به گزارش خبرنگار ایرنا ، بر اساس آمار بهزیستی حدود ۶ میلیون نفر از جمعیت کشور را سالمندان تشکیل می دهند و استان های گیلان و مازندران در بین ۳۱ استان کشور بیشترین درصد جمعیت سالمندان را به خود اختصاص دادند.
حدود ۱۲.۳ درصد از جمعیت خطه سبز مازندران در سنین سالمندی قرار دارند ؛ آماری که به گفته مسوولان و کارشناسان ، یک و نیم تا ۲ درصد بیشتر از میانگین کشور است و مازندران را پس از استان گیلان با جمعیتی بیشتر در رتبه دوم پیری قرار داده است.
به بیان دیگر ، هم اکنون حدود ۴۰۲ هزار نفر از جمعیت سه میلیون و ۳۰۰ هزار نفری مازندران را سالمندان تشکیل می دهند. جمعیت سالمندان طی یک دهه اخیر با رشد بیشتری رو به فزونی است و بسیاری معتقد هستند که این وضعیت ناشی از افزایش امید به زندگی به دلیل ایجاد رفاه اجتماعی بخصوص بهداشت فردی است که باعث افزایش طول عمر در این خطه شمال کشور شده است. طبق آمار سازمان بهزیستی کل کشور سن امید به زندگی در ایران بین ۷۲ تا ۷۵ سال است. بیشترین میانگین سنی مربوط به زنان با ۷۵ سال و کمترین مربوط به مردان با ۷۲ سال است.
البته بسیاری از کارشناسان پائین بودن نرخ ولادت در مازندران را یکی دیگر از علت های اصلی بالا رفتن آمار جمعیتی سالمندان نسبت به کل جمعیت استان می دانند. لازم به ذکر است طبق آخرین بررسی میانگین نرخ ولادت در کشور ۱.۸ است که در مازندران این آمار ۱.۴ درصد برآورد شده است.
سالنامه آماری اداره کل ثبت احوال مازندران هم نشان می دهد فقط طی سال ۱۴۰۰ در این استان ۳۰ هزار و ۲۰۳ تولد در برابر ۲۲ هزار و ۴۸۴ فوت ثبت شد. این درحالی است که این آمار در سال ۱۳۹۱ به میزان ۴۳ هزار ۹۸۵ برای ولادت و ۱۵ هزار ۸۱ برای وفات بود.
به زبان ساده تر از سال ۱۳۹۱ تا ۱۴۰۰ نه تنها استان مازندران از لحاظ تولد و جمعیت جوان با کاهش ۳۰ درصدی مواجه بوده است، بلکه این استان به نقطه ای رسیده است که اکنون به ازای هر فوتی ۱.۳ نفر متولد می شوند در حالی که ۱۰ سال پیش به ازای هر مرگ سه نوزاد متولد می شدند. حال اگر به این آمار نرخ مهاجرت به استان های دیگر و خارج از کشور را نیز اضافه کنیم خواهیم دید که روند سریع پیری در این استان شرایط خوبی را سپری نمی کند.
۷۲ هزار نفر سالمند مازندران نیازمند مراقبت ویژه
گذشته از کیفیت جمعیتی استان، پیری جمعیت هزینه و بار سنگینی به استان وارد می کند که بررسی آن خارج از تامل نیست. پیش‌تر مدیر کل سابق بهزیستی مازندران رشد جمعیت سالمندان را یکی از نگرانی‌های استان توصیف و اعلام کرده بود که « بر اساس استانداردها ۷۲ هزار نفر از جمعیت سالمند استان نیاز به مراقبت دارند.»
طبق گزارش بهزیستی مازندران «حدود ۸۱.۷ درصد از سالمندان دارای توانایی و مستقل هستند ، ۱۳.۳ درصد نیاز به کمک در انجام فعالیت های روزمره دارند و پنج درصد کاملا غیرمستقل و وابسته به دیگران هستند که به این ترتیب در مجموع تعداد سالمندان نیازمند خدمات توانبخشی استان حدود ۱۸ درصد است.» با این اوصاف باید دید که این مساله چه میزان از توانایی و ظرفیت استان و حتی خانواده ها را به خود صرف می کند و حتی می تواند حرکت قطار توسعه و رشد استان را آهسته کند.
پیری جمعیت تنها نگرانی کارشناسان و مسوولان بهزیستی نیست بلکه به دغدغه مدیریت ارشد و نماینده عالی دولت در استان هم تبدیل شد و سیدمحمود حسینی پور استاندار مازندران را بر آن داشت تا به انتقاد از شرایط فعلی رشد و کیفیت جمعیتی استان بپردازد.
استاندار مازندران در تازه ترین جلسه ستاد حمایت از خانواده و جوانی جمعیت مازندران که هفته پیش برگزار شد ، تاکید کرد : وضعیت نرخ رشد جمعیت در استان از شرایط عادی فاصله گرفته است، وضعیتی بحرانی که تمامی مسوولان ادارات برای افزایش رغبت زوج‌های جوان به فرزندآوری باید تلاش دوچندانی کنند.
حسینی پور وضعیت نرخ رشد جمعیتی استان را بحرانی توصیف کرد و افزود : بررسی ها نشان می دهد که به دلیل افزایش جمعیت غیر بومی و کاهش جمعیت بومی در مازندران خطر هویتی را در پیش داریم ،باید برای حل این معضل بزرگ اجتماعی برنامه ریزی شود.
وی شرایط جمعیتی استان را «بحرانی» توصیف کرد و گفت : با وضعیت ناهنجاری در نرخ رشد جمعیت و جوانی جمعیت استان مواجه هستیم و تاکید می کنم شرایط در حوزه جمعیت بحرانی است، تعارف نداریم مسوولان باید تدابیر جدی را برای حل این مشکل اجتماعی انجام بدهند.
حال که شرایط این است که مازندران امروز با آن دست و پنجه نرم می کند و به طور حتم بر آینده این استان در حال رشد و نیازمند توسعه اثرات خود را خواهد گذاشت ، سووال اصلی این است که نخست چرا مازندران به سمت استیلای جمعیت سالمند بر جوان حرکت می کند و دوم آن که برای برون رفت از این وضعیت چه باید کرد؟ پرسشی که بیش از بازی با اعداد و همچنین تکرار آمارهای حوصله سربر نیاز مازندران نوین است.
تغییر فرهنگ، فرزند گریزی، رفاه
معاون توانبخشی بهزیستی مازندران در گفت و گویی اختصاصی با خبرگزاری ایرنا به مناسبت روز جهانی سالمند با اظهار این که پیری جمعیت دارای چندین عامل می باشد ، گفت: موضوع افزایش امید به زندگی موضوع تازه ای نیست و همزمان با پیشرفت و افزایش رفاه در هر جامعه ای اتفاق می افتد و مازندران نیز از آن مستثنی نیست.
علیرضا قلندری مهم ترین عامل افزایش سالمندی جمعیت را ناهمخوانی تراز جوانی جمعیت و فرزندآوری دانست و توضیح داد : این مساله دارای سه متغیر تغییر فرهنگ، فرزند گریزی و رفاه است که هر یک در استانی مانند مازندران تاثیر گذار بوده است.
وی تغییر فرهنگی را ناشی از تاثیر پذیری از سبک زندگی بیگانه عنوان کرد و افزود : مازندران از ۲ ناحیه یعنی تهاجم فرهنگی ناشی از تبلیغات منفی خارجی و همچنین تاثیر پذیری از سبک زندگی پایتخت نشینان آسیب دیده است.
معاون توانبخشی بهزیستی مازندران همچنین فرزند گریزی را عاملی دیگری بر کاهش جمعیت جوان در استان دانست و گفت : امروزه بخش قابل توجهی از جوانان فرزند آوری و بخصوص چند فرزندی را مانعی برای رفاه، پیشرفت و آسایش می دانند که از تمامی این خواست ها تعریفی اشتباه ایجاد کرده اند.
به گفته قلندری، متاسفانه جوانان و به طور کل خانواده مازندرانی حتی با وجود تمکن مالی، فرزند بیشتر را دردسر و عاملی دست و پاگیر و حتی پرهزینه برای زندگی زناشویی می داند که در واقع مختصاتی غیر واقعی است.
وی ادامه داد : مساله رفاه بخصوص مسکن و اشتغال عامل دیگر در کنار دلایل قبلی است که با توجه به هزینه های زندگی سدی محکم در برابر افزایش فرزند و جمعیت جوان ایجاد کرده است. علاوه بر هزینه سنگین خانه دار شدن و یا اجازه مسکن، کوچک شدن فضای خانه ها نیز والدین را از چند فرزندی و حتی فرزند آوری منع می کند.
معاون بهزیستی مازندران با تاکید بر نیاز آسیب شناسی عمیق تر در این حوزه ، گفت : دولت سیزدهم برنامه های مناسبی در حوزه جوانی جمعیت به خصوص مسکن، امنیت شغلی و مشوق های حمایتی دارد که لازم است هرچه زودتر عملیاتی شود و از آسیب بیشتر اجتماعی جلوگیری کند.
جوانان مازندرانی چشم انتظار عملی شدن برنامه‌ها
یک کارشناس و مشاوره خانواده هم در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به وعده ها و برنامه های دولت برای جوانی جمعیت ، گفت: آنچه امروز بیش از همه به آن نیاز داریم اجرای سریع این برنامه ها و وعده ها است.
غلامی شرایط اقتصادی کشور را شناور توصیف کرد و افزود : نباید در اجرای برنامه ها تعلل شود زیرا هر مشوق و طرح حمایتی دوره زمانی دارد و با عبور از آن دوره زمانی عملاً بی فایده خواهد بود و بر دغدغه خانواده ها تاثیری نخواد گذاشت.
این مشاور خانواده هم فرزند گریزی را چند عاملی دانست و تاکید کرد : تحقیقات بسیاری در این حوزه چه در دانشگاه ها و چه در نهادهای خدماتی انجام شده و به نظر می رسد دیگر نیازی به تحقیق نیست و بیش از آن مازندران امروز نیازمند اجرایی شدن برنامه ها است.
غلامی استان مازندران را غنی از فرصت های اقتصادی عنوان کرد و ادامه داد : مدیران و مسئولان می توانند با مدد گرفتن از این فرصت های اقتصادی و ایجاد اشتغال و رفاه کافی برای جوانان بومی نه تنها از مهاجرت آنان جلوگیری کنند، بلکه در تشویق آنان به فرزندآوری مدد جویند.
وی از بسیاری از طرح های حمایتی در دولت های مختلف نام برد و گفت : متاسفانه تقریباً تمامی آن طرح ها در مرحله اجرا با مقاومت و بی تدبیری همراه شد که حاصلی جز شکست نداشتند. به همین خاطر اجرای سریع و همچنین عینی برنامه های تشویقی و استمرار آن می تواند در جهت جوان سازی جمعیت استان کارساز باشد.
این مشاور خانواده در پایان با اشاره به دورنمای اقتصادی مازندران تاکید کرد: مازندران برای یک دهه آینده نیازمند نیروی کار جوان است که در صورت بی توجهی، روند فعلی می تواند آسیب جدی به استان وارد کند.