به گزارش ایرنا، شهرستان ملایر در جنوبی‌ترین نقطه استان همدان در پخت شیره انگور قدمتی ۷۰۰ ساله دارد و هر سال همزمان با فصل برداشت انگور و آئین سنتی انگورپزان، مقصد گردشگران بسیاری است که با سفر به ملایر کام خود را با شیره انگور شیرین می‌کنند.
شیره‌پزی سنتی در شهرستان ملایر یکّه‌تاز است و رقیب ندارد، رویدادی فرهنگی که هر سال مسیر گردشگری آن به واسطه جهانی شدن انگور، هموارتر می‌رود تا رفته‌رفته پازل گردشگری دومین شهر بزرگ استان همدان را تکمیل شود و در کنار دیگر ظرفیت‌ها و توانمندی‌ها، مقصدی همیشگی برای گردشگران از نقاط دور و نزدیک شود.
سخن گفتن از آئین شیره‌پزی ساعت‌ها و روزها وقت می‌خواهد، رویدادی کهن که سال ۱۳۹۰ به عنوان یکی از میراث‌های ناملموس ایران ثبت شد تا مسیر هموار گردشگری کشاورزی باشد و هر سال در آستانه مهر، ماه مهربانی و عطوفت، فرش قرمز خود را زیر پای گردشگران و مسافران بگستراند و مردمان خونگرم و مهمان‌نواز مانیزان و روستاهای درّه جوزان میزبان هموطنان خود از اقصی نقاط کشور باشند.
شیره‌پزی سنتی در شهرستان ملایر یکّه‌تاز و رقیب ندارد، رویدادی فرهنگی که هر سال مسیر گردشگری آن به واسطه جهانی شدن انگور، هموارتر می‌ود تا رفته‌رفته پازل گردشگری دومین شهر بزرگ استان همدان را تکمیل شود و در کنار دیگر ظرفیت‌ها و توانمندی‌ها، مقصدی برای گردشگران از نقاط دور و نزدیک شود.
آنچه در این وادی آئین شیره‌پزی سنتی مانیزان را پراهمیت و پُررنگ و لُعاب‌تر کرده، ثبت جهانی نظام تولید انگور درّه جوزان ملایر در سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی ملل متحد(فائو) است که امروز به عنوان یک ضلع مهم گردشگری استان همدان به شمار می‌رود و هر ساله همزمان با هفته گردشگری در ایام مهرماه گردشگران زیادی را به منطقه انگورخیز ملایر می‌کشاند.
علاوه بر مشارکت اهالی خونگرم و ساده و بی‌آلایش روستای مانیزان و روستاهای اطراف درّه جوزان و گشودن درهای منازل خود به روی گردشگران و پذیرایی با شیره داغ و تازه و فرآورده‌های انگور همچون باسلق، هنرمندان با اجرای رقص‌های محلی، پوشیدن لباس‌های سنتی و اجرای نمایش‌های بومی با لهجه‌های بومی، به استقبال مسافران و گردشگران می‌آیند، رویدادی شیرین و جذاب که هر ایرانی باید آن را تجربه کند.
مردان و زنانی که کوله‌باری از تجربه در باغداری دارند، به سنت دیرینه با به نیمه رسیدن شهریور، سبد در دست، چیدن انگور را با آوازه‌خوانی و ترانه‌خوانی به رخ دیگران می‌کشند و بر خود می‌بالند که بدون اغراق، صاحب قطعه‌ای از بهشت خدا بر روی زمین هستند، در کنار این دیرینگی، صدای ساز و دّهل جشنواره شیره‌پزی سنتی در کوچه پس کوچه‌های مانیزان، یادآور سنت‌های دور گذشته است.
در بیان ویژگی‌های روستای هدف گردشگری «مانیزان» باید گفت که این روستا یکی از روستاهای پلکانی زیبایی است که با معماری سنگی، زیبایی دوچندانی به خود گرفته و تقارن بنای فعلی آن با حکومت فتحعلی شاه قاجار،بیانگر پیشینه تاریخی و اهمیت ویژه این روستا است.
روستای مانیزان به دلیل استقرار در یک ناحیه کوهستانی، برخورداری از آب و هوای معتدل و طبیعت بکر و زیبا، از ظرفیت‌های قابل توجه گردشگری برخوردار است و از مهمترین غذاهایی که در این روستا تهیه می‌شود، می‌توان به انواع نانهای محلی همچون نان فطیر، انواع آشها که رایجترین آن آش دوغ است و انواع کبابها اشاره کرد.
در این جهان پهناور، خالق زیبایی‌ها زیر سایه لشگردَر در ۲۵ کیلومتری شهر ملایر، روستایی با طبیعت بکر و زیبا را به نام «مانیزان» نقاشی کرده است.
بیش از ۳۰ درصد شاغلان بخش کشاورزی در این شهرستان، به کشت و برداشت انگور مشغول هستند و کارگاه‌ها و کارخانه‌های متعددی هم به روش سنتی و مدرن، این میوه بهشتی را به خوراکی‌های خوشمزه تبدیل می‌کنند.
طبق گفته یک کارشناس ایران‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی استان همدان، شیره قهوه‌ای و عسلی و سفید، انواع کشمش، مویز، باسلوق، حلوا، غوره و آبغوره، ترشی و سرکه محصولات متعددی است که با فرآوری انگور به دست می‌آید.
مردم در روش سنتی تولید شیره، انگور را در حوضچه‌های دیواره بلند ریخته و لگدمال می‌کنند تا آب آن از دریچه حوض خارج شود. سپس نوعی خاک معروف به «خاک سفید» را که از کوه تهیه می‌کردند داخل کیسه‌ای درون ظرف آب انگور قرار می‌دهند تا بماند و املاح آب گرفته شود.
سپس این آب را می‌جوشانند تا غلیظ شده و تبدیل به شیره شود و در زمستان به صورت خام یا برای تهیه شربت، کلوچه، حلوا، باسلوق و شیرینی استفاده کنند.
در این میان ویژگی منحصر به فردی که گواه جهانی شدن انگور منطقه درّه جوزان است، اینکه از نظر سطح زیر کشت از چهار هزار و ۲۵۰ هکتار اراضی زراعی در منطقه درّه جوزان ملایر، سه هزار هکتار باغ انگور با میانگین تولید ۳۵ تُن در هکتار است؛ در حالی‌که میانگین تولید انگور در ملایر در هر هکتار ۲۲ تُن است.
شیره سفید از نوع قهوه‌ای و عسلی آن گران‌تر است، چون با زحمت بیشتری تهیه شده و برخلاف شیره معمولی که همه افراد خانواده روستایی در تهیه آن کمک می‌کنند؛ کاری مردانه است، در روش سنتی، شیره معمولی را مدتی می‌گذارند تا سفت شود و سپس ضربه‌های متعددی به آن می‌زنند که سبب تغییر رنگ شیره از قهوه‌ای به سفید می‌شود.
این تنها گوشه‌ای از روش تهیه شیره انگور در شهرستان ملایر است، چکیده سال‌ها تجربه مردمان این دیار و سرزمین است که به آن اشاره شد و در مدح شهر جهانی انگور نیز این نکات لازم به یادآوری است که طبق بررسی‌های سازمان فائو سهم استان همدان از باغ‌های انگور کشور ۶.۳ درصد و از نظر تولید ۱۰.۶ درصد است که ملایر با بیش از ۱۱ هزار هکتار و تولید سالانه بیش از ۲۴۰ هزار تُن بیشترین سهم را از نظر سطح زیر کشت و تولید در این استان به خود اختصاص داده است.
حال آنکه انگور ۵۴ درصد از محصولات باغی استان همدان را به خود اختصاص داده و سالانه حدود ۴۰۴ هزار تن انگور در این استان تولید می‌شود که بیش از نیمی از این میزان تولید مربوط به شهرستان ملایر است و همچنان در سرانه تولید انگور بالاتر از میانگین جهانی تکیه زده است.
در این میان ویژگی منحصر به فردی که گواه جهانی شدن انگور منطقه درّه جوزان است، اینکه از نظر سطح زیر کشت از چهار هزار و ۲۵۰ هکتار اراضی زراعی در منطقه درّه جوزان ملایر، سه هزار هکتار باغ انگور با میانگین تولید ۳۵ تُن در هکتار است؛ در حالی‌که میانگین تولید انگور در ملایر در هر هکتار ۲۲ تُن است.
و اما جشنواره سنتی شیره‌پزی مانیزان، امسال پس از حدود ۲ سال وقفه به واسطه شیوع ویروس کرونا، به ایستگاه دوازدهم رسیده و طبق اعلام مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان، افزایش تعداد روزهای برگزاری این جشنواره یکی از اولویت‌های مهم امسال در راستای افزایش ماندگاری گردشگران است.
به گفته «علی مالمیر» این جشنواره از یک جلسه رسمی دولتی باید به جشنواره بومی و با حضور و مشارکت بیشتر مردم بومی این منطقه تبدیل شود و مردمی برگزار شدن آن، موجب می‌شود مردم بتوانند برنامه‌های فرهنگی، بومی و محلی، صنایع دستی و سوغات محلی را بیشتر عرضه کرده و از آن نیز ذی‌نفع شوند.
وی جشنواره شیره‌پزی مانیزان را یکی از مهمترین رویدادهای استان همدان دانست و ضمن تاکید بر همکاری هر چه بیشتر اهالی روستای مانیزان، بخش درّه جوزان و روستاهای دیگر در برگزاری هر چه بهتر این جشنواره، اعلام کرد: این آمادگی را داریم که بتوانیم جشنواره را پربارتر و با مشارکت مردم در سطح خوبی برگزار کنیم.
شیره‌پزی مانیزان جزء ۶۲ جشنواره ثبت شده در میراث ناملموس کشور
با این همراهی و همکاری همه‌جانبه روز موعود برپایی جشنواره شیره‌پزی سنتی مانیزان در هشتم مهرماه طبق وعده‌های داده شده، فرا رسیده و شهر جهانی انگور آماده میزبانی از مسافران و گردشگران بسیاری است تا بتواند در این وادی شیرینی‌ها و سوغات‌های فراوانی با دسترنج مردم زحمتکش درّه جوزان در کوله‌بار آنان رفیق راه آنها کند.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ملایر با اشاره به آمادگی این شهرستان در برگزاری دوازدهمین جشنواره شیره‌پزی سنتی در روستای مانیزان، گفت: این رویداد جزء ۶۲ جشنواره ثبت شده در فهرست رویدادهای ملی وزارت میراث فرهنگی است که به جذب گردشگر کمک زیادی می‌کند.
«ابراهیم جلیلی» برگزاری جشن برداشت انگور که از نیمه شهریور آغاز می‌شود، را یکی از اقدامات مهم در راستای معرفی هرچه بیشتر ظرفیت‌های گردشگری ملایر عنوان کرد و افزود: دوازدهمین دوره جشنواره شیره‌پزی ملایر در روستای هدف گردشگری مانیزان از هشتم تا ۱۰ مهرماه سال‌جاری برگزار می‌شود.
وی با اشاره به اینکه افتتاحیه این جشنواره از ساعت ۱۵ روز جمعه هشتم مهر، یادآور شد: این جشنواره جزء رویدادهایی است که اگرچه با هزینه کم برگزار می‌شود، اما از نظر استقبال، شهرت و اطلاع‌رسانی شهرت خاصی دارد.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ملایر پیش‌بینی کرد: امسال به واسطه ۲ سال وقفه در برگزاری جشنواره شیره‌پزی، استقبال قابل توجهی از جشنواره شود.
جلیلی همچنین آشنایی جامعه محلی با اقتصاد گردشگری و پویایی اشتغال روستایی و منتفع شدن جوامع محلی را از جمله دیگر اهداف این رویداد مهم دانست و اظهار داشت: شیره‌پزی در ملایر پیشینه‌ای طولانی دارد که گردشگران می‌توانند در مسیر برگزاری جشنواره علاوه بر باغات انگور، منطقه حفاظت شده لشگردَر و آثار تاریخی و چشم‌اندازهای طبیعی این شهرستان را نیز مشاهده کنند.
احیای سنت‌ها و آئین‌های بومی و محلی بدون شک یکی از راه‌های میان‌بُری است که می‌تواند به توسعه صنعت گردشگری کمک کند، رویدادهایی که امروز در کشورهای توسعه یافته بسیار جاذب گردشگر است و درآمدهای افزونی را نصیب آنان می‌کند.
میراث‌های ناملموسی همچون شیره‌پزی سنتی مانیزان که قابلیت برگزاری در هر مناسبتی را دارد، از جمله رویدادهای گردشگری مهم و یکی از خلاقانه‌ترین روش‌هایی است که می‌توان از کنار آن به توسعه صنعت گردشگری رسید، میراثی که امروز مانیزان، درّه جوزان و تمامی روستاهای این منطقه قابلیت جذب گردشگر را از سراسر جهان دارند.