به گزارش خبرنگار ایرنا، پسماندهای شهری فرصتی بالقوه اما هزینه بر است که امروز شیوه دفن - به عنوان راهی مرسوم در بسیاری از شهرهای کشور- از آن تهدید و بلکه معضلی آلوده کننده برای سلامت محیط زیست و زندگی انسان ساخته است.
روزانه حدود ۵۰ هزار تن و سالانه ۲۰میلیون تن پسماند در کشور ایران تولید می‌شود و چنانچه این حجم از زباله درست بازیافت و امحاء نشود میزان بار بالایی از آلودگی را به محیط زیست این سرزمین تحمیل می‌کند.
شیرابه‌های تولید شده از مهمترین منابع آلوده‌کننده خاک و منابع آبی است که مخاطراتی بسیاری را برای انسان و دیگر زیستمندان ایجاد می‌کند، و به این آلاینده بزرگ باید حجم بالایی از گازهای گلخانه‌ای را نیز افزود که از انبوه زباله‌های تولید شده برمی‌خیزد.
اما این بار تیمی دانش بنیان که در مرکز رشد علم و فناوری در بندر کنگان در جنوب استان بوشهر فعالیت دارد در قالب طرحی با عنوان "راکینگ کاتالیستی همراه با هیدروژن رادیکالی" که در وزارت کشور هم به تایید رسیده در واقعیت و این فرصت با تبدیل پسماندها به سوخت در عمل محقق و از تهدید شدن آن برای محیط زیست و طبیعت جلوگیری کند.
پیامدهای ناگوار دفن زباله برای انسان و طبیعت
رئیس هیات مدیره تیم دانش بنیان "درینه سیاه آریا" در این ارتباط به خبرنگار ایرنا می‌گوید: از ۲۰ میلیون تن زباله‌ای که سالانه در کشور تولید می‌شود، حدود ۱۰ میلیون مترمکعب شیرابه، حدود هشت میلیون تن انواع گازهای گلخانه‌ای و حدود ۲۰۰ هکتار زمین زیر دفن پسماند می‌رود که این زمین تا ۸۰۰ سال قابل بهره‌برداری نیست.
به گفته سید رامین حبیبی هر لیتر شیرابه می‌تواند ۱۰ هزار لیترآب را آلوده کند و حجم تولید پسماندهای کشور اگر بخوبی مدیریت نشود، به آلودگی هزاران مترمکعب خاک و ایجاد تهدیدهای بهداشتی برای مردم می‌انجامد.
هزینه درمانی که بطور مستقیم مردم برای این بار آلودگی پرداخت می‌کنند به طور دقیق مشخص نیست اما آنطور که حبیبی به آن اشاره می‌کند، مردم ساکن درنزدیکی مراکز دفن زباله به میزان بیشتری دچار بیماری سرطان‌های جهاز هاضمه و کبد هستند.
او دلیل اصلی فراوانی ابتلای مردمان همجوار سایت‌های دفن پسماند به اینگونه بیماری‌ها را آلودگی آب وخاک آن منطقه با ترکیبات نیترات ناشی از انبوه پسماندها می‌داند.
از این رو باید به هزینه‌های سنگینی که محیط زیست از دفن حجم عظیم زباله‌های شهری متحمل می‌شود، هزینه‌ها بالای درمان بیماری‌های ناشی از گازهای گلخانه‌ای آزاد شده از این پسماندها را هم افزود که اگر چه تخمین دقیقی در این زمینه وجود ندارد اما با توجه به حجم انبوه پسماندهایی که استحصال و بازیافت نمی‌شوند، رقمی چشمگیر خواهد بود.
حبیبی این را هم اضافه می‌کند که با در نظرگرفتن ارزش ریالی زمین‌هایی که به مرکز دفن پسماند تبدیل می‌شوند، می‌توان به جرات میزان خسارت ناشی از دفن وا محاء غیر استاندارد زباله در کشور را سالانه بیش از ۲میلیارد دلار تخمین زد در حالی که بازار مواد بازیافتی در کشور سالانه حدود سه میلیارد دلار گردش مالی دارد.
کارایی طرحی دانش بنیان کنگانی ها؛ استقبال از پایتخت تا کرانه خزر
همه این آسیب‌های پیدا و پنهان، اهمیت بازیافتی دانش بنیان را برای رها شدن از مخاطرات آثار سوء پسماند روشن می‌کند و آگاهی از همین تهدیدها است که طرح دانش‌بنیان تولید سوخت از پسماندهای شهری و صنعتی را در فهرست نیازهای فناورانه وزارت کشور در جایگاه نخست قرار داده است.
مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان درینه سیاه آریا درباره طرح دانش بنیانی که حالا اولویت فناورانه وزارت کشور شده است می‌گوید: در این طرح همه ضایعات هیدروکربنی طبیعی و مصنوعی به تبدیل به بنزین، گازوئیل و دوده صنعتی می‌شوند و این طرح قادر است در راستای سند چشم انداز ایران ۱۴۰۴ دفن زباله را به صفر برساند.
کاظم صالحی درباره یکی دیگر از مزایای شایان توجه این طرح دانش‌بنیان می افزاید: در این فرایند هیدروژناسیون و ایجاد محیز احیا شیمیایی همزمان انجام می‌شود و به همین دلیل فاقد گازهای اکسید شده و سمی مانند دی اکسین و فوران است.
به گفته صالحی این طرح که به عنوان نخستین طرح دانش‌بنیان محیط زیستی موفق به اخذ تاییدیه ارزیابی زیست محیطی EIA از سازمان محیط زیست کل کشور و ثبت پتنت در آمریکا شده، بر اساس مجوز خود قادر است روزانه یکهزار تن خوراک شامل ۶۰۰ تن پسماند شهری و ۴۰۰ تن ضایعات صنعتی دریافت و از آن ۲۵۰ تن گازوئیل و ۱۵۰ تن بنزین تولید کند.
این طرح اکنون در زمینی به مساحت ۱۰ هکتار اجرا می‌شود و مدیر عامل این شرکت دانش‌بنیان می‌گوید: تا کنون در بخشی از زمین که تحویل شده ۷۰۰ متر راه دسترسی، ۷۵ هزار متر مکعب خاکبرداری و ۸۰۰ متر کنترل سیلاب با هزینه ۲۰ میلیارد تومان انجام شده است.
رئیس پارک علم و فناوری خلیج فارس که به اهداف این شرکت دانش بنیان بسیار خوشبین است، می‌گوید: شرکت درینه سیاه آریا یکی از شرکت‌های موفق مجموعه پارک علم و فناوری خلیج فارس است که با گرید دانش بنیانی فعال است و اعضای این تیم از پایه تحصیلی بسیار خوبی در رشته‌های مرتبط با فعالیت خود برخوردار هستند.
دکتر ابوالحسن رزمی‌نیا با بیان اینکه امروز مساله مدیریت پسماند در مناطق پرجمعیت یکی از مسائل مبتلا به دنیای مدرن است، درباره تاریخچه بازیافت پسماند یادآور می شود: در دوران مدرنیته به فکر این افتادند که علاوه بر دفن زباله‌ها به نحوی که آلودگی‌های زیست محیطی کاهش پیدا کند، بتوان از آنها استفاده و استحصال بهینه‌ای کرد و در ادامه یکی از ایده‌هایی که چند سالی است در دنیا اجرا شده، تولید انرژی از پسماندهای قابل دفن است.
به اعتقاد او نسخه پایلوت تیم دانش بنیان مرکز رشد کنگان با یک فرمولاسیون خاصی انجام می‌شود که می‌تواند ارزش افزوده خوبی را با یک پروژه دانش محور ایجاد کند.
رزمی نیا با اظهار امیدواری از اینکه درینه سیاه آریا بتواند طرح خود را در نقاط مختلف کشور اجرا و رضایت کارفرمایان را جلب کند، ادامه می‌دهد: اگر این اتفاق بیفتد یکی از معضلات اصلی شهرداری‌ها در سطح کشور قابل حل خواهد بود که در این صورت دیگر نه تنها نگرانی از آلودگی‌های زیست محیطی کاهش می‌یابد، بلکه می‌توان استحصال انرژی هم از این منابع داشته باشیم.
طرح دانش بنیان تیم بوشهری، مورد توجه شهرداری تهران و استانداری مازندران قرار گرفت و سید محمود حسینی پور استاندار این استان طی نامه‌ای به معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور، مراتب نیاز و آمادگی برای مشارکت مالی خود در این طرح دانش‌بنیان را اعلام کرد.
به دنبال این درخواست، مرداد ماه امسال قرارداد سه جانبه صنعتی سازی طرح دانش بنیان تولید سوخت از پسماند شهری به مبلغ ۱۵میلیارد تومان برای اجرای این طرح در استان مازندران میان درینه سیاه آریا، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و استانداری مازندران به امضا رسید.
امروز مدیر عامل شرکت دانش بنیان درینه سیاه آریا به خبرنگار ایرنا می‌گوید: روال کار برای اجرای این طرح در ساری مثبت و فرآیند اداری آن در حال انجام است.
به گفته صالحی این شرکت منتظر پرداخت اولین بخشی از اعتبار تعهد شده در این قرارداد است تا تولید سوخت از پسماندهای تولیدی آملی ها اجرایی شود.
اولویت فناورانه وزارت کشور در خانه مهجور مانده است
این طرح دانش‌بنیان که قادر است با به صفر رساندن پسماندهای شهری و صنعتی باری بزرگ از دوش شهرداری‌ها و تهدیدی مهلک را از محیط زیست خاک و آب بردارد، در حالی که در آینده‌ای نزدیک برای حل این معضلات به استان مازندران گام می‌گذارد اما در خانه خود اندکی مورد بی مهری قرار گرفته است.
علاوه بر تحویل زمین به این شرکت که چندسال است گرفتار گره‌های اداری شده، تضمین خوراک نیز دیگر مشکلات آن است.
مدیرعامل درینه سیاه آریا می‌گوید: این شرکت تضمینی برای تامین خوراک مورد نیاز کارخانه خود ندارد و شهرداری‌های بوشهر تعهدی برای تحویل پسماند خود نداده‌اند.
صالحی عنوان می‌کند که شهرداری عسلویه برای رساندن پسماندها به سایت دفن خود باید ۸۰ کیلومتر طی کند، جم ۳۰ کیلومتر تا سایت خود فاصله دارد، کنگان ۱۵ کیلومتر و سیراف ۲۰ کیلومتر، اما کارخانه این شرکت دانش بنیان در مرکزیت چهار شهر جنوبی استان قرار گرفته و تحویل پسماند به این کارخانه این هزینه سنگین حمل را کاهش می‌دهد.
او معتقد است که استانداری بوشهر می‌تواند فرمانداری‌ها و شهرداری‌های استان بویژه در جنوب را برای تضمین خوراک این کارخانه مکلف کند.
دانش در قالب طرح تیم مستقر در مرکز رشد کنگان به کمک حل چالش بزرگ پسماند آمده است چنانکه دیگر استان‌ها قدر این طرح دانش بنیان را شناخته‌اند امید است که استان میزبان آن نیز برای فعالیت سودمند آن تسهیلگری کند.
حالا مجید محمودی، مدیرکل امور شهری و شوراهای استانداری بوشهر به خبرنگار ایرنا می‌گوید: رویکرد دولت سیزدهم و مجموعه مدیریت استان حمایت از شرکت‌های دانش بنیان است و در این راستا آمادگی تفاهم با آنها هستیم.
او اضافه می‌کند در زمینه مدیریت پسماند نیز به ۴۰ شهرداری استان بوشهر گفته شده که برای جانمایی سایت‌های پسماند خود از همکاری شرکت‌های دانش بنیان استفاده کنند؛ بنابراین آمادگی برای استفاده از طرح درینه سیاه آریا نیز وجود دارد و این شرکت باید در این زمینه مکاتبه داشته باشد.