اعتراض‌هایی که واپسین روزهای شهریورماه ۱۴۰۱ صدها نفر را به خیابان‌ها کشید، زمینه‌ساز ایجاد آشوب شد. بررسی ابعاد آشوب، بازیگران گسترش ناآرامی‌ها و سمت‌وسویی که اعتراض‌ها پیدا کرد، نقش رسانه‌ها به خصوص رسانه‌های خارجی، اهداف تبدیل اعتراض به اغتشاش و نهایتا تلاش برای جلوگیری از فرایند تبدیل اعتراض به آشوب، اداره کل پژوهش‌وبررسی‌های خبری ایرنا را بر آن داشت تا با کارشناسان و صاحب‌نظران مسائل امنیتی گفت‌وگوهایی را صورت دهد.
غلامحسین بلندیان در گفت‌وگو با پژوهشگر ایرنا، به تحلیل ترکیب و ماهیت معترضان، ماهیت و ابعاد ناآرامی‌ها، نقش دشمن و سرویس‌های جاسوسی، آینده و راهکارهای مدیریت بحران پرداخت.
وی در مورد نقش دشمن معتقد است آنها نیز از دو طریق در ارتباط با ایران عمل می‌کنند؛ یکی از راه رسانه‌های خود و امکانات رسانه‌ای در اختیارشان که عمدتا هم فارسی زبانند، و ابزار دیگر آنها گروهک‌های تروریستی است. در ناآرامی‌های اخیر دیدیم که هر دو آنها توانستند اقداماتی را در ایران انجام دهند.
دو رژیم صهیونیستی و سعودی از دو طریق در ارتباط با ایران عمل می‌کنند، یکی از طریق رسانه‌های خود و امکانات رسانه‌ای در اختیارشان که عمدتا هم فارسی زبانند؛ و ابزار دیگر آنها گروهک‌های تروریستی استایرنا: سازماندهی آشوب و ناامنی، شبکه‌سازی برای آن و بازنمایی آن با چه مکانیزم‌هایی انجام می‌شود؟
از طریق گروهک‌های تروریستی منافقان، احزاب منحله غرب کشور کومله و دموکرات و جریان‌های تکفیری که مشخص است سر در کدام کشورها دارند.
من از ۶-۵ سال پیش می‌گفتم می‌خواهند رسانه ملی را از اعتبار ساقط کنند، یعنی به گونه‌ای برخورد می‌کنند که رسانه ملی اعتبار نداشته باشد و قشرهایی از مردم به رسانه ملی اقبال نداشته باشند و بدین ترتیب دیگر پیام حکومت و نظام شنیده نشود. علاوه بر آن توانستند از روش‌های رسانه‌ای خود استفاده کنند و اکنون می‌بینید که این رسانه‌ها چگونه کارایی دارند و با یک پیام، کسانی که بخواهند در این جاده قرار بگیرند، به میدان بیایند، اغتشاش انجام دهند و اهداف خود را دنبال کنند.
رسانه‌های فارسی خارج از کشور قرارگاهی عمل کردند
ایرنا: رسانه‌های خارج از کشور، چه نقش‌هایی در شکل‌گیری، افزایش، بازنمایی و.. ناآرامی‌ها داشته‌اند؟
رسانه‌های خارج از کشور، بخشی فارسی‌زبانند و بخشی غیرفارسی‌زبان. این رسانه‌ها به قرارگاه و ستادهایی تبدیل شدند، برنامه‌ها در آنجا تئوریزه شده و زمینه‌های اجرایی آن فراهم می‌شود و سپس از طریق این رسانه‌ها ابلاغ می‌شود.
این شبکه‌ها برنامه‌های زنده و ۲۴ ساعته دارند و مدام به دنبال این هستند که این آشوب و سروصداها آرام نشود. اما کار رسانه‌های غیرفارسی‌زبان این است که ایران را ناامن نشان دهند، هواداران جمهوری اسلامی را در دنیا ناامید کنند و از سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذاران خارجی و سفر به ایران جلوگیری کنند که این ماموریت‌ها را به خوبی انجام می‌دهند.
ایرنا: هدف یا اهداف اصلی این ناآرامی‌ها چه مواردی است؟
مهمترین هدف آنها جلوگیری از پیشرفت و توسعه کشور و رسیدن کشور به قله‌های علمی، صنعتی، اقتصادی و غیره است. اگر ایران به این قله‌ها نرسد، بستر براندازی در آن فراهم می‌شود.
البته نشانه‌هایی در این جریان‌ها وجود دارد که قائل به ایران بزرگ نیستند و ایران باید تقسیم شود. اصولا یکی از استراتژی‌های رژیم صهیونیستی در منطقه که به عنوان عامل آمریکا و غرب عمل می‌کند این است که کشورها کوچک شوند تا بین خودشان اختلاف بوجود بیاید و بدین ترتیب رژیم صهیونیستی در حاشیه امنیت قرار بگیرد که البته موضوع تجزیه ایران در شرایط کنونی امکانپذیر نیست.
رسانه‌های فارسی زبان خارج از کشور تبدیل به قرارگاه و ستادهایی شدند، برنامه‌ها در آنجا تئوریزه شده و زمینه‌های اجرایی آن فراهم می‌شود و از طریق این رسانه‌ها ابلاغ می‌شودصادرات و واردات کشور و کسب‌وکار مردم آسیب دید
ایرنا: مهمترین آسیب‌ها و هزینه‌های وارد شده بر نظام، مردم و کشور در این رویدادها چه بوده است؟
دو آسیب وجود دارد؛ یکی آسیب اقتصادی که باید بسیار تلاش شود تا برطرف شود؛ واردات و صادارت و کسب‌وکار مردم تحت‌الشعاع قرار گرفته است. مساله دیگر ریختن قبح انجام برخی از گناهان است، برخی از گناهانی که تاکنون درباره آنها حساسیت وجود داشت، اکنون قبح آن ریخته شده است.
نابرابری‌های اقتصادی و تردید در هویت، دو بعد ناآرامی‌هاست
ایرنا: ناآرامی‌های اخیر چه ابعادی دارد و چه اشتباهاتی در شناخت ابعاد آن رخ می‌دهد؟
ناآرامی‌هایی که اکنون وجود دارد و اغتشاشاتی که به دنبال آن به وجود آمده، می‌تواند دو بعد کلی داشته باشد. یک بعد هویتی و دیگری اقتصادی.
بعد هویتی یعنی کسانی که در هویت اصلی و پایدار خود دچار تردید شده‌اند و نقصانی در این هویت می‌بینند. اینکه در این شرایط دنیای امروزی کجا قرار گرفته‌اند. طرز تفکر، نوع برخورد و نوع زیست خود را مورد سوال قرار داده‌اند و جایگزینی برای آن نیافته‌اند و در یک وانفسا قرار دارند.
در واقع نه آن هویت ایرانی_اسلامی را محکم نگاه داشتند و نه آن هویتی که به آنها دیکته می‌شود و در جهان امروز تلاش می‌شود نوع زیست و «لایف استایل» را تغییر دهند. بنابراین این بی‌هویتی یا کم‌هویتی یا نقصان در هویت، یکی از ابعاد مهمی است که معمولا اعتراض‌ها را به شورش و اغتشاش می‌کشاند.
بعد دیگری که اهمیت دارد، اقتصادی است. مسایل اقتصادی کشور تحت تاثیر عوامل مختلف در طول سال‌های گذشته از جمله تحریم‌ها، عدم حکمرانی خوب توسط برخی از مسئولان اجرایی، کم‌کاری‌ها و بی‌برنامگی‌ها بوده که باعث شده برخی نابرابری‌های اقتصادی در کشور ایجاد شود.
با بررسی دهک‌های جامعه می‌بینیم بین دهک اول و دوم با دهک نهم و دهم، فاصله بسیار است. اکنون در کشور ما متاسفانه یک نفر ۴۵۰ آپارتمان دارد، اما فرد دیگر حتی یک آپارتمان هم ندارد که در آن زندگی کند. باید این نابرابری‌ها پایان یابد.
با بررسی دهک‌های جامعه می‌بینیم میان دهک اول و دوم با دهک نهم و دهم فاصله بسیار است. اکنون در کشور ما متاسفانه یک نفر ۴۵۰ آپارتمان دارد، اما فرد دیگر حتی یک آپارتمان هم ندارد که در آن زندگی کند. باید این نابرابری‌ها پایان یابدمساله بعد فساد است؛ متاسفانه فساد در کشور وجود دارد و بین برخی مسئولان اجرایی کشور چنین وضعیتی بوجود آمده است. برخی از مسئولان کشور زمینه فساد را ایجاد کردند و به فساد نزدیک شده‌اند.
رهبر معظم انقلاب تنها شخص ساده‌زیست هستند و توانسته‌اند این ارزش‌ها را در مسایل اقتصادی حفظ کنند و این موضوع در مورد ایشان و خانواده ایشان حاکم است اما چرا در برخی مسئولان اینگونه نیست؛ چرا آنها به روش زندگی رهبری تاسی نمی‌کنند؟ این مسایل باعث می‌شود مردم همه را به یک چشم، نگاه کنند.
وقتی می‌بینم که رهبری ساده زیست هستند، بلافاصله به رئیس‌جمهور، وزیر، معاون وزیر و مدیرکل نگاه می‌کنیم، می‌بینیم این موضوع در مورد بسیاری از آنها مصداق ندارد. بارها گفته شده اگر فرزندان شما می‌خواهند خارج از ایران تحصیل کنند، اشکالی ندارد بروند، اما شما حق ندارید مسئول باشید.
اگر فردی می‌خواهد خانواده‌اش خارج از کشور یا دو تابعیتی باشد، نمی‌تواند دیگر مسئول باشد. چرا این شرایط پیش می‌آید که فرزندان برخی از مسئولان ما خارج از کشور هستند که مورد سوءاستفاده خارجی‌ها و دشمنان قرار می‌گیرد.
مردم هم نگاه می کنند می‌بینند ما از یکسو می‌گوییم مرگ بر استکبار، مرگ بر آمریکا، اما فرزندان ما دقیقا همان جا هستند. لِمَ تَقُولُونَ ما لا تَفْعَلُونَ، چرا سخنی می‌گویید که عمل نمی‌کنید و این حرف زدن و عمل نکردن باعث می‌شود در مردم بغضی ایجاد شود و این بغض‌ها می‌شکند.
در این شرایط مسئولان کمتر حرف بزنند و بیشتر عمل کنند
ایرنا: مسئولان و رسانه‌های منتسب به نظام چه اقداماتی در راستای تشدید یا کنترل تنش داشته‌اند و برای مدیریت بحران، در کوتاه‌مدت و درازمدت، از چه روش‌هایی باید استفاده شود؟
در ناآرامی‌های اخیر نه مسئولان خوب عمل کردند و نه رسانه‌های داخلی. وقتی با چالشی مواجه می‌شویم باید ابتدا آن را بررسی دقیق، کالبدشکافی و آنالیز کنیم و ابعاد مختلف آن را در نظر بگیریم. در شرایطی همچون ناآرامی‌های اخیر ضروری است که یک پیوست رسانه‌ای، یک پیوست سیاسی، یک پیوست اجتماعی و یک پیوست امنیتی برای آن تهیه شود، سپس این پیوست‌ها به دستگاه‌های مختلف ابلاغ تا با توجه به این وضعیت عمل کنند.
باید در این شرایط مسئولان ما کمتر حرف بزنند و بیشتر عمل کنند. اگر اظهارنظری هم می‌کنند باید متقن باشد. اگر مسئولی حرفی می‌زند مسئول دیگر نباید خلاف آن سخن بگوید، باید همه در یک راستا اظهارنظر کنند. موضوع دیگر اینکه کارهای مدیریتی برخی از مسئولان تحت تاثیر شرایط موجود قرار گرفته است، در حالی که امور کشور باید به طور جدی پیگیری شود.
محدود کردن فضای مجازی راه‌حل نیست
ایرنا: همواره در سخن مسئولان، بر جداسازی مردم و اعتراض‌های آنها و تحرکات اغتشاشگران تاکید شده؛ برای شناخت مطالبه مردم، شنیدن آنها و پاسخ به آنها چه راهکارهای عملی لازم است؟
صداوسیما و رسانه‌های داخلی می‌توانند در تشکیل میزگردهای چندسویه موثر باشند؛ صداوسیما باید این میزگردها، چالش‌ها و ایجاد بستر پاسخ‌گویی را ادامه دهد. فضای مجازی ما در سال‌های گذشته با وجود اخطارها و پیگیری‌های رهبر معظم انقلاب، رها بوده است.
بستن فضای مجازی راه‌حل نیست؛ هنگامی که واتساپ و اینستاگرام مسدود شد، باید راه جدیدی پیش پای مردم گذاشت که بتوانند کارهایشان را در آن بستر انجام دهند. مردم علاقه‌ای به اینستاگرام و واتساپ ندارند مردم به دنبال این هستند که کارهایشان را پیگیری کنند.
متاسفانه در گذشته مسئولان ذی‌ربط فضای مجازی کوتاهی کردند و اکنون باید در این زمینه سرمایه‌گذاری بسیاری انجام شود و فضای مجازی باید کاملا ملی شود. شما ببینید واتساپ اطلاعات مردم ایران را به فروش گذاشته و به رژیم صهیونیستی اجاره داده است. یعنی ما در یک چنین فضای نامطئنی قرار داریم.