نان قوت غالب و غذای اصلی مردم این سرزمین است و بخش اعظم انرژی‌شان از راه مصرف نان تامین می شود. در طبقات کم درآمد شهری و روستایی گاه تا حدود ۷۵ درصد انرژی و ۸۰ درصد پروتئین دریافتی مردم از این ماده غذایی تامین می شود و در عمل هیچ ماده دیگری نمی‌تواند جایگزین نان شود.
حال اگر قرار باشد این نان با کیفیت و قیمت مناسب به مردم عرضه نشود به طور طبیعی هدررفت آن هم افزایش می یابد و بخش زیادی از محصولی که با صرف منابع بسیاری از آب و خاک و انرژی این کشور برای تولید گندم و میلیاردها تومان یارانه ای که سالانه دولت برای آن می دهد، هدر می رود چنانکه امروز در گیلان شاهد آنیم و سالهاست نان با کیفیتی نه چندان قابل قبول در اختیار مردمان این سرزمین قرارمی گیرد.
اما امروز مردم گیلان در خصوص نحوه تهیه و همچنین کاسته شدن وزن و کوچک شدن این قوت غذایی هم گله‌مندند.
به گزارش ایرنا، مردم در مرکز استان گیلان (شهر رشت) و نیز سایر شهرهای استان مدتی است از نحوه پخت نان و نیز کمبود آن، اندازه و کیفیت آن رضایت ندارند چنانکه این گله‌مندی از بیان ائمه جمعه از جمله نماینده ولی فقیه در گیلان و مسئولان ارشد استان همچون استاندار هم مطرح شده است و بررفع این مشکلات در پخت و عرضه نان شده اند.
نماینده ولی فقیه در گیلان چندی قبل در خطبه های نماز جمعه رشت با اشاره به مشکل کمبود نان در بعضی از مناطق استان تاکید کرد: مسئولان استان باید مشکل نان را جدی بگیرند تا دشمنان از این امر سوء استفاده نکنند چون آنان مترصد به وجود آمدن کوچکترین مشکل در جامعه هستند تا با بزرگنمایی آنها به اعتماد جامعه لطمه بزنند.
آیت الله رسول فلاحتی گفت: با این وجود برخی از نانوایان که عده آنها نیز بسیار کم و محدود است با سودجویی خود سایر فعالان این عرصه را بدنام می کنند و با کم فروشی و فروش آزاد آرد باعث کمبود نان می شوند که برای حل این مساله و برخورد با مسببان آن باید نظارت ها تشدید و برخوردها جدی شود.
امام جمعه رشت همچنین کیفیت نان در گیلان را پایین دانست و بیان کرد: با وجود اینکه اکثر خانواده ها هنگام شب مقداری نان تهیه می‌کنند که صبح نیز آن را مصرف کنند، اما به دلیل کیفیت پایین این نان مدت ماندگاری اندکی دارد و به سرعت غیر قابل استفاده می شود.
نماینده ولی‌فقیه در گیلان خاطرنشان کرد: بدین منظور باید کیفیت آرد و نان از طریق مختلف از جمله اختلاط با آردهای با کیفیت تر و غیره بهبود یابد که این خود به کاهش دور ریز و هدر رفت نان هم کمک مضاعفی می کند اما اکنون کیفیت نان شایسته مردم فهیم این خطه نیست.
تشویق نانوایایی‌های دارای عملکرد خوب، جریمه نانوایان متخلف
استاندار گیلان نیز در کارگروه تنظیم بازار این استان به وضعیت نان اشاره و اظهار کرد: باید متولیان امر در حوزه آرد و نان و نانوایی‌ها بویژه فرمانداران با توجه به حجم مسافران ورودی و نیز مصرف موجود در گیلان، فضای ارائه خدمات در این حوزه برای رفاه بیش از پیش مردم با برنامه ریزی مناسب‌تر اهتمام ورزند.
عباسی با تاکید بر ضرورت و توجه جدی بر فعالیت نانوایی‌ها گفت: نانوایی‌ها در استان باید طبق ساعت کاری فعالیت کنند و اجازه ندارند در زمان تعیین شده تعطیل و غیر فعال باشد.
نماینده عالی دولت در گیلان، تشویق نانوایان دارای عملکرد خوب و برخورد با متخلفان را هم در این حوزه موثر خواند و بیان کرد: باید با نانوایان متخلف برخورد کرد اما از سوی دیگر باید نانوایانی که خوب کار می‌کنند و مردم نیز از آنان راضی هستند، مورد تشویق قرار گیرند.
در واقع مساله کیفیت نان از دیرباز مساله گیلانیان بوده و هست مشکلی که با بررسی بیشتر و راهکارهای منطقی و کارشناسی شده اعم از اختلاط آردهای با کیفیت با آرد استان و نیز تشویق و جریمه نانوایان و اضافه کردن برخی افزودنی ها و غیره می تواند موجب شود تا نان بهتری در سفره مردمان خطه سرسبز گیلان قرار گیرد.
البته این نارضایتی فقط منوط به گیلان نیست زیرا با توجه به اصلاح ارز ترجیحی و همچنین هدفمندی یارانه‌ها و تفات قیمت آرد نانوایی های سنتی و نیز آزادپزها و نیز کارخانجات بخشی از آرد هم به گفته مسئولان و دست اندرکاران از شبکه توزیع نان سنتی خارج می شود.
هم‌اینک هر گونی آرد نان حجیم و آزادپز بین ۶۲۰ تا ۶۵۰ هزار تومان است اما قیمت هر کیسه با آرد یارانه‌ای که در اختیار نانوایی‌های سنتی پز قرار می‌گیرد بین ۳۰ هزار تا ۵۰ هزار تومان است.
بی‌شک این اختلاف قیمت باعث می‌شود تا تعدادی از نانوایی‌های سنتی سهمیه آرد خود را در بازار آزاد به فروش برسانند که این امر نیز باعث کاهش پخت نان می‌شود که در این راستا استانهایی همچون گیلان که در طول سال میزبان مسافران زیادی هستند، با مشکلات بیشتری در تهیه نان مواجه می شوند.
این در حالی است که با توجه به گران شدن برنج، حبوبات، ماکارونی و همچنین سایر محصولاتی که با آرد تهیه می‌شود، سرانه مصرف نان افزایش یافته و خیلی‌ها حتی برای ظهر و مصرف نهار در گیلان نیز از نان استفاده می‌کنند که این امر باعث افزایش سرانه مصرف نان بیش از گذشته شده و می‌شود.
چنانکه خیلی از مناطق مردم نسبت به کمبود آرد و عدم پخت نانوایی ها و کاهش ساعات کار آنها معترض بوده وهستند.
عدم کمبود آرد در گیلان
استان گیلان با جمعیت حدود ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر دارای حدود سه هزار و ۷۰۰ واحد نانوایی است که بطور میانگین به ازای هر ۶۷۵ نفر یک واحد نانوایی در سطح استان داریم که با توجه به بروز کمبود عرضه نانهای سنتی در برخی مناطق گیلان، اکثر مردم یکی از دلایل عمده صفهای طولانی نان در برخی از شهرهای این استان را کمبود آرد و کم شدن سهمیه آرد نانوایی‌ها می‌دانند.
اما مدیرکل غله و خدمات بازرگانی گیلان این خبر را تکذیب کرده و با اشاره به شایعاتی مبنی بر کسر سهمیه آرد نانوایان استان می گوید: کاهش سهمیه آرد نانوایان واقعیت ندارد و همانند گذشته واحدهای خبازی بر اساس نوع کارکرد سهمیه دریافت می‌کنند.
فرزاد اسدی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا ذخیره گندم و آرد گیلان را در وضعیت مطلوب دانست و افزود: سهمیه آرد نانوایان هم نه تنها کاهش نیافته بلکه هر زمانی که اعلام کمبود شد، با محرز شدن این موضوع، سهمیه اضافی نیز به آنها داده شده و خواهد.
گرانی نانهای صنعتی، شلوغی نانوایی‌های سنتی
یکی از اهالی شهرستان رشت که در صف یکی از واحدهای نانوایی بربری حضور داشت در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: هر روز نان را به میزان نیاز خرید می کنم که البته این نان را برای شام و صبحانه هم استفاده می‌کنیم.
محمد اکبری افزود: ما مجبوریم که هر روز نان بربری و یا سنگک تهیه کنیم که البته نانوایی‌های سنگکی شلوغ‌ترند و مجبوریم که هر روز نان بربری استفاده کنیم چون قیمت آن نسبت به سنگک نیز ارزان‌تر و باصرفه‌تر است.
وی عنوان کرد: با توجه به اینکه قیمت نانهای حجیم چهار الی پنج برابر شده، تهیه آن برای اقشاری همانند من بسیارسخت است چون ما خانواده چهار نفره حداقل باید پنج نان چهارهزار تومانی برای مصرف شام و صبحانه استفاده کنیم که قیمت آن ۲۰ هزار تومان می‌شود اما با ۲ عدد نان بربری که ۲ هزار و ۶۰۰ تومان می پردازم، برای مصرف شام و صبحانه ما کافی است.
وی اضافه کرد: این اختلاف قیمت بسیار زیاد است و به همین دلیل شاید ماهی یک بار نان حجیم خریداری کنیم اما تا چند ماه گذشته حداقل هفته‌ای یک بار نان حجیم می خریدم به خصوص اینکه سال تحصیلی نیز آغاز شده و بچه‌ها دوست دارند که لقمه‌های آنان برای تغذیه در مدرسه با نان حجیم باشد.
این شهروند رشتی افزود: انتظار است مسئولان روی قیمت نانهای حجیم تجدیدنظر کنند و این نانها با قیمت معقول‌تر در اختیار مصرف کننده‌ها قرار گیرد تا تهیه و مصرف آن فقط مختص به افراد مرفه جامعه نباشد.
پس از صحبتهای این شهروند، صاحب نانوایی بربری نیز در گفت و گوی کوتاهی گفت : مردم انتظار دارند که ساعت کاری ما طولانی‌تر باشد اما ما ساعت کاری معینی داریم چون سهمیه ما مشخص است و به میزان سهمیه خود پخت می‌کنیم که البته سهمیه آرد ما نسبت به گذشته هیچگونه کاهشی نداشته و فقط درخواست مردم از این نوع نان افزایش یافته است.
وی افزود: از سوی دیگر با گرانی نانهای صنعتی، مراجعه مردم و خرید نانهای سنتی بیشتر شده و همانگونه که مشاهده می‌کنید در این واحد نانوایی، افراد زیادی برای تهیه نان در صف هستند در صورتی که حدود یکصد متری این مکان، یک واحد تولید نان صنعتی است که اکثر اوقات خلوت است و مشتری چندانی ندارد.
به سراغ نانوایی صنعتی می روم که مسئول این واحد نانوایی هم که نمی خواهد نامش ذکر شود گفت: با وجود اینکه نانهای صنعتی دورریز ندارند و از لحاظ طعم، مزه و کیفیت بهتر از نانهای سنتی است، اما استقبال مردم از این نوع نان بسیار کاهش یافته است.
وی گرانی نانهای صنعتی را مهمترین دلیل عدم استقبال اقشار مختلف مردم از تهیه و خرید این نوع نان عنوان کرد و افزود : خانواده‌ای که با حدود چهارهزار تومان نان سنتی می‌تواند نیاز شام و صبحانه خود را تامین کند اگر از نان صنعتی استفاده کند، این رقم به ۲۰ هزار تومان و یا بیشتر افزایش می یابد که به طور حتم این امر برای اکثر خانواده‌ها مشکل است.
با توجه به صحبتهای این ۲ واحد نانوایی و همچنین اظهارنظر مردم، گرانی نانهای صنعتی باعث شده تا استقبال مردم از نانهای سنتی افزایش یابد و به همین دلیل شاهد صفهای طولانی در نانوایی‌های سنتی هستیم.
دلایل عمده مصرف زیاد نانهای سنتی
اما تفاوت قیمت آرد یارانه‌ای با آرد آزاد تنها دلیل کمبود نان نیست که در این زمینه مدیر بازرسی و نظارت اصناف مرکز گیلان می گوید: با توجه به گزارشات دریافت شده توسط این مرکز، کمبود نان دلایل متفاوتی دارد.
مهدی شریفی افزود: تفاوت قیمت نان حجیم با نان سنتی، حضور مسافران و افزایش مهاجران در گیلان، گرانی برنج و ماکارونی و همچنین فروش آرد در بازار آزاد از مهمترین عوامل افزایش مصرف نان سنتی در گیلان است.
وی ادامه داد: هنگامی که واحدهای نانوایی حجیم و صنعتی، از آرد یارانه‌ای استفاده می‌کردند، قیمت هر عدد نان حدود یک‌هزار تومان بود که با حدود یکصد گرم آرد تهیه می‌شد و افرادی که گاهی اوقات نمی‌توانستند نان سنتی تهیه کنند به راحتی از این نان استفاده می‌کردند.
وی ادامه داد: اما هم‌اینک قیمت هر عدد نان حجیم و صنعتی به چهار تا پنج هزار تومان افزایش یافته و تفاوت قیمت زیادی با نان سنتی دارد و اکثر مردم قادر به خرید این نوع نان نیستند و به همین دلیل گرایش اقشار مختلف مردم به مصرف نان سنتی بیشتر شده و این در حالی است که برای هر عدد نان بربری حدود ۵۰۰ گرم آرد مصرف می‌شود.
مدیر بازرسی و نظارت اصناف مرکز گیلان بیان کرد: این امر یکی از دلایل عمده کاهش مصرف نان حجیم و افزایش غیراستاندارد نانهای سنتی در کشور و گیلان است که باعث شده تا سرانه مصرفی آرد در کشور نیز افزایش یافته و به صورت غیراستاندارد میزان مصرف آرد بالا برود.
وی اضافه کرد: از سوی دیگر گیلان استان مسافرپذیر است که به خصوص در ایام تعطیلات نوروز و همچنین فصل تابستان، مسافران زیادی وارد این استان می‌شوند که آنها نیز نیاز به تهیه نان دارند که این امر هم میزان مصرف نان در گیلان را افزایش می‌دهد.
شریفی خاطرنشان کرد: از طرفی، برخی از مناطق گیلان به خصوص روستاها مهاجرپذیر شدند و افراد غیربومی با خرید ویلا و خانه در این مناطق ماندگار می‌شوند و این افراد تعداد جمعیت شناور گیلان را افزایش می‌دهند و به طور حتم آنان نیز برای مصرف روزانه وعده‌های غذایی خود، نیاز به نان دارند.
مدت محدود ساعت کار نانوایی‌ها
مدیر بازرسی و نظارت اصناف مرکز گیلان در خصوص اقدامات انجام شده برای آگاهی مردم از ساعت کار پخت واحدهای نانوایی نیز اشاره و اظهار کرد: البته نانوایی‌ها همانند فروشگاه‌ها و سوپرمارکت نیستند که به طور شبانه‌روزی کار کنند و ساعت کار آنها محدود است.
وی افزود: از سوی دیگر هر واحد نانوایی میزان آرد معینی برای پخت دارد که به طور مثال اگر یک واحد نانوایی ماهانه ۱۰۰ کیسه آرد سهمیه داشته باشد با توجه به اینکه هر کیسه آرد می‌تواند یک ساعت نان بربری تولید کند، این واحد نانوایی در روز حداکثر چهار ساعت فعالیت خواهد داشت.
شریفی بیان کرد: ضمن آنکه این واحدهای نانوایی با پخت چند ساعته در هر روز، سهمیه آرد روز بعد خود را مصرف می‌کنند و به همین دلیل با کمبود آرد مواجه می‌شوند و تعدادی از این واحدها مجبورند که چند روز را تعطیل کنند.
مشخص شدن ساعت و میزان پخت نانوایی‌ها در رشت
وی ادامه داد: با توجه به این امر و آشنایی مردم با ساعت و کار پخت نانوایی‌ها، اتاق اصناف مرکز گیلان با همکاری استانداری و جهاد کشاورزی این استان و همچنین فرمانداری رشت، بنری را جهت اطلاع مردم از نحوه ساعات پخت نانوایی و همچنین ایام تعطیل هر واحد نانوایی نصب کرده تا مردم با زمان پخت و سایر موارد هر واحد نانوایی آشنایی داشته باشند.
مدیر بازرسی و نظارت اصناف مرکز گیلان گفت: تاکنون نیز حدود ۵۰ واحد نانوایی در رشت این بنر داده شد تا در واحدهای خود نصب کنند و امیدواریم که تا پایان شهریور ماه نیز این بنرها به سایر واحدهای نانوایی در رشت داده شود تا همه نانوایی‌ها در رشت نسبت به نصب این بنرها اقدام کنند.
وی خاطرنشان کرد: در این بنرها تمام مشخصات، سهمیه، زمان پخت و حتی ایام تعطیلی هر واحد نانوایی ذکر شده و سامانه‌ای نیز درج شده تا در صورت شکایت از هر واحد نانوایی، مردم براحتی بتوانند تخلفات هر واحد نانویی را اطلاع‌رسانی کنند.
کوچک شدن نان معضل حل نشده
اما یکی دیگر از مشکلات مهم نان در گیلان، وزن و اندازه آن است که این امر باعث اعتراض اکثر مردم گیلان به خصوص در مرکز این استان شده زیرا آنان معتقدند که اندازه و وزن نانها نسبت به گذشته بسیار کوچکتر شده است.
گرچه هم اینک با توجه به پیگیری‌های مسئولان ارشد گیلان، از صفهای طولانی برای تهیه نان در اکثر شهرهای این استان کاسته شده اما اندازه و وزن نهان‌ها در برخی از واحدهای نانوایی و همچنین کیفیت آن نیز، کاهش یافته است.
با توجه به حضور میدانی خبرنگار ایرنا در تعدادی از نانوایی‌ها، مردم معتقدند که باید نظارتها بر واحدهای نانوایی بیشتر باشد و میزان جریمه نیز به حدی افزایش یابد تا هیچ نانوایی، جرات کم‌فروشی نداشته باشد.
این در حالی است که تعدادی از نانوایی ها در سطح شهرستان رشت، به هیچ وجه چونه را وزن نمی‌کنند و همچنین بعضی از نانوایی‌هایی که چونه را وزن می‌کنند، هنگام گردکردن آن، مقداری از خمیر را بر می‌دارند تا وزن آن کمتر شود.
البته افرادی که نان سنگک تهیه و مصرف می‌کنند، اعتراض بیشتری دارند زیرا نانوایی‌های سنگکی، قادر به وزن کردن چونه نیستند که به همین دلیل اندازه و همچنین وزن هر عدد نان سنگک با نانوایی سنگکی دیگر، تفاوت دارد و به گفته اکثر مردم، هر روز نان کوچکتری به دست آنان می‌رسد که کیفیت گذشته را نیز ندارد.
نقره داغ شدن نانوایان متخلف گیلان توسط تعزیرات حکومتی
مدیر کل تعزیرات حکومتی گیلان به پرونده‌های تخلف نانواین متخلف در این استان نیز اشاره و اظهار کرد: در نیمه نخست امسال در جریان رسیدگی به پرونده‌های تخلفات نانوایی های استان ۳۱ میلیارد و ۴۵۳ میلیون و ۸۳ هزار و ۸۴۳ ریال جریمه برای متخلفان این صنف صادر شد.
مرتضی امینی افزود: طی این مدت ۲ هزار و ۱۱۳ پرونده آرد و نان در گیلان تشکیل شد که طبق رسیدگی‌های انجام شده از این تعداد، ۲ هزار و ۱۱۰ پرونده مختومه شد.
وی عنوان کرد: عمده‌ترین تخلفات این نانوایی‌ها؛ گرانفروشی، عرضه نان خارج از شبکه، تعطیلی خودسرانه و عدم رعایت مقررات بهداشتی بود. مدیرکل تعزیرات حکومتی گیلان بیان کرد: تمام تلاش خود را به کار بسته‌ایم که هر چه سریعتر پرونده‌های تخلفات در بخشهای مختلف رسیدگی و با متخلفان برخورد شود و رضایتمندی اقشار مختلف مردم تامین گردد.
بیش از ۷/۵ میلیارد ریال جریمه برای نانوایان رشت
اما نانوایی‌های رشت علاوه بر ماموران تعزیرات حکومتی، توسط بازرسان اتاق اصناف مرکز گیلان نیز مورد بازرسی قرار می‌گیرند که در این راستا، مدیر بازرسی و نظارت اصناف مرکز گیلان به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: هر روز یک اکیپ از این مرکز، از نانوایی‌های سطح شهرستان رشت بازدید می‌کند که از اول سال تاکنون نیز، ۸۶۴ مورد بازدید به عمل آمد.
شریفی افزود: از بازدیدهای انجام شده، ۲۷۸ مورد پرونده برای نانوایی ها تشکیل شد که این نانوایی ها در بخشهای کم فروشی، گرانفروشی، عدم رعایت مسایل بهداشتی و تعطیلی خودسرانه جریمه شدند.
وی ادامه داد: با توجه به این امر و تشکیل پرونده برای این تعداد واحد نانوایی، هفت میلیارد و ۵۸۹ میلیون و ۴۹۳ هزار و ۷۶۷ ریال جریمه در نظر گر فته شد که اکثر این جرایم به دلیل کم فروشی و تعطیلی خودسرانه بود.
مدیر بازرسی و نظارت اصناف مرکز گیلان اضافه کرد: البته نظارت و بازدید از نانوایی ها به طور مرتب انجام می‌شود تا مردم بتوانند به راحتی نان را به اندازه واقعی و کیفیت بهتر تهیه کنند.
شریفی در خاتمه گفت: به هر حال ما تمام سعی و تلاش خود را بکار خواهیم بست تا نظارت دقیقی بر همه واحدها داشته باشیم که نانوایی‌ها نیز از این قاعده مستثنی نیستند و امیدواریم که با نصب بنرها و نظارتهای دقیق، مشکل پخت، اندازه و کیفیت نان به زودی برطرف شود.
با توجه به حساسیت مسئولان ارشد گیلان در خصوص کیفیت و کمیت نان و عدم وجود کمبود آرد در این استان، همچنین اجرای طرح های مختلف برای شرایط بهتر پخت نان از سوی نانوایان و تشدید بازرسی‌های دستگاه‌های ذیربط از کیفیت و کمیت نان، امید است که شاهد برطرف شدن صفهای طولانی در نانوایی‌ها در شهرهای مختلف این استان بوده و با راهکارهای کارشناسی نان مرغوبتر و با اندازه و وزن قانونی به دست مردم برسد.