به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، طرح‌های فصلی یکی از اقداماتی بود که در همکاری موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای حمایت از کتاب‌فروشی‌ها انجام می‌شد. اواخر آبان ۱۴۰۰ پاییزه کتاب برگزار شد. این طرح نوزدهمین دوره از مجموعه این طرح حمایتی محسوب می‌شود و نخستین طرح فصلی بود که در دولت سیزدهم برگزارشد.
در نوزدهمین دوره طرح‌های فصلی ۹۸۰ کتاب‌فروشی شرکت کردند و با پایان این دوره از طرح‌های حمایتی ۴۲۵ هزار نسخه کتاب به ارزش ۲۸ میلیارد تومان فروخته شد. طول برگزاری طرح پاییزه در مناطق کمتربرخوردار ۱۰ روز و در شهرهای بزرگ چهار روز بود. این تغییری بود که در نوزدهمین دوره طرح‌های فصلی برای اصلاح روند برگزاری این طرح‌ها اتخاذ شد.
این در حالی است که نقدهای فعالان حوزه نشر بعد از برگزاری چند دوره از طرح‌های فصلی آغاز شده بود؛ چراکه برای کتاب‌فروشان مشخص نبود اعتبار درنظر گرفته شده، بر چه اساس به آن‌ها تعلق می‌گیرد. ممکن بود یک کتاب‌فروشی متراژ بزرگتر و تعداد کتاب بیشتری داشت اما اعتبار کمتری نسبت به یک کتاب‌فروشی با متراژ پایین‌تر و کتاب‌های کمتر دریافت می‌کرد.
همچنین احتمال تمدید اعتبار، مشکل دیگر کتاب‌فروشان در برگزاری این طرح بود. زیرا با شروع طرح مردم به کتاب‌فروشی‌ها می‌رفتند و کتاب می‌خریدند، در نتیجه در روزهای ابتدایی اجرای طرح فصلی اعتبار کتاب‌فروشی تمام می‌شد. در این شرایط برخی از کتاب‌فروشان بارها با مسئولان برگزاری طرح تماس می‌گرفتد و گاه موفق به تمدید اعتبار می‌شدند اما برخی نمی‌توانستند اعتبار کتابفرووشی را تمدید کنند، این نبود قطعیت در تمدید یا عدم تمدید اعتبار مانع برنامه‌ریزی کتاب‌فروشان برای روزهای طرح فصلی می‌شد.
وقفه اجرای طرح فصلی برای سه فصل
نوزدهمین دوره طرح‌های فصلی که در پاییز ۱۴۰۰ برگزار شد، به نوعی آخرین دوره برگزاری این طرح‌ها بود. زمستانه ۱۴۰۰ به دلیل برگزاری دومین دوره نمایشگاه مجازی کتاب برگزار نشد. همچنین با وجود اینکه یاسر احمدوند معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام کرده بود بهارانه کتاب بعد از سی‌وسومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب برگزار خواهدشد، در این فصل هم طرح فصلی برگزار نشد و کتاب‌فروشان نتوانستند از امکاناتی که زمانی آن را مسکن برای حال ناخوش کتاب‌فروشی می‌نامیدند، استفاده کنند.
اوایل مرداد ۱۴۰۱ احمدوند در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا اعلام کرده بود بهارانه کتاب برگزار نشد زیرا اگر با فاصله اندک با نمایشگاه بین‌المللی کتب برگزار می‌شد، نمی‌توانست طرحی موفق باشد در نتیجه اجرای آن عقب افتاد. او اعلام کرد برای تکمیل نرم‌افزار مربوط به طرح‌های فصلی قصد دارند طرح تابستانه و بهارانه را به صورت تجمیعی برگزار کنند. این در حالی است که با پایان فصل تابستان، هیچ طرح حمایتی برای کتاب‌فروشان اجرا نشد.
پایان یافتن طرح‌های فصلی کتاب
اواسط شهریور سامانه خرید از کتاب‌فروشی راه‌اندازی شد. کتاب‌فروشی‌ها به مرور زمان عضو این سامانه شدند و در آن روزها علی رمضانی مدیرعامل موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران از پایان یافتن طرح‌های فصلی کتاب در حمایت از کتاب‌فروشان خبر داد و گفت: با سامانه خرید از کتاب‌فروشی‌ها، بستر اطمینان‌بخش‌تری برای این کار داریم.
به گفته رمضانی طرح‌های فصلی کتاب در دوره‌ای پایه‌گذاری شد و تنها راهکاری بود که می‌شد از کتاب‌فروشی‌ها حمایت شود؛ اما نقایصی هم داشت؛ چراکه برخی از شهرها کتاب‌فروشی یا دسترسی به کتاب‌فروشی ندارند.
طرح فصلی تغییرات اساسی خواهدکرد
بعد از شروع ماه مهر و ورود به فصل پاییز مردم و کتاب‌فروشان در انتظار برگزاری طرح‌های فصلی هستند. همچنین ۲۴ آبان ماه روز کتاب و کتاب‌خوانی است و از این روز تا ۳۰ آبان در سراسر کشور هفته کتاب برگزار می‌شود، این هفته می‌تواند زمان مناسبی برای برگزاری پاییزه کتاب باشد.
یاسر احمدوند درباره چگونگی برگزاری طرح‌های فصلی به خبرنگار ایرنا گفت: طرح فصلی تغییرات اساسی خواهد کرد. بخشی از تغییرات در نرم‌افزار انجام شده‌است و نرم‌افزار جدید در اختیار کتاب‌فروشان قرار گرفته است. تعداد قابل توجهی از کتاب‌فروشی‌ها به این نرم‌افزار پیوستند و اطلاعات کتاب‌هایی که در اختیار دارند بارگذاری کردند. امیدواریم این نرم‌افزار با ایجاد وحدتی موجب ساماندهی برگزاری طرح‌های فصلی شود.
معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اعلام اینکه مردم با حضور در کتاب‌فروشی‌ها یا به صورت مجازی می‌توانند از یارانه طرح‌های فصلی استفاده کنند، ادامه داد: دلیل اصلی ایجاد تغییرات در برگزاری طرح‌های فصلی این بوده است که به شفافیت قابلیت اعتنایی در زمینه فروش کتاب در طرح فصلی برسیم؛ زیرا نمی‌دانستیم چه مقدار از یارانه طرح فصلی صرف خرید کتاب می‌شود.
او ادامه داد: این طرح در کتاب‌فروشی‌ها برگزار می‌شد، اما ممکن بود اقلام دیگری در کتاب‌فروشی‌ها به فروش برسد و از اعتبار طرح در این راه استفاده شود. این تغییرات برای این است که مطمئن شویم همه یارانه کتاب به کتاب برسد.
احمدوند درباره چرایی برگزار نشدن سه دوره طرح فصلی توضیح داد: طراحی و ساخت فنی نرم‌افزار طول کشید. این نرم‌افزاردر شرایط مطلوب است و ۶۰۰ کتاب‌فروشی به آن پیوستند و آماده است که طرح فصلی را برگزار کنیم.
معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره برگزاری پاییزه کتاب زمانی را اعلام نکرد.
در حالی برگزاری طرح‌های فصلی پیگیری می‌شود که کتاب‌فروشی‌ها مشکلات جدی‌تری برای ادامه فعالیت خود دارند و طرح‌های فصلی سود زیادی برای آن‌ها نداشت. چه بسیار کتاب‌فروشانی بودند که برای جلب رضایت و اعتماد مخاطبان خود، حتی بعد از اتمام اعتبار اختصاص داده‌شده، از جیب خود خرج می‌کردند و کتاب را با تخفیف به دست مخاطب می‌رساندند. در این روزها که قیمت کتاب با سرعت بالا می‌رود، سزاوار است وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جویای نیازهای کتاب‌فروشان شود و برای رفع آن‌ها تلاش کند.