به گزارش ایرنا، در حالی که کردستان به عنوان یکی از استان های مرزی کشور و با داشتن مرز بین المللی باشماق مریوان و سیرانبند بانه دارای ظرفیت فراوانی در حوزه مبادلات تجاری به ویژه صادرات دارد که تاثیر بسزایی در اقتصاد کشور و به تبع استان دارد ولی این رویه تجاری ۲ سالی است که در سراشیبی قرار گرفته است.
صادرات خروجی از گمرکات کردستان شامل صادرات از سیرانبند بانه، گمرک سنندج و گمرک باشماق و صادرات سایر گمرکات که شامل صادرات عبوری است که اظهارنامه آن در استان دیگری انجام شده و از گمرک های باشماق و بانه به خارج از کشور صادر می شود.
نگاهی به آمار صادرات در کردستان از سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۱
در ۶ ماهه نخست سال ۱۳۹۸ میزان صادرات استان ۵۶۱ هزار و ۴۶۴ تن به ارزش ۳۲۰ میلیون و ۲۳۹ هزار و ۴۶۴ دلار و صادرات سایر گمرکات هم ۵۰۲ هزار و ۳۶۹ تن به ارزش ۳۰۴ میلیون و ۹۲۱ هزار و ۷۶۵ دلار بوده است.
در مجموع میزان صادرات در این بازه زمانی که قبل از همه‌گیری بیماری کرونا بود یک میلیون و ۶۳ هزار و ۸۳۳ تن به ارزش ۶۲۵ میلیون و ۱۶۱ هزار و ۲۲۹ دلار بوده است.
مجموع صادرات انجام شده در ۶ ماهه سال ۱۳۹۸ نسبت به مدت مشابه در سال ماقبل آن از نظر وزنی ۱۵ درصد و از لحاظ ارزشی هم پنج درصد رشد داشته است.
کل صادرات خروجی از گمرکات کردستان در نیمه نخست سال ۱۳۹۹؛ یک میلیون و ۷۷۰ هزار و ۶۰۱ تن به ارزش ۷۳۴ میلیون و ۴۹۲ هزار و ۳۰۳ دلار بود که نسبت به مدت مشابه آن در ۶ ماهه نخست سال ۱۳۹۸ از لحاظ وزنی ۶۷ درصد و از لحاظ وزنی ۱۹ درصد افزایش پیدا کرد.
دلیل افزایش چشمگیر صادرات در سال ۱۳۹۹ از مرزهای استان این بود که در این بازه زمانی به دلیل همه‌گیری بیماری کرونا بغیر از مرز باشماق دیگر مرزهای ایران با عراق بسته شده بود بنابراین میزان صادرات و ترانزیت از باشماق رشد چند برابری پیدا کرد.
دلیل افزایش چشمگیر صادرات در سال ۱۳۹۹ از مرزهای استان این بود که در این بازه زمانی به دلیل همه‌گیری بیماری کرونا بغیر از مرز باشماق دیگر مرزهای ایران با عراق بسته شده بود بنابراین میزان صادرات و ترانزیت از باشماق رشد چند برابری پیدا کرد.
مجموع صادرات انجام شده در گمرکات استان در نیمه نخست سال ۱۴۰۰، یک میلیون و ۱۵۹ هزار و ۴۵۳ تن به ارزش ۴۹۸ میلیون و ۷۹۹ هزار و ۱۸۷ دلار بوده است که این میزان هم نسبت به مدت مشابه آن در سال ۱۳۹۹ از نظر وزنی ۳۷ درصد و از لحاظ دلاری هم ۳۵ درصد کاهش داشته است.
طی ۶ ماهه نخست سال ۱۴۰۱ هم مجموع صادرات انجام شده (صادرات استان، صادرات سایر گمرکات) ۸۴۵ هزار تن کالا به ارزش ۴۰۳ میلیون دلار بوده که این میزان نسبت به سال گذشته از لحاظ وزنی ۳۷ درصد و از نظر ارزش دلاری ۲۲ درصد کاهش داشته است.
توسعه صادرات، نیازمند همت مسئولان
بی توجهی به مشکلات و آمارسازی، بزرگ ترین ضربه را به توسعه جامعه وارد می کند و وجود این خصلت‌ها به ویژه در بین دست اندرکاران این حوزه باعث بی اعتمادی می شود اما هنگامی که مسوولی صادقانه و به صراحت به بیان مشکل می‌پردازد به گفته بسیاری از بزرگان نصف راه برای حل مسئله اینگونه پیموده است و بعد از این مرحله؛ یافتن راهکار با استفاده از نظر کارشناسان و فعالان حوزه مربوطه و داشتن اراده و پشتکار برای برطرف کردن مشکل و مانع ایجاد شده نیاز است که انجام شود.
حال نیمه راه مشکل صادرات در کردستان با بیان وجود این مساله و ارائه آمار آن طی شده است و از آنجا که رفع این مهم نه تنها در اقتصاد کردستان بلکه در توسعه ملی نقش آفرین است لذا انتظار می رود مسوولان ارشد کشوری و استانی تصمیمات اثرگذاری اتخاذ کنند.
ناظر گمرکات کردستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: در یکی، دو سال اخیر به ویژه سال جاری وضعیت صادرات استان مطلوب نیست و در مجموع حال صادرات به کردستان عراق خوب نیست. در یکی، دو سال اخیر به ویژه سال جاری وضعیت صادرات استان مطلوب نیست و در مجموع حال صادرات به کردستان عراق خوب نیست.
خلیل حیدری هرچند در پاسخ به سوال مربوط به دلیل روند کاهشی صادرات در استان عنوان کرد آن را باید از سازمان صمت جویا شویم ولی قدیمی بودن شیوه تجارت، هزینه بر و زمانبر بودن آن را از مهمترین دلایل این مشکل خواند.
وی با اشاره به اینکه در حوزه تجارت باید ۲ طرف سود لازم را کسب کنند تا رویه ادامه پیدا کند، افزود: کشوری هم چون ترکیه، کالا را از کشور ما تا عمق خاک عراق می برد ولی کالای ایرانی در مرز باشماق مریوان باید ترانشیپ (حمل کالا از طریق قلمرویی است که کالا از آنجا از یک وسیله حمل و نقل تخلیه و در وسیله حمل و نقل دیگری بارگیری می شود) شود که این کار باعث افزایش هزینه و کاهش کیفیت و رغبت خریداران می شود.
ناظر گمرکات کردستان از دیگر دلایل کاهش صادرات در استان را وجود قوانین و مقرراتی خواند که بجای اینکه صادرات محور باشد مانع آن شده است و نمونه آن را اعمال عوارض بر برخی از کالاهای ایرانی خواند.
حیدری یادآور شد: با تفکر بازارچه ای برای درازمدت نمی توان برنامه ریزی کرد و باید با بهره مندی از دانش تجاری و شیوه های نوین در بخش مبادلات تجاری فعالیت داشت.
عدم حمل یکسره کالا به عراق از موانع صادرات در کردستان
سال‌ها است یکی از خواسته‌های فعالان اقتصادی و تجار در کردستان حمل یکسره کالاهای صادراتی از مرزهای استان به اقلیم کردستان عراق است چراکه این مهم منجر به روان‌سازی و تسهیل در صادرات خواهد شد ولی همچنان این اقدام در کردستان به ویژه مرز بین‌المللی باشماق مریوان انجام نمی شود.
سال‌ها است یکی از خواسته‌های فعالان اقتصادی و تجار در کردستان حمل یکسره کالاهای صادراتی از مرزهای استان به اقلیم کردستان عراق است چراکه این مهم منجر به روان‌سازی و تسهیل در صادرات خواهد شد ولی همچنان این اقدام در کردستان به ویژه مرز بین‌المللی باشماق مریوان انجام نمی شود.
معاون امور بازرگانی و توسعه تجارت اداره کل صنعت، معدن و تجارت کردستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در ارتباط با دلایل کاهش صادرات در استان اظهار داشت: یکی از مشکلات استان در زمینه صادرات این است که حمل یکسره کالا در مرزهای استان ما انجام نمی شود.
طاها سمیعی اضافه کرد: صادر کنندگان بیشتر تمایل دارند کالای خود را از مرزهایی که حمل یکسره در آن انجام می شود صادر کنند به همین دلیل بیشتر به جای باشماق برای صادرات کالا به عراق، به مرز پرویز خان در کرمانشاه می روند.
وی وضع محدودیت ها یا ممنوعیت های مقطعی یا فصلی برخی محصولات از سوی طرف عراقی را از دیگر دلایل کاهش صادرات در استان خواند و گفت: بیشتر صادرات از مرزهای استان در نیمه دوم سال انجام می شود لذا امید می رود وضعیت این رویه تجاری بهبود یابد.
مشکلات بازگشت ارز حاصل از صادرات در مرزهای استان
بازگشت ارز حاصل از صادرات و افزایش هزینه حمل و نقل کالا و خودداری و اعتراض کامیونداران برای افزایش بیشتر کرایه حمل بار از دیگر مواردی است که در کاهش روند صادرات از مرزهای کردستان تاثیرگذاشته است.
محمود نادرسرا؛ مدیرعامل شرکت نیک پلیمر کردستان یکی از شرکت های موفق صادراتی در استان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به اینکه از سال ۱۳۹۷ به بعد بازگشت ارز حاصل از صادرات در کشور اجرایی شد، اظهار داشت: ماهیت مبادلات تجاری ما با عراق هنوز هم به صورت سنتی و با ریال انجام می شود و این منجر به مشکلاتی برای صادرکنندگان شده است.
شرکت نیک پلیمر در گروه کالایی مصنوعات پلیمری فعال است و ۷۰ درصد تولیدات آن به خارج از کشور صادر می شود؛ محمود نادرسرا از دیگر مشکلات صادرات در استان را این گونه توضیح داد که بسیاری از صادرکنندگان به دلیل هزینه های بالای صادرات از طریق مرزهای رسمی و نبود شرایط حمل یکسره کالا اقدام به صادرات محصولات خود از مبادی غیررسمی می‌کنند.
وی اضافه کرد: با توجه به اینکه امسال نسبت به سال های گذشته هزینه بیشتری را برای صادرات محصولات واحد تولیدی خود کردیم ولی توانستیم میزان صادرات محصولاتمان را حفظ و افزایش دهیم.
مدیرعامل شرکت نیک پلیمر کردستان یادآور شد: بی شک در هر بخش و حوزه‌ای مشکلاتی وجود داشته باشد با اراده و پشتکار امکان برطرف شدن آنها ممکن است لذا مشکلات حوزه مبادلات تجاری کردستان هم در صورت وجود انگیزه و اراده هم در مسوولان و هم فعالان اقتصادی حل خواهد شد.
عزم دولت برای توسعه تجارت خارجی در کردستان
یکی از برنامه‌های مهم دولت سیزدهم توسعه صادرات در کشور است که در این بین با توجه به نقش و تاثیرگذاری استان‌های مرزی هم چون کردستان تلاش دولتمردان در این مناطق مضاعف تر است به گونه‌ای که برای دستیابی به این هدف طی یک سال اخیر استاندار کردستان با مسوولان اقلیم کردستان عراق به ویژه استاندار سلیمانیه چندین دیدار در مرز باشماق مریوان و همچنین سلیمانیه داشته است.
علاوه براین چندین هیات های تجاری از اقلیم کردستان عراق به کردستان ایران دعوت شدند تا بیشتر با ظرفیت های این استان آشنا شوند و برای سرمایه‌گذاری در آن اقدام کنند حتی در این رابطه هم اراضی در منطقه ویژه اقتصادی بانه برای سرمایه گذاران خارجی ذخیره شده تا بعد از ارائه طرح توجیهی در اختیار آنها قرار گیرد.
با وجود منطقه ویژه اقتصادی بانه و مناطق آزاد تجاری-صنعتی مریوان-بانه، زمینه برای سرمایه گذاری خارجی بیش از گذشته در این استان فراهم شده است و برای اجرایی کردن این مساله مسوولان در حال ایجاد زیرساخت های این مناطق هستند که در حال حاضر زیرساخت های مورد نیاز فاز نخست منطقه ویژه اقتصادی بانه به طور کامل اجرایی شده و فاز دوم آن هم آغاز شده است و ارتباطات و تعاملات بیشتر به منظور جذب سرمایه‌گذار اکنون در دستور کار مدیران قرار گرفته است و با این اقدامات آینده‌ای روشن در زمینه مبادلات تجاری به ویژه صادرات در کردستان پیش بینی می شود.
به منظور تسهیل حمل و نقل کالا و بهبود وضعیت مبادلات تجاری و سهولت در تردد مسافر در مرز بین المللی باشماق مریوان، سال ۱۳۹۸ طرح ساماندهی این مرز در وزارت راه و شهرسازی تصویب و سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای متولی اجرای آن شد و اسفند سال ۱۳۹۹ هم با حضور مسوولان کشوری و استانی کلنگ آغاز عملیات احداث در آن بر زمین زده شد.
روند پیشرفت طرح ساماندهی مرز باشماق بسیار کُند است به گونه‌ای که در اوایل سال جاری مسوولان ذیربط اعلام کردند هفت درصد پیشرفت دارد و از آنجا که بیشترین سهم صادراتی استان مربوط به گمرک باشماق با بیش از ۷۰ درصد است لذا اجرای این طرح منجر به تحول چشمگیری در حوزه صادرات استان خواهد شد.
از سال ۱۳۷۶ با تصویب شورای فرهنگ عمومی کشور روز ۲۹ مهرماه در تقویم کشورمان به عنوان روز ملی صادرات تعیین شد و در این روز علاوه بر بیان مشکلات و مسائل پیش روی صادرات از فعالان اقتصادی هم تجلیل به عمل می آید.