خون این مایع ارزشمند حیات بخش با وجود پیشرفت‌های گسترده در دانش پزشکی که هنوز جایگزین مناسبی برای آن پیدا نشده‌است به عنوان یک دارو به شمار می‌رود که علاوه بر تزریق در خونریزی‌ها، جراحی‌ها و بیماری‌های مختلف، فرآورده‌های مختلف سلولی و پلاسمایی از آن تهیه می‌شود.
با اهدای یک واحد خون می‌توان جان سه نفر را نجات داد از یک واحد خون؛ گلبول خون فشرده گرفته می‌شود که در جراحی‌ها کاربرد دارد، پس از آن پلاکت دریافت می‌شود که به مصرف بیماران سرطانی می‌رسد، پلاسمای خون نیز در بیماران کبدی و سوختگی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
هر روز در سراسر جهان، بسیاری از افراد به خون و فرآورده‌های خونی نیاز پیدا می‌کنند به طوری که از هر سه نفر جمعیت دنیا، یک نفر در زندگی به تزریق خون و فرآورده‌های خونی نیازمند می‌شوند بنابراین خون سالم، نجات‌دهنده زندگی است.
از اینرو با توجه به اهمیت این مایع حیاتی در زندگی انسان‌ها، همکاری در اهدای خون ارزش بسزایی دارد، مشارکت در این کار پسندیده زن و مردم ندارد، اینکه اهدای خون یک کار مردانه به شمار می‌رود، تصوری اشتباه است و نقش بانوان علاوه بر اهدای خون در افزایش مشارکت در این اقدام انساندوستانه بسیار نقش‌آفرین است.
بر اساس آمارها متوسط اهدای خون بانوان کشور پنج درصد است البته این نرخ در برخی از استان‌ها بالاتر و در تعدادی دیگر نیز کمتر و حدود سه درصد است اما گیلان با مشارکت چهار درصدی بانوان در اهدای خون عملا نه تنها جایگاه مناسبی ندارد که از متوسط کشوری هم پایین‌تر است.
بانوان گیلانی همواره در امور مختلف اجتماعی و انساندوستانه پیشرو هستند اما آمارهای حوزه اهدای خون در گیلان به مانند کشور قابل قبول نیست.
بانوان و آقایان شرایط عمومی یکسان برای اهدای خون دارند
به گفته کارشناسان دفتر برنامه‌ریزی، جذب و نگهداری اهداکنندگان خون گیلان، برخلاف تصورها بانوان سالی ۳ بار "البته یک مرتبه کمتر از آقایان" می‌توانند خون اهدا کنند و برخلاف تصور مشارکت بانوان در این اقدام نوعدوستانه مشکلی برای آنان ایجاد نخواهد کرد، شرایط عمومی اهدای خون از جمله سن، وزن، فشارخون، درجه حرارت و نبض در بانوان و آقایان یکسان است.
بانوان از گروه‌های سالم و مناسب برای اهدای خون به شمار می روند که می‌توانند جزو جمعیت اهداکنندگان مستمر هم باشند اما به دلیل باورهای اشتباه این گروه سهم ناچیزی در حلقه اهدای خون استان گیلان دارند.
فاطمه محمدی طهرانی از اهداکنندگان مستمر در گیلان است که از ۳۲ سالگی خون اهدا می‌کند، او تاکنون افزون بر ۵۰ بار خون اهدا کرده‌است و از اینکه می‌تواند برای نجات جان بیماران نیازمند کاری انجام دهد، ابزار خوشحالی می‌کند.
این بانوی گیلانی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، اهدا خون را کاری خداپسندانه عنوان کرده و می گوید: اهدای خون برای سلامت و حیات بیماران است و من از این اینکه می‌توانم در نجات جان انسان‌ها نقشی داشته باشم، خوشحالم.
وی از همه بانوان دارای شرایط اهدای خون خواست تا به این باور اشتباه که بانوان به دلیل شرایط فیزیولوژیکی نمی‌توانند خون اهدا کنند، توجه نکرده و برای کمک به بیماران نیازمند به این مایع حیاتی کوتاهی نکنند.
محمدی طهرانی با بیان اینکه مراجعه‌کنندگان به پایگاه‌های انتقال خون قبل از اهدای خون معاینه می‌شوند، افزود: خونگیری از مراجعه‌کنندگان در صورت داشتن شرایط انجام می‌شود، بنابراین جای نگرانی نیست.
برای قدردانی و احترام به "فاطمه محمدطهرانی" کاشت نهال در اداره کل انتقال خون گیلان به همراه ثبت پلاکی به اسم او انجام شده تا اهمیت این اقدام خیرخواهانه برای بانوان یادآوری شود.
بانوان نگران اهدای خون نباشند
کارشناس دفتر برنامه‌ریزی، جذب و نگهداری اهداکنندگان خون استان گیلان در این رابطه می‌گوید: بانوان دارای شرایط اهدای خون نباید نگران شرکت در این امر باشند آنان سالی یک بار کمتر از آقایان می‌توانند، خون اهدا کنند.
ثریا مرادزاده در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: این باور که بانوان به دلیل شرایط فیزیولوژی‌شان، کم‌خون‌تر هستند، تفکری اشتباه است در سایر کشورها خانم‌ها مانند آقایان خون اهدا می‌کنند.
وی با اشاره به غلظت خون بالای برخی از بانوان و لزوم خون‌دهی آنان اضافه کرد: در پایگاه‌های انتقال خون گیلان از بانوان مراجعه کننده برای اهدای خون، آزمایش سنجش غلظت خون گرفته می‌شود که در صورت پایین بودن غلظت خون، خونگیری انجام نمی‌شود.
کارشناس دفتر برنامه‌ریزی، جذب و نگهداری اهداکنندگان خون گیلان بیان داشت: بانوانی هم داریم که با انجام آزمایش خارج از پایگاه‌های انتقال خون برای اهدا مراجعه می‌کنند که قدردان آنان هستیم.
وی با بیان اینکه بانوان با خاطر آسوده برای اهدا خون به پایگاه‌های انتقال خون مراجعه کنند، افزود: سوالات پزشکی و سلامتی از آنان پرسیده می‌شود در صورت عدم برخورداری شرایط اهدا، خونگیری انجام نمی‌شود.
سهم چهاردرصدی بانوان گیلان از اهدای خون
بر اساس آخرین اطلاعات دریافتی، میزان مشارکت بانوان گیلان در اهدا خون تقریبا چهاردرصد است یعنی از ۱۰۰ درصد اهداکنندگان خون در این استان، ۹۶ درصد آقایان و چهار درصد بانوان هستند در حالیکه بانوان با اهدای قطره‌های خون خود می‌توانند سهم‌شان را در حلقه اهدای خون افزایش دهند.
مدیر پزشکی انتقال خون و رئیس دفتر برنامه‌ریزی، جذب و نگهداری اهداکنندگان خون گیلان با اشاره به مشارکت پایین بانوان در اهدای خون گفت: بانوان تنها در دوران باردهی و شیردهی نمی‌توانند خون اهدا کنند.
دکتر گیتی ایزدی پور در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه به مشارکت بیشتر بانوان گیلان برای اهدای خون نیاز است، اظهار داشت: بانوان در فاصله چهار ماه و آقایان در فاصله سه ماه یکبار می‌توانند برای اهدای خون اقدام کنند.
وی با بیان اینکه میزان مشارکت بانوان گیلان نسبت به میانگین کشوری پایین‌تر است، اضافه کرد:با توجه به اینکه میزان مشارکت بانوان استان برای اهدای خون از متوسط کشوری پایین‌تر است به مشارکت بیش از پیش بانوان و فرهنگ‌سازی بیشتر در این باره نیاز است.
وی درباره چرایی مشارکت پایین بانوان در امر اهدای خون اظهار داشت: باورهای غلط در این قضیه موثر است، در برخی از کشورهای جهان اهدای خون بانوان و آقایان برابر است، حتی در آن کشورها اهدای خون سالانه بانوان و آقایان "سالی چهار بار" مساوی است.
مدیر پزشکی انتقال خون گیلان با بیان اینکه بانوان نیز می‌توانند مانند آقایان نقش مهمی در اهدای خون داشته باشند، اضافه کرد: در کشور ما به دلیل شرایط فیزیولوژیکی بانوان "شیردهی و بارداری" اهدای خون برای آنان، سالی سه بار "هر چهارماه یک بار" در نظر گرفته شده‌است.
وی با بیان اینکه بانوان برای اهدای خون نگران نباشند، تصریح کرد: تمام بانوانی که برای اهدا خون مشارکت می‌کنند در سنین باروری ۱۸ تا ۴۹ سال قرص آهن به آنان ارایه می‌شود تا از کم خونی پیشگیری شود که این کار حالت تقویتی دارد.
بانوان کم خون‌تر نیستند
رئیس دفتر برنامه‌ریزی، جذب و نگهداری اهداکنندگان خون گیلان در ادامه گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: زیاد شنیده‌ایم که گفته می‌شود، خانم‌ها کم‌خون‌تر هستند و نمی‌توانند خون اهدا کنند، در حالیکه این طور نیست.
وی اظهار داشت: از بانون مراجعه کننده به پایگاه‌های انتقال خون گیلان قبل از خونگیری، آزمایش هموگلوبین گرفته می‌شود که در صورت کم‌خونی رد می شوند.
دکتر ایزدی‌پور بیان داشت: با اهدای یک واحد خون، حجم مایعات بدن در مدت ۲۴ ساعت کاملا جایگزین شده ضمن اینکه گلبول‌های قرمز ۲ تا چهار هفته بعد جایگزین می‌شود و با رعایت رژیم غذایی مناسب ذخایر آهن بعد از ۲ ماه به طور کامل جایگزین می‌شود.
وی اظهار داشت: بنابراین حداقل فاصله بین ۲ اهدای متوالی هشت هفته در نظر گرفته شده‌است به شرطی که در یک سال در فاصله ۱۲ ماه برای خانم ها بیشتر از سه بار و برای آقایان بیشتر از چهار بار نباشد.
اهدا نزدیک ۸۰ هزار واحد خون "سالانه" در گیلان
استان گیلان از ۲ میلیون و ۵۷۰ هزار نفر جمعیت برخوردار است که از این تعداد یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر در سنین اهدای خون هستند، اما از این تعداد حدود ۶۵ هزار نفر خون اهدا می‌کنند. " حدود ۸۰ هزار واحد خون در سال توسط ۶۵ هزار نفر تامین می شود".
دکتر ایزدی‌پور در ادامه با بیان اینکه سالانه حدود ۸۰ هزار واحد خون "کامل" در گیلان اهدا می‌شود، افزود: هر واحد خون کامل در واحد فرآورده‌گیری به گلبول‌های قرمز فشرده شده و پلاسما و پلاکت فرآوری می‌شود ضمن اینکه این فرآورده‌ها در دمای استاندارد نگهداری و برای بیماری خاص آن، مورد استفاده می‌شود.
وی در ادامه با بیان اینکه سالانه به طور میانگین بیش از ۲۰۰ هزار واحد خون و فرآورده‌های خونی در گیلان تولید می‌شود، اظهار داشت: این خون‌ها برای مصدومان حوادث، جراحی‌ها، بیماران هموفیلی، فاویسم و افراد نیازمند مورد مصرف قرار می‌گیرند.
رئیس دفتر برنامه‌ریزی، جذب و نگهداری اهداکنندگان خون گیلان بیان داشت: گیلان به علت گردشگرپذیر بودن و آمار بالای تصادفات، جراحی‌های قلب و عروق، بیماران هموفیلی، تالاسمی و فاویسمی جزو استان‌های پرمصرف خون و فرآورده‌های خونی است.
وی با قدردانی از اهداکنندگان خون گیلان به ویژه مستمر افزود: حدود ۱۰ نفر از بانوان جزو اهداکنندگان مستمر "اهدای خون بالای ۸۰ مرتبه" هستند و از کارت طلایی برخوردار هستند.
در انتهای گزارش یاد و خاطره مرحوم "شهلا احمدنیا" رکوردار اهدای خون بانوان در استان گیلان را گرامی می‌داریم، احمدنیا از فرهنگیان بازنشسته حدود ۱۰۰ بار خون اهدا کرد، او در اپیدمی بیماری کووید ۱۹ جانش را از دست داد.
حداقل سن ۱۸ سال تمام و حداکثر ۶۵ سال "اهداکنندگان مستمر تا ٧٠ سال"، حداقل وزن ۵۰ کیلوگرم، فواصل اهدا خون هر هشت هفته یکبار مشروط به آنکه تعداد دفعات آن در طول یکسال برای آقایان از چهار بار و برای خانم ها از سه بار تجاوز نکند، از شرایط اهدای خون است.