عوامل انسانی و طبیعی، هر دو بر آب و هوای زمین تأثیر میگذارند؛ فعالیتهای انسانی مقادیر زیادی دی اکسیدکربن و سایر گازهای گلخانهای را در جو منتشر کرده که آب و هوای زمین را تغییر داده است.
فرآیندهای طبیعی مانند تغییر در انرژی خورشید و فورانهای آتشفشانی نیز بر آب و هوای زمین تأثیر می‌گذارد اما این تغییرپذیری طبیعی قادر به توضیح گرمایش مشاهده شده از دهه ۱۹۵۰ میلادی نیست.
در عوض، به احتمال بسیار زیاد بیش از ۹۵ درصد فعالیتهای انسانی، عامل اصلی این گرمایش بوده است و انتشار گازهای گلخانه ای ناشی از فعالیتهای انسانی در بالاترین سطح تاریخی خود قرار دارد و تأثیرات گستردهای بر سامانه آب و هوایی داشته است.
انتشار گازهای گلخانهای ناشی از فعالیتهای انسانی در بالاترین سطح تاریخی خود قرار داردگرمایش جهانی به عنوان افزایش بلندمدت دمای میانگین سامانه آب و هوایی زمین تعریف می شود؛ خلاصه پیش بینیهای مدلهای اقلیمی نشان میدهد که در طول قرن بیست و یکم، دمای سطحی جهان احتمالاً در سناریوی متوسط بین ۰.۳ تا ۱.۷ درجه سلسیوس و در یک سناریوی شدید بین ۲.۶ تا ۴.۸ درجه سلسیوس، بسته به آهنگ انتشار گازهای گلخانهای در آینده و اثرات پسخور آب و هوایی، افزایش مییابد.
گرمایش جهانی و تغییر اقلیم، پیامدهای اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و بهداشتی گستردهای دارد که از آن جمله میتوان به ذوب برف و یخ، افزایش سطح دریاها، سیل و خشکسالی، نارسایی محصول و قحطی، تغییر در الگوهای بارندگی جهانی، اثرات جدی بر سلامتی و تغییر در جمعیتهای گیاهی و حیوانات اشاره کرد.
فعالیت انسان مانند مصرف سوختهای فسیلی، شهرنشینی، جنگل زدایی و تغییر کاربری، به گرمایش جهانی در سراسر جهان کمک میکند.
از طرفی پهنه وسیعی از کره زمین را مناطق خشک و نیمه خشک و بیابانها پوشانده است و انتظار میرود در اثر پدیده تغییرات آب و هوایی افزایش یابد؛ زیست بوم این مناطق شکننده و آسیب پذیر است و همچنین نسبت به تغییرات آب و هوایی بسیار حساس است و تغییرات دما و بارش میتواند برای این مناطق خسارات مالی و حتی جانی فراوانی به دنبال داشته باشد.
تغییر دما و تغییر در الگوی بارش در این مناطق ممکن است منجر به سیل، خشکسالی، از دست دادن تنوع زیستی و کاهش بهره وری کشاورزی شود بنابراین بررسی اثرات گرمایش جهانی به ویژه تغییرات دما و بارش در این مناطق جهت آمادگی برای مواجهه با پیامدهای آن در آینده بسیار ضروری و حیاتی میباشد.
باید توجه داشت که گرچه نمیتوان از گرمایش جهانی و تغییر اقلیم چشم پوشی کرد اما به شرط داشتن دانش و آگاهی کافی و دقیق از شرایط آب و هوایی هر منطقه، میتوان زندگی خود را متناسب با تغییراتی که در آب و هوا رخ میدهد تنظیم و زیانهای ناشی از تغییرات آب و هوا را کمینه کرد و یا حتی چالشها را به فرصت تبدیل کرد.
استان یزد نیز به سبب موقعیت جغرافیایی خاص خود و و اقع شدن بر کمربند خشک و نیمه خشک، کم بارش ترین استان کشور محسوب میشود اما توسعه استان در سه دهه گذشته به هیچ وجه متناسب با شرایط کم آبی استان نبوده است.
توسعه استان یزد در سه دهه گذشته به هیچ وجه متناسب با شرایط کم آبی استان نبوده استتوسعه ناپایدار در استان، با استقرار صنایع به شدت آبخواه و آلاینده مانند کاشی و فولاد همراه شده که به تبع آن افزایش بیش از حد مهاجرت به استان را هم به دنبال داشته است.
از طرف دیگر رخداد پدیده های فرین جوی مانند خشکسالی، توفانهای گرد و خاک، بارشهای فرین و سرمازدگی محصولات کشاورزی ناشی از پدیده گرمایش جهانی و افزایش دما به ویژه در فصل زمستان، شرایط زیست و سکونت در استان را با مشکلات روزافزون مواجه میسازد که این موضوع تبعات اجتماعی، اقتصادی و امنیتی گسترده ای را برای استان در پی خواهد داشت.
بنابراین مدیران و برنامه ریزان استانی به ویژه در بخشهای مدیریت منابع آب، کشاورزی، زیرساختهای شهری و زیست بومهای طبیعی باید جهت مواجه با این پدیده های مخاطره آمیز و فرین جوی تمهیدات و آینده نگریهای لازم را انجام داده و با قبول تغییر اقلیم در آینده، راهکارهای لازم برای کاهش پیامدها و یا سازگاری با شرایط آب و هوایی جدید اتخاذ نمایند.
"رییس گروه توسعه هواشناسی کاربردی اداره کل هواشناسی استان یزد"