تصمیم اعضای گروه «اوپک پلاس» برای کاهش ۲ میلیون بشکه ای عرضه نفت به بازار با حیرت تصمیم گیران در کاخ سفید و داغ شدن بازار جهانی نفت همراه شد. این گروه تولیدکننده نفت که مسکو و ریاض حرف اول را در آن می زنند، توافق کردند تا از ماه آینده به اندازه دو درصد نیاز بازار جهان، تولید و عرضه نفت را کاهش دهند.
این اقدام در حالی صورت گرفت که بسیاری از مقام های آمریکایی امیدوار بودند سفر چند ماه قبل «جو بایدن» به ریاض و دریافت وعده نیم‌بند دربار سعودی برای همکاری در بازار نفت، نتیجه ای بدهد و غرب بتواند زمستان سرد آینده را به سلامت پشت سر بگذارد. این تصمیم اوپک پلاس به طور قطع اوضاع بهای نفت را که چند مدتی بود حالت نزولی به خود گرفته بود، تغییر می دهد و به تدریج باعث افزایش قیمت ها می شود.
سه ماه قبل بازار نفت قیمت هایی فراتر از ۱۲۰ دلار را شاهد بود اما مسائل گوناگون همچون نگرانی از رکود اقتصادی به واسطه قرنطینه در برخی شهرهای چین در کنار اقدامات اقتصادی فدرال رزرو و دستورالعمل ها برای صرفه جویی در مصرف انرژی در اروپا موجب شد تا قیمت نفت در هفته های اخیر کاهشی باشد و حتی به کمتر از ۸۰ دلار هم برسد.
انتشار خبر توافق اخیر اوپک پلاس اما موجب شد تا قیمت هر بشکه نفت در یکی دو روز گذشته تا حدود ۵ درصد افزایش پیدا کند. بهای هر بشکه نفت برنت تا زمان تهیه این گزارش به نزدیک ۹۸ دلار رسید؛ هر بشکه نفت وست تگزاس نیز به حدود ۹۳ دلار و سبد نفتی اوپک نیز به بالاتر از ۹۴ دلار افزایش یافت.
در پی این تصمیم رسانه ها و تحلیلگران جهان به تصمیم مهم اوپک پلاس از زوایای گوناگونی می نگرند. بسیاری از تحلیل ها بر ناکام بودن تلاش بایدن در ترغیب یا اجبار عربستان سعودی به همکاری با غرب اشاره دارند و به همین دلیل آینده وخیمی را برای اقتصاد آمریکا و جهان به ویژه فصل زمستان در اروپا پیش بینی می کنند.
استیصال بایدن
تارنمای خبری تحلیلی «اویل پرایس» تصمیم اوپک پلاس برای کاهش تولید را اقدامی دانست که بایدن را بین منگنه قرار داده است زیرا قیمت نفت اندکی قبل از انتخابات میاندوره ای آمریکا، شیب صعودی به خود می گیرد ضمن آنکه واشنگتن هم گزینه ای را برای مقابله با این شرایط ندارد.
این گزارش آورده است هر گونه شک و تردید در مورد انسجام اوپک پلاس چند روز قبل با پایان اجلاس سران این گروه در وین و کاهش تولید روزانه به اندازه ۲ میلیون بشکه برطرف شد. به نظر می رسد این کاهش هدفی را که اعضای اوپک پلاس دنبال آن بودند یعنی افزایش قیمت ها را عملی می کند.
ترس از کُند شدن رشد اقتصاد جهانی و نبود اطمینان نسبت به ثبات ژئوپلیتیکی موجب این تصمیم تولیدکنندگان نفت شده است. عربستان سعودی پیشتاز کاهش تولید خواهد بود زیرا صادرات نفت از سوی روسیه پیش از این کاهش یافته بود.
این اتفاق تنها چند هفته قبل از انتخابات میان دوره ای، دولت بایدن را بین دو صخره سخت قرار داده است. در چنین شرایطی اگر کاخ سفید می خواهد که ضعیف و ناتوان دیده نشود باید برای مواجهه با افزایش قیمت بنزین و از دست رفتن انتخابات اقدامی را انجام دهد.
طبق این گزارش کاخ سفید در حال بررسی پرونده ضد انحصار علیه اوپک پلاس است. پس از کاهش تولید ۲ میلیون بشکه ای، دولت بایدن تهدید کرد که اقدامات ضدتراستی را علیه این ائتلاف آغاز خواهد کرد. کمیته های حقوقی هر دو مجلس کنگره قانونی را تصویب کرده اند که به کاخ سفید اجازه انجام این کار را می دهد.
هدف چندگانه تولیدکنندگان نفت
برخی تحلیل ها نیز ضمن انتقاد از رویکرد ریاض، اقدام اوپک پلاس را بندبازی و فرصت طلبی از اختلاف روسیه و آمریکا ارزیابی کرده اند. این درحالی است که مقام های عربستانی در مورد موافقت خود با چنین تصمیمی تاکید کردند کاهش تولید به طور کامل تصمیمی غیرسیاسی است که با توجه به منافع این کشور و واقعیت های اقتصاد جهانی اتخاذ شده است.
روزنامه «نیویورک تایمز» در گزارشی با ابراز نارضایتی از اقدام تولیدکنندگان نفت نوشت، جنگ ها اتحادهای شگفت انگیزی را باعث می شوند.اکنون دو گروه متحد وجود دارد. گروه نخست، آمریکا و متحدانش در ناتو هستند که از اوکراینی ها برای نجات کشورشان و مقابله با تجزیه به دست سربازان روس حمایت می کنند.
دسته دوم هم روسیه، عربستان سعودی، ایران، برنی سندرز، گروه مترقی مجلس نمایندگان و جمهوریخواهان قرار دارند که تلاش می کنند تا پوتین درآمد کافی برای جنگ داشته باشد و اروپایی ها هم در زمستان امسال منجمد شوند یا آنکه اوکراین را ترک کنند.
به نوشته این گزارش، همچنین پوتین و «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان سعودی امید دارند از طریق تورم فزاینده بخش انرژی که از زمان تهاجم روسیه به راه افتاد، به جمهوریخواهان تحت رهبری «دونالد ترامپ» کمک کنند تا در انتخابات میاندوره ای مجلس نمایندگان که ماه آینده برگزار می شود، برای پیروزی مشکل کمتری داشته باشند. این اتفاق برای ریاض و مسکو می تواند منافع قابل توجهی را به همراه داشته باشد اما برای طرفداران انرژی سبز و طرف خوب ماجرا (حامیان اوکراین) اتفاق بدی رخ می دهد.
به نوشته این روزنامه مطرح آمریکایی، چند روز قبل و درست زمانی که جهان به حرکت در مسیر رکود ادامه می داد و بازار جهانی نفت و گاز طبیعی تحت فشار قرار داشت، اوپک پلاس که عربستان سعودی و روسیه بازیگر اصلی آن هستند، توافق کردند که به طور جمعی تولید خود را به میزان دو میلیون بشکه در روز کاهش دهند. این اقدام تولیدکنندگان را نسبت به افزایش قیمت نفت و بازگشت هر بشکه به بیش از ۱۰۰ دلار مطمئن می کند.
طبق این تحلیل، کاهش واقعی تولید به احتمال زیاد نزدیک به یک میلیون بشکه در روز خواهد بود زیرا بسیاری از تولیدکنندگان کوچک تر اوپک در حال حاضر کمتر از سهمیه خود تولید می کنند.
پوتین امیدوار است که کاهش عرضه و افزایش قیمت نفت و گاز به اندازه‌ای تاثیرگذار باشد که اتحادیه اروپا را وادار کند حمایت از کی‌یف و واشنگتن را کنار بگذارد و در ازای آتش‌بس برای از سرگیری صادرات انرژی روسیه توافق کند.
نیویورک تایمز نوشت، امروزه آمریکا برخلاف اروپا همچنان می تواند از نظر تئوری بیشتر نیازهای خود به نفت و گاز را تامین کند؛ اما ایالات متحده به اندازه کافی برای جبران کمبود انرژی بابت کاهش نفت روسیه و اوپک پلاس و کمک به اروپا در مسیر آینده بدون کربن توانایی ندارد.
شکست سیاست بایدن و تیم امنیت ملی آن
برخی تحلیلگران هم اعتقاد دارند اقدامی که عربستان به عنوان متحد آمریکا انجام دارد یک رفتار خصمانه بود. تصمیم ریاض در حالی اتخاذ شد که جو بایدن چند ماه قبل سفری را با محوریت موضوع انرژی به عربستان سعودی انجام داده بود. وی با وجود همه موضع گیری های سیاسی داخلی علیه محمد بن سلمان، مجبور شد برای ثبات در بازار انرژی به گدایی نفت از ریاض روی بیاورد.
تارنمای شبکه تلویزیونی «ام اس ان بی سی» نوشت، کاخ سفید از روز چهارشنبه در وضعیت «اسپاسم و وحشت» قرار گرفته است زیرا مشخص شد چند شریک ایالات متحده در خلیج فارس به رهبری عربستان سعودی و امارات متحده عربی، کاری را انجام دادند که از نظر مجلس نمایندگان آمریکا اقدامی خصمانه تلقی می شود. به طور قطع کاهش گسترده تولید نفت با هماهنگی ولادیمیر پوتین، قیمت نفت را افزایش می‌دهد و به احتمال زیاد به دموکرات ها در انتخابات میان دوره‌ای ایالات متحده در نوامبر آسیب می‌زند.
شبکه «ام بی اس» هم این تصمیم را زدن خنجر از پشت به بایدن تفسیر کرد و نوشت، رئیس جمهوری آمریکا دلایل زیادی برای خشمگین شدن از تیم امنیت ملی خود دارد که او را به طور سیستماتیک تحت فشار قرار دادند تا در مورد عربستان سعودی تلاش بیهوده ای را انجام دهد. به بایدن توصیه شد به جای فشار بر پادشاهی سعودی برای توقف سیاست ها، با ولیعهد سعودی دیدار و روابط خود را با ریاض اصلاح کند.
اکنون کاهش قیمت بنزینی که در ماه های اخیر رخ داده بود دیگر تداوم نمی یابد و باید انتظار خارج شدن پول های بیشتر از جیب رانندگان برای پرشدن باک بنزین ها را داشت. از سوی دیگر در شش ماه گذشته دولت بایدن به نحو بی‌سابقه ای ذخایر استراتژیک آمریکا را به بهانه ثبات در بازار انرژی عرضه کرده است و این کشور دیگر توانی برای ادامه این رویکرد ندارد. این شرایط در داخل آمریکا پیروزی جمهوریخواهان را به دنبال خواهد داشت.
تحلیلگران تصمیم عربستان در همراهی با روسیه را اقدامی تهاجمی ارزیابی می کنند که نه تنها بر اقتصاد ایالات متحده و جهان تاثیر دارد بلکه سایر حوزه‌های دارای اهمیت ژئوپلیتیکی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. کاخ سفید مضطرب اکنون چاره ای ندارد جز اینکه بپذیرد عربستان سعودی و دیگر شرکای ایالات متحده در خلیج فارس با روسیه همسو شده اند.