به گزارش ایرنا، آبخیزداری به معنای ایجاد سازه هایی برای تغذیه سفره های آب زیرزمینی، کنترل سیلاب ها و کاهش فرسایش خاک با بهره گیری از دانش و تجربه است که از هفت دهه پیش تاکنون در ایران سابقه دارد.
دولت سیزدهم با اختصاص ۲۱۰ میلیارد ریال اعتبار از محل بودجه محرومیت زدایی در کهگیلویه و بویراحمد به طرح های آبخیزداری و در دست اجرا داشتن بیش از ۵۰۰ میلیارد ریال دیگر پروژه در این خصوص نشان داده که عزم خوبی برای توسعه آبخیزداری استان دارد اما نگاهی به تجربیات سال های اخیر در خصوص بارندگی های سیل آسا در سرزمین آب های خروشان نیاز به تداوم این روند را بیشتر کرده است.
کهگیلویه و بویراحمد با دارا بودن ۵۷ رودخانه به طول یکهزار و ۴۰۰ کیلومتر و۱۱ هزار کیلومتر آب راه بیش از ۱۰ درصد از روان آب‌های کشور معادل ۱۰ میلیارد متر مکعب را در خود جای داده یکی از مناطق آسیب پذیر کشور در ویرانی های سیل و زخم خورده خشکسالی‌ها است.
سیل‌های ویرانگر، فرسایش خاک حاصلخیز ، از بین رفتن پوشش گیاهی، پر شدن مخازن سدها و خشک شدن چشمه‌ها بخشی از تجربیات دهه های اخیر خشکسالی ها و ترسالی ها در کهگیلویه و بویراحمد معروف به سرزمین رودخانه های خروشان است که نیاز به توجه بیشتر به ساخت زیرساخت های آبخیزداری را بیشتر کرده است.
مزایای توسعه آبخیزداری
میانگین سالیانه بارندگی کهگیلویه و بویراحمد در سال های پرآبی بالغ بر ۷۰۰ میلیمتر گزارش شده است در حالی که این شاخص در زمان خشکسالی تا زیر ۵۰۰ میلی متر کاهش می یابد بنابراین با اجرای زیرساخت های آبخیزداری و مدیریت آب می توان ویرانی بارندگی ها را به ذخیره ای برای روزگار خشکسالی تبدیل کرد.
کنترل رسوبات و کاهش خسارات ناشی از سیلاب، حفاظت آب و خاک و جلوگیری از فرسایش و بهبود شرایط زیست محیطی، کاهش خسارت های ناشی از خشکسالی و تغذیه سفره‌های زیرزمینی ،بهبود اشتغال و ارتقای سطح درآمد روستائیان و آبخیزنشینان، بالا بردن ارزش تفرجگاهی مناطق تحت پوشش پروژه‌های آبخیزداری از مهمترین مزایای توسعه آبخیزداری محسوب می شود.
کارشناسان منابع طبیعی می گویند که سازه‌های آبخیزداری و آبخوانداری از سرعت سیل و تخریب آن می‌کاهد و آب پس از آبگیری به تدریج از این سازه‌ها خارج و وارد اکوسیستم می‌شود، کاهش فرسایش خاک، نفوذ آب در زمین و تغذیه آب قنوات، چاه‌ها و چشمه‌ها از مزایای آبخیزداری و آبخوانداری است.
این صاحب نظران تاکید می کنند که اجرای طرح‌های آبخیزداری در قالب سازه‌های سنگی گابیونی، بندهای زیرزمینی و دو منظوره پخش سیلاب و کنتور فارو زمینه جلوگیری از فرسایش خاک را فراهم و سبب تثبیت خاک، افزایش ذخیره آب و حفظ و احیای پوشش گیاهی می‌شود.
تغذیه سفره آب‌های زیرزمینی ،پیشگیری از فرسایش خاک و سیلاب‌های شدید ، تقویت پوشش گیاهی و پایین آوردن خسارت‌های سیل به کمک تغذیه سفره آب‌های زیرزمینی و بالابردن بازده بخش کشاورزی از جمله مزیت‌های آبخیزداری است.
این کارشناسان اعتقاد دارند با اجرای هر هکتار آبخیزداری می‌توان ۵۰۰ متر مکعب آب جدید تولید کرد، همچنین برنامه‌ریزی و اجرای هر هکتار عملیات آبخیزداری از هفت تن فرسایش خاکی و رسوب جلوگیری می‌کند
اختصاص اعتبار از محل محرومیت زدایی
امسال افزون بر اختصاص اعتبار از محل بودجه های استانی و ملی به روند سال های گذشته اعتبارات خوبی برای اجرای طرح های آبخیزداری منابع مالی دیگری از محل محرومیت زدایی برای ساخت پروژه های آبخیزداری پیش بینی شده که امید می رود جذب این منابع مالی به احداث سازه های جدید آبخیزداری در مناطق محروم استان کمک کند.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی کهگیلویه وبویراحمد گفت: در سالجاری ۲۱۰میلیارد ریال اعتبار به ایجاد سازه های آبخیزداری در مناطق محروم این استان اختصاص یافته است.
عبدال میرفردی با اشاره اینکه این میزان سرمایه گذاری از محل اعتبارات محرومیت زدایی برای توسعه آبخیزداری در مناطق کمتر برخوردار کهگیلویه و بویراحمد پیش بینی شده اظهار داشت: عملیات اجرایی این طرح ها نیمه دوم امسال آغاز می شود.
وی عنوان کرد: این سازه ها در قالب ۱۳طرح آبخیزداری در مناطق مختلف استان و در گستره ای به مساحت ۹۸ هزار هکتار اجرا می شود.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی کهگیلویه وبویراحمد تصریح کرد: بی بی حکیمه در گچساران، دم چنار در بویراحمد و دارشاهی در شهرستان دنا از جمله مناطق اجرای این طرح ها هستند.
وی تاکید کرد: همچنین براساس این طرح در مناطقی مانند دیشموک،چاروسا، زیلایی و طسوج نیز طرح های آبخیزداری اجرا می شود.
میرفردی با اشاره به شرایط اقلیمی سال آبی جاری باران های سیل آسای تابستانی اظهار داشت: احداث سازه های آبخیزداری ضمن ذخیره آب برای دوران کم آبی از بروز سیل و خسارت های ناشی از آن پیشگیری می کند.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد ابراز داشت: کنترل سیلاب،ایجاد اشتغال موقت و دائم،نشاط تفرجگاه ها، مهیا شدن آبشخور برای گونه های حیات وحش،تقویت پوشش گیاهی و افزایش تولیدات کشاورزی و دامپروری،کاهش رسوبات و افزایش عمر مفید سدها مزایای مهم اجرای سازه های آبخیزداری در این استان بوده است.
طرح های در دست اجرا
طرح های در حال احداث چشم انداز توسعه هر حوزه ای در آینده نزدیک را ترسیم می کند که حوزه آبخیزداری هم از این امر مستثنی نیست.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی کهگیلویه وبویراحمد گفت: طی یک سال گذشته ۵۳۰میلیارد ریال اعتبار برای اجرای سازه های آبخیزداری که به شکل سنگ ملاتی اجرا می شود پیش بینی شده که تاکنون ۲۶۰ میلیارد ریال از این میزان تخصیص به مصرف رسیده است.
میرفردی اظهار داشت: ۳۲هزار ۳۹۶ متر مکعب سازه آبخیزداری با میانگین پیشرفت فیزیکی ۶۰ تا ۷۰ هکتار در مناطق مختلف استان در حال احداث است.
به گفته میرفردی این سازه های آبخیزداری در مناطق مختلف کهگیلویه و بویراحمد مانند چاه تلخ، دیلگون، لیشتر، مارگون،سرفاریاب،مال شیخ،زیلایی، سپیدار،سوق،برم مرغابی و چغل در حال ساخت هستند و در فصل پاییز امسال به مرحله بهره برداری می رسند.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی کهگیلویه وبویراحمد با اشاره به اینکه میزان فرسایش خاک در مناطق مختلف استان بین پنج تا ۲۰ تن در هر هکتار است تاکید کرد: با اجرای این طرح ها ۶۷۷ هزار تن از میزان فرسایش خاک در کهگیلویه و بویراحمد کاسته می شود.
وی با اشاره به شرایط اقلیمی سال آبی گذشته و باران های سیل آسای فصول پاییز و تابستان اظهار داشت: احداث سازه های آبخیزداری ضمن ذخیره آب برای دوران کم آبی از بروز سیل و خسارت های ناشی از آن پیشگیری می کند.
میرفردی ابراز داشت: کنترل سیلاب ، ایجاد اشتغال موقت و دائم ، نشاط تفرجگاه ها ، مهیا شدن آبشخور برای گونه های حیات وحش ، تقویت پوشش گیاهی و افزایش تولیدات کشاورزی و دامپروری،کاهش رسوبات و افزایش عمر مفید سدها مزایای مهم اجرای سازه های آبخیزداری در این استان بوده است.
به گفته مسئولان منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد از سال ۱۳۷۰ تاکنون ۲.۷ میلیون متر مکعب سازه آبخیزداری در استان ایجاد شده است که اجرای این سازه ها باعث ذخیره سالیانه بیش از ۴۰میلیون متر مکعب مهار سیلاب و کنترل ۱.۲ میلیون متر مکعب فرسایش خاک در استان می شود.
کهگیلویه و بویراحمد با مساحتی حدود ۱۶ هزار و ۲۴۹ کیلومترمربع، سرزمینی مرتفع و کوهستانی با اقلیم سردسیری و گرمسیری در جنوب غربی ایران قرار دارد.
این استان یک درصد مساحت کشور را در اختیار دارد.