به گزارش ایرنا، الگوی تخصیص ظرفیت پذیرش دانشجو از سوی شورای گسترش و برنامه ریزی آموزش عالی در تیرماه ۱۳۹۹ به منظور حفظ و ارتقای کیفیت آموزش عالی به دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی ابلاغ شد.
قبل از ابلاغ این مصوبه، شورای گسترش و برنامه‌ریزی آموزش عالی در هر یک از مقاطع تحصیلی و به صورت یکسان برای همه دانشگاهها و مؤسسه های آموزش عالی اقدام به تعیین سقف پذیرش می کرد و دانشگاهها مجاز به تعیین ظرفیت پذیرش در سقف تعیین شده بودند؛ این بدین معنی است که از شاخص و معیار مشخصی برای تعیین سقف پذیرش توسط شورای گسترش و دانشگاهها برای تعیین میزان ظرفیت پذیرش در آن سقف استفاده نمی‌شد.
اما در الگوی جدید با استفاده از معیار تعداد اعضای هیات علمی ضوابطی برای تخصیص ظرفیت پذیرش قرار داده شده است. بررسی الگوی فوق که با استفاده از اظهارنظر دانشگاههای مختلف صورت گرفت نشان داد که به این الگو ایراد هایی همچون محدود بودن شاخصهای مورد استفاده جهت تعیین ظرفیت، کم توجهی به اسناد آمایش سرزمین، مشخص نبودن نحوه ارتباط مصوبه حاضر با سایر قوانین و مصوبات مرتبط، عدم ارائه راهکار برای دانشگاه علمی کاربردی؛ رویکرد متفاوت و تبعیض آمیز مصوبه نسبت به زیرنظامهای دانشگاهی همچون دانشگاههای غیردولتی غیرانتفاعی؛ مشخص نبودن وضعیت ظرفیت پذیرش در دانشگاه آزاد و ... وارد است.
از سوی دیگر بررسی آماری وضعیت پذیرش دانشجو پس از اجرای الگو و مقایسه آن با سالهای قبل از آن نشان داد، ظرفیت و تعداد پذیرش در امتداد سالهای قبل از اجرای الگو بوده و اجرای آن موفقیت آمیز نبوده است، به طوری که در مقطع کارشناسی دانشگاههای وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (وزارت علوم) حدود ۷۵ درصد بیش از ظرفیت قابل پذیرش، در سال تحصیلی ۱۴۰۱ – ۱۴۰۰ دانشجو پذیرش شده است.
بررسی های آماری نشان می دهد تصویب، ابلاغ و اجرای الگوی جدید تأثیر چندانی بر عملکرد زیرنظام های مختلف آموزش عالی نداشته است.میزان پذیرش به ازای هر عضو هیات علمی ( در سالهای تحصیلی ۱۳۹۹ – ۱۳۹۸ و ۱۴۰۰ – ۱۳۹۹ با سال تحصیلی ۱۴۰۱ – ۱۴۰۰ که الگوی اجرا شده است، در زیرنظامهای مربوط به وزارت علوم، دانشگاه پیام نور، غیرانتفاعی و فرهنگیان تفاوت قابل ملاحظه ای نداشته است.
همچنین بررسی تعداد پذیرفته شدگان در سال تحصیلی ۱۴۰۱ – ۱۴۰۰ بخش دیگری از نحوه اجرای این الگو را نشان می دهد. بر این اساس میزان پذیرش در مقطع کارشناسی براساس الگوی جدید تخصیص ظرفیت پذیرش دانشجو نبوده است و پذیرش در این سال را می توان در امتداد نحوه و میزان پذیرش قبل از اجرایی شدن الگوی فوق قلمداد کرد.
بررسی عملکرد دانشگاههای وابسته به وزارت علوم در سال تحصیلی ۱۴۰۱ – ۱۴۰۰ نشان داد در مجموع بیش از ۱۸۵ هزار نفر در مقاطع کارشناسی این دسته از دانشگاهها پذیرش شده اند، که هفت دانشجو به ازای هر عضو هیات علمی است. این در حالی است که می بایست طبق مصوبه حدود ۱۰۸ هزار دانشجو پذیرش می شد تا استاندارد چهار دانشجو به ازای هر عضو هیات علمی رعایت شود.
با احتساب ۴۰ درصد اضافه ظرفیت پذیرش نیز حدود ۱۵۱ هزار دانشجو قابل پذیرش بود که در عمل حدود ۲۳ درصد نیز بیش از این ظرفیت(یعنی ۱۸۵ هزار نفر) پذیرش شده است. به بیان دیگر حدود ۶۳ درصد بیش از ظرفیت پیشنهادی توسط الگو در مقطع کارشناسی به پذیرش دانشجو اقدام شده است.
ظرفیت پذیرش در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاههای وابسته به وزارت علوم براساس الگوی جدید حدود ۶۲ هزار نفر بوده است که در سال تحصیلی ۱۴۰۱ – ۱۴۰۰ ۱ حدود ۷۴ هزار نفر در این مقطع در دانشگاهها پذیرش شده اند.
همچنین هرچند تعداد پذیرش شده بیش از ظرفیت پیش بینی شده در الگوی جدید است، اما با در نظر گرفتن ۴۰ درصد اختلاف پیش بینی شده برای سال اول این میزان قابل قبول است. همچنین برای مقطع دکتری تخصصی محاسبه ظرفیت پذیرش نشان می دهد دانشگاههای وابسته به وزارت علوم قابلیت پذیرش حدود ۱۲ هزار را داشتند که از این میزان حدود ۹ هزار دانشجو پذیرفته شده اند. بنابراین از داده های فوق می توان این برداشت را کرد که الگوی جدید تخصیص ظرفیت پذیرش بر میزان پذیرش در سال تحصیلی ۱۴۰۱ – ۱۴۰۰ تأثیر زیادی نداشته است.
با در نظر گرفتن تعداد اعضای هیات علمی تمام وقت، دانشگاه پیام نور حدود ۵۰۰ درصد و مؤسسات آموزش عالی غیرانتفاعی بیش از هزار درصد بیشتر از میزان ظرفیت قابل پذیرش براساس الگو، در مقطع کارشناسی ارشد اقدام به پذیرش دانشجو کرده اند.
مرکز پژوهش های مجلس در این بررسی تاکید کرد: دانشگاههای وابسته به وزارت علوم در مقطع کارشناسی حدود ۷۵ درصد بیشتر از نسبت تعریف شده اقدام به پذیرش دانشجو کرده اند.
دانشگاه پیام نور و دانشگاه ها و مؤسسه های آموزش عالی غیرانتفاعی در مقطع کارشناسی به ترتیب ۱۱۲۵ درصد و ۱۰۵۰ درصد بیشتر از نسبت تعریف شده اقدام به پذیرش دانشجو کرده اند(به ترتیب ۴۵ و ۴۲ دانشجو به ازای هر عضو هیئت علمی).
دانشگاه پیام نور حدود ۵۰۰ درصد و مؤسسه‌های آموزش عالی غیرانتفاعی بیش از هزار درصد بیش از میزان ظرفیت قابل پذیرش براساس الگو، در مقطع کارشناسی ارشد به پذیرش دانشجو اقدام کرده اند.
بنابراین به عنوان یک نتیجه گیری می توان گفت تصویب و اجرای الگوی فوق تأثیری بر نحوه تخصیص ظرفیت پذیرش دانشجو نداشته و عملکرد اجرای الگو چه در مقطع کارشناسی و چه تحصیلات تکمیلی در امتداد سالهای قبل از تصویب و اجرای الگو است.