به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا، بر اساس آخرین آمار موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی، جمعیت دانشجویی در ایران طی سال تحصیلی ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۰، حدود سه میلیون و ۱۷۳ هزار و ۷۷۹ نفر بوده که از این تعداد یک میلیون و ۶۲ هزار نفر زن هستند. پُردانشجوترین گروه تحصیلی دانشگاه‌ها را علوم انسانی با یک میلیون و ۶۱۶ هزار و ۷۴۲ دانشجو در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ تشکیل می‌دهد. گروه فنی و مهندسی با ۷۶۲ هزار و ۳۴۱ نفر، علوم پزشکی با ۲۴۹ هزار و ۱۳۱ نفر، علوم پایه با ۲۰۹ هزار و ۸۱ نفر، هنر با ۲۲۱ هزار و ۴۹۳ نفر و گروه کشاورزی و دامپزشکی نیز با ۱۱۵ هزار و ۲۶۱ نفر در رتبه‌های بعدی قرار دارد.
آمارهای مربوط به تعداد دانشجویان با توجه به تفکیک گروه تحصیلی نشان می‌دهد بیشترین سهم از دانشجویان کل کشور را گروه تحصیلی علوم انسانی (۴۹ درصد) به خود اختصاص داده و یک میلیون و ۵۸۴ هزار و ۶۸۲ دانشجو در رشته‌های مرتبط به آن، مشغول به تحصیل هستند.
داده‌نمای شرکت‌های دانش‌بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نشان می‌دهد: ۳۲۴ شرکت در زمینه کشاورزی، فناوری زیستی و صنایع غذایی، ۴۵۵ شرکت در زمینه دارو و فرآورده‌های پیشرفته حوزه تشخیص و درمان، هزار و ۷۱ شرکت در حوزه مواد پیشرفته و محصولات مبتنی بر فناوری های شیمیایی، هزار و ۶۳۶ شرکت در زمینه ماشین‌آلات و تجهیزات پیشرفته، ۳۰۰ شرکت در وسایل، ملزومات و تجهیزات پزشکی، هزار و ۶۶۶ شرکت در زمینه سخت‌افزارهای برق و الکترونیک، لیزر و فوتونیک، هزار و ۶۷۵ شرکت در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات و نرم‌افزارهای رایانه‌ای، ۳۸۰ شرکت در حوزه خدمات تجاری‌سازی و ۲۳ شرکت در زمینه صنایع فرهنگی، خلاق و علوم انسانی و اجتماعی فعالیت می‌کنند.
فعالیت ۸۴ شرکت دانش‌بنیان در مراکز رشد دانشگاه علامه طباطبائی
داود حسین‌پور در گفت‌وگو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، در مورد علوم انسانی و اقتصاد دانش‌بنیان اظهار داشت: مهم است که فناوری را چطور تعریف کنیم. فناوری سه مفهوم دارد؛ تبدیل داده به ستاده، تعریف دوم رسیدن به فناوری پیشرفته در حوزه علوم انسانی، مهندسی و علوم پایه و دستیابی به دانش تخصصی که در همه حوزه ها هست و تعریف سوم دستیابی به ابزار و تجهیزات است.
وی ادامه داد: بنابراین اگر فناوری را به معنای دانش تخصصی درنظربگیریم؛ در حوزه علوم انسانی هم محقق می‌شود. ضمن اینکه دانشگاه علامه طباطبایی و بسیاری دانشگاه‌های دیگر فعال در زمینه علوم انسانی در زمینه شرکت‌های دانش بنیان پیشرفت‌های خوبی داشته‌اند؛ حدود ۸۶ شرکت دانش بنیان در دو مرکز رشد دانشگاه علامه (در جهان کودک و دهکده المپیک) مستقر هستند که در زمینه‌های مختلف حقوق، گردشگری، روانشناسی بالینی و غیره کار می‌کنند.
دانشگاه باید مسئولیت اجتماعی خود را در جامعه انجام دهد
وی توضیح داد: اقتصاد آزاد ابزارهای خود را دارد. اگر بخواهیم تولید علم را کنار بگذاریم و با ابزارهای اقتصاد آزاد پیش برویم، به مشکل می‌خوریم. تجاری سازی فقط درآمدزایی نیست، دانشگاه باید مسئولیت اجتماعی خود را هم در جامعه انجام دهد. درست نیست فقط استادان دانشگاه از ساختمان دولتی استفاده کرده، شرکت بزنند و درآمدزایی کنند و در کنار آن چند ساعت هم تدریس کنند.
دانشگاه ها و سازوکارهای آموزش عالی درایران با یک اقتصاد آزاد ولیبرال فرق دارد. دانشگاه‌ها در آن نظام اقتصادی اعتباری از دولت نمی‌گیرند، درآمدزایی دارند و در قبال آن هزینه می‌کنند.
تجاری‌سازی در علوم انسانی با رشته‌های دیگر فرق دارد
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبائی می گوید: عمده دانشگاه های ما حاکمیتی هستند و تحت بودجه، اختیارات و اعتبارات دولت اداره می شوند. این دانشگاه‌ها باید بتوانند به جامعه و دولت خدمت کنند. ابزار اثربخشی اجتماعی علوم انسانی با رشته‌های دیگر متفاوت است. ابزار تجاری‌سازی علوم انسانی کاملا متفاوت است و ابزار خاص خود را دارد.
وی در مورد ابزار تجاری‌سازی علوم انسانی گفت: این ابزار، طرح‌های پژوهشی کاربردی است و نه طرح‌های پژوهشی بنیادی که طی آن تعدادی طرح انجام می شود ولی به نتیجه هم نمی‌رسد. اثربخشی علوم انسانی و علوم اجتماعی نیازمند کاربردی سازی دانش در طرح‌های پژوهشی کاربردی است.
دانشگاه‌های علوم انسانی و اجتماعی باید ۴ مولفه را در آموزش این علوم دنبال کنند؛ علوم انسانی باید به روز و کاربردی باشد، کاربردی بودن یعنی به نفع جامعه باشد و بخشی از نیازهای جامعه را حل کند. علوم انسانی باید اسلامی سازی شود و نمی شود مبانی فلسفی و پیش فرض‌های انسان‌های لائیک و سکولار را داشته باشد، باید مبانی خاص خود را برای تولید علم داشته باشد و در آخر بومی‌سازی دانش مهم است و باید نیاز جامعه و صنعت را رفع کند.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبائی تصریح کرد: مسیری که در دانشگاه دنبال می کنیم، مسیر اساسی و پایداری مختص علوم انسانی و اجتماعی دارای مختصات خاص خود است.
وی گفت: علوم انسانی باید به جامعه کمک کند و در این شکی نداریم. اکنون هم خوشه های مشورتی در دانشگاه علامه طباطبایی داریم که در سطح دولت مشورت‌های لازم را در حوزه های مختلف ارائه می دهند. خوشه های مشورتی بازار سرمایه را داریم که مسائل اساسی را کالبدشکافی کرده و اطلاع‌رسانی می‌کنیم.
اعتبار ۱۵ میلیاردی دانشگاه برای طرح تحقیقاتی مرتبط با جمعیت
حسین‌پور در مورد یکی از طرح‌های تحقیقاتی در دانشگاه علامه اظهار داشت: برای یک طرح مرتبط با بحث جمعیت ۱۵ میلیارد اعتبار تخصیص دادیم. البته تقاضامحوری از سوی بنیاد ۱۵ خرداد بود؛ ولی بخش عمده حمایت از سوی دانشگاه انجام شد؛ زیرا بحث جوانی و سالمندی جمعیت بسیار مهم است. دانشکده روانشناسی و علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی هم روی بحران های مختلف کار می کنند حتی در زمینه اعتراض های اخیر هم تحقیقاتی انجام داده‌ایم و باز هم کار می‌شود.
استادان دانشگاه بنیان‌های فکری جامعه و سرمایه انسانی آینده یک جامعه را با دو مقوله تربیت و تعلیم می‌سازند. عضو هیات علمی باید سرمایه و نیروی انسانی متخصص را برای حل مسائل جامعه آموزش دهد. نقش عضو هیات علمی این نیست که شرکت دانش بنیان تاسیس و درامدزایی کند. در بیشتر دانشگاه‌های خارج از کشور مثل دانشگاه کمبریج دانش اموخته ها این شرکت ها را عموما هم در محروم‌ترین محل کشور تاسیس می‌کنند.
وی ادامه داد: گاهی اتفاق می افتد دانشگاه یا خیلی در حوزه نظریه و انتزاعی فعالیت می کند یا فقط به تجاری سازی و شرکت می رسیم که باعث نگرانی است. نباید از تولید علم فاصله بگیریم، در حالی که امروز برخی دانشگاه ها حتی زمین های خود را اجاره داده اند؛ ولی دانشجویان دکتری یا اعضای هیات علمی تجهیزات لازم را برای تحقیقات و پژوهش را ندارند.
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه علامه اظهار داشت: قرار بود شرکت های دانش بنیان از ادم های متخصص تشکیل شده و دانش فنی را عرضه کنند و ایده خود را به شرکت های تولیدی بفروشند نباید به بیراهه برویم. نباید روی ریل تقلید از دانشگاه های خارجی بیفتیم اگر دانشگاه هاروارد شرکت زده است یا سیلیکون ولی نتیجه برخی فعالیت های این دانشگاه است. دانشگاه هاروارد در اقتصاد و تجارت آزاد فعالیت می کند. در زیست بوم کاملا متفاوتی است. در ایران هیچ سازمان دولتی و دانشگاه حق سرمایه گذاری شخصی ندارد. فعالیت های ما در دانشگاه‌ها بعد از مدتی خود را نشان می‌دهد.