حسین شاهسوارانی دانش آموخته دانشگاه اوزاکای ژاپن و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا درباره دغدغه‌های نخبگان و حمایت آنها از سوی دولت اظهار داشت: بکارگیری نخبگان در دولت با هر رشته ای که تحصیل کرده اند اقدام چندان مناسبی نیست؛ نخبه با توجه به نوع تحصیلات خود باید بازار را فعال کرده، محصولی تولید کند و کارآفرین باشد.
وی یادآور شد: البته نخبه های علوم انسانی می توانند در سیستم مدیریتی مشغول شوند، ولی برای این مهم لازم است شورای نخبگان شکل گیرد. ممکن است بعضی ها در امور علمی بسیار فعال و موفق باشند، اما در بحث مدیریتی مدیر خوبی نباشند.
شاهسوارانی تاکید کرد: این که توقع ایجاد کنیم نخبه‌ای هیات علمی دانشگاه شود یا با تاسیس شرکت دانش بنیان در نهاد دولتی به کار گرفته شود، توقع جالبی نیست؛ در حالی که در کشورهای دیگر سندیکاهای خصوصی و اتحادیه های شرکت های مختلف هستند که در این مورد تصمیم می گیرند و تعیین کننده هستند.
این استاد دانشگاه با اشاره به برگزاری همایش های مختلف با موضوع نخبگان گفت: برگزاری همایش‌هایی همچون همایش حکمرانی نخبگان که اخیرا برگزار شد، خوب است؛ اما اگر مسائل و ایده هایی که مطرح می شود، در حد حرف بماند و به عمل نرسد، نتیجه خوبی نخواهد داشت و صرفا یک همایش برگزار و مبالغی هزینه شده است.
وی در ادامه با بیان این که یکی از معضلات کشور مدرک گرایی است و باید این مساله رفع شود، گفت: در دوره‌ای که در خارج از کشور تحصیل می کردم، بسیاری از نخبگان آنها در صنعت کسانی بودند که بلافاصله بعد از دوره های کارشناسی و کارشناسی ارشد جذب کار می شدند؛ چرا که یک کارآفرین، هنرمند و صنعتگر خوب بودند.
شاهسوارانی با تایید سخنان رییس جمهور در دوازدهمین همایش ملی نخبگان مبنی بر اینکه نسخه هرجایی را نمی شود برای کشور پیچید، اظهار داشت: یکی از آسیب های بزرگ مدرک گرایی این است که بگوییم هرکس دکترا دارد یا در پزشکی تخصص دارد، نخبه است. این تصور غلطی است که باید اصلاح شود؛ چرا که کار علوم انسانی‌ها خیلی بیشتر و سخت تر است که از آن غافل شده ایم.
طرح مجلس نخبگانی برای نقش‌آفرینی بیشتر در حل مشکلات
این استاد دانشگاه با بیان این که در بهره‌مندی از نخبگان باید از حد شعار خارج شویم، گفت: این که گفته می شود در حکمرانی از نخبگان استفاده شود، به این معنی نیست که خود نخبه را در پستی بگذارند که تصمیم ساز باشد. می توان مجلس نخبگانی را با کمیسیون‌های مختلف تشکیل داد و در واقع مجلس و پارلمان نخبگانی داشته باشیم.
وی یادآور شد: نیاز نیست این مجلس مکان و جای فیزیکی داشته باشد، می توان در فضای مجازی چنین مجلسی را راه اندازی و از تمام نخبگان در سراسر کشور استفاده کرد.
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی گفت: بستر فضای مجازی این طرح را باید وزارت ارتباطات با کمک وزارت علوم و بنیاد ملی نخبگان و معاونت علمی فراهم کنند تا مجلسی با کارگروه‌های مختلف در زمینه علوم پزشکی، صنعت و علوم انسانی شکل گیرد و نتیجه کلی مشورت ها و نظرات به مسوولان مرتبط ارجاع داده شود. این روش می تواند نقش نخبگان را در حل مشکلات پررنگ‌تر کند.
شاهسوارانی افزود: به جای تقدیر و تشکر از اقدامات نخبگان در طرح های پژوهشی باید از آنها حمایت یا از تصمیم ها و نظرات نخبگان استفاده شود که می تواند تشویقی برای آنها باشد.
وی ادامه داد: اگر انتقادی از طرف نخبگان می شود، به خاطر پیشرفت کشور است و اگر نظراتی ارایه می دهند می خواهند حداقل نظرات آنها در حل مشکلات کشور استفاده شود؛ چرا که به مسائل کشور از دیدگاه‌های مختلف نگاه می کنند.
این عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی گفت: این که دولت را سنگین کنیم و هرسال اعلام شود حقوق را افزایش می دهیم، توقع ایجاد می کند و باز این افزایش حقوق هم باید از درآمدهای نفتی باشد.
دانش آموزان فن‌محور شوند
وی در ادامه گفت: در ذهن دانش آموزان اینطور جاافتاده است که رشته های پزشکی درآمد زیادی دارد؛ در حالی که هر رشته ای که در آن خوب باشید می تواند درآمدزایی داشته باشد؛ بنابراین به آموزش و پرورش پیشنهاد می کنم در دبیرستان ها به جای تست زنی، ایده پردازی آموخته شود. بسیاری از فرهنگ سازی‌ها در خانواده، مدارس و دبیرستان‌ها است؛ در محیط خانواده و مدارس می توان ذهن بچه‌ها را خط دهی کرد.
این استاد دانشگاه با تاکید بر این که دانشگاه ها موتور ساخت نخبگان شده اند، گفت: فرزندانمان را با امکانات کشور پرورش می دهیم، اما سکوی پروازی برای خدمت در کشور دیگری شده ایم. این چه روشی است که هزینه کنیم و در نهایت کشوری دیگر بهره آن را ببرد.
وی افزود: از دوره راهنمایی و دبیرستان به جای تست زنی برای قبولی در کنکور، دانش آموزان را باید فن محور کنیم.
این نخبه کشورمان گفت: همانند ورزش فوتبال که مدارس استعدادیابی دارد، باید مدارس استعدادیابی ایجاد کنیم تا افراد مستعد و نخبه بدون کنکور بتوانند در دانشگاه تحصیل کنند و در کنار آن با قوانین خاص آنها را جذب کنیم که بعد از تحصیل در کشور بمانند و مهاجرت نکنند و به کشور خدمت کنند.
شاهسوارانی گفت: استعدادها باید از سنین پایین تر شناسایی و تقویت شوند و از همان سنین پایین روی روحیه و فرهنگ آنها کار کنیم. در این زمینه به کارشناسی های بیشتری نیاز داریم؛ چرا که جمعیت کشور رو به پیری است و بچه های کمتری هم نسبت به سالیان قبل درس می خوانند. همین تعداد هم که درس می خوانند اگر تعدادی از آنها بخواهند مهاجرت کنند در آینده با کمبود نیروی متخصص مواجه می شویم؛ بنابراین باید شرایط بهتری فراهم شود تا بتوانیم آنها را داخل کشور نگه داریم.