به گزارش خبرنگار ایرنا، تولیدی که ظرفیت توسعه بسیار دارد اما اگرحمایت های لازم از آن نشود نه تنها روند رو به رشدی نخواهد داشت بلکه به وضعیت بسیاری دیگر از محصولاتی که مزیت کشور و استان بوده و امروز این مزیت از دست رفته دچار می‌شود.
گیلان خطه سرسبز و خوش آب و هوا با جاذبه های گردشگری، مملو از نعمات و برکات فراوان در بخش هایی مختلف اعم از کشاورزی است، چای، بادام زمینی، زیتون، برنج و کیوی از جمله مهمترین محصولات کشاورزی این استان به شمار می‌رود.
اما علاوه بر این تولیدات ارزشمند، فندق محصول خوشمزه دیگری که پای ثابت آجیل ناب ایرانی است در این استان تولید می شود و این خطه سالانه نزدیک به ۸۵ درصد از کل مصرف کشور را تولید و عرضه می کند از اینرو گیلان به پایتخت فندق ایران معروف است.
۵۹ هزار و ۳۵۰ بهره‌بردار در بیش از ۲۰ هزار هکتار از باغ‌های زیر کشت فندق در گیلان فعالیت دارند، رودسر، املش، سیاهکل، تالش، آستارا و رودبار مهمترین شهرستان‌های تولید کشت فندق استان هستند، این محصول در کنار سایر تولیدات و سوغاتی‌های استان نقش مهمی در اقتصاد کشاورزان این منطقه دارد.
این در حالی است که فندق کاران کمتر دیده شده اند و این جمعیت تولید کننده دغدغه ها و خواسته هایی برای تولید کمی و کیفی این محصول دارند که فرافردی و از جنس توسعه است.
نداشتن صرفه اقتصادی، عدم دریافت آموزش‌های اصولی برای برداشت بیشتر و بهتر فندق، قیمت پایین فندق پس از برداشت با توجه به هزینه‌های بالای کارگر و بی‌انگیزگی برای تولید فندق از جمله مهمترین مشکلات این آنان در حوزه تولید این محصول است.
آنان خواستار حمایت دولت از بهره‌برداران فندق هستند و در این رابطه معتقدند برای تولید بهتر و اصولی‌تر باید آموزش‌های مناسب و نوین به تولیدکنندگان ارائه شود و بهره‌گیری از شیوه‌های جدید برای بازدهی بیشتر باغات فندق مورد توجه قرارگیرد از اینرو انتظارشان از دست اندکاران مربوطه آن است که یاریگر فندق‌کاران برای ادامه تولید این محصول باشند.
قیمت پایین فروش فندق؛ بهره‌برداران بی‌نصیب از سود
عطایی از فندق‌کاران گیلان اهل پیرکوه شهرستان سیاهکل که ۲ هکتار باغ فندق دارد در گفت و گویی با خبرنگار ایرنا بیان داشت: از کودکی کنار پدر علاقه زیادی به تولید فندق داشتم در این طبیعت زیبا و باغات فندق بزرگ شدم اما اکنون به دلیل عدم صرفه اقتصادی و بی‌توجهی به این محصول ارزشمند، انگیزه ای برای فعالیت و تولید این محصول ندارم.
وی با بیان اینکه فندق به عنوان محصول کشاورزی باارزش می‌تواند در خدمت اقتصاد کشور باشد، اضافه کرد: حال آنکه به دلیل فقدان حمایت دولت و عدم اطلاعات کافی فندق‌کاران به شیوه‌های جدید و استفاده از روش‌های سنتی، باغات فندق بازدهی لازم و صرفه اقتصادی ندارد.
عطایی با اشاره به قیمت پایین فندق با توجه به هزینه بالای کارگر برای برداشت این محصول عنوان کرد: امسال هر کیلو فندق تازه و تر از سوی فندق کاران ۳۰ تا ۴۰ هزار تومان به فروش رسید که این قیمت با توجه به هزینه‌های کارگری، کود و آبیاری بسیار پایین است اما وقتی به مصرف کننده عرضه می شود این نرخ به بیش از ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان می رسد.
وی با بیان اینکه قیمت پایین فروش فندق با توجه به تلاش بی‌وقفه باغداران و بی‌توجهی به این محصول موجب بی‌انگیزگی بهره‌برداران این محصول شده‌است، اظهار داشت: برای تولید و برداشت فندق زحمات فراوانی کشیده می شود اما مانند سایر محصولات کشاورزی گیلان مورد حمایت قرار نمی گیرد.
عطایی در ادامه با بیان اینکه برای تولید بهتر محصول فندق باید شیوه‌های سنتی کنار گذاشته شود، اضافه کرد: اکثر کشاورزان از شیوه‌های سنتی در کاشت درخت، داشت و برداشت فندق استفاده کرده و اطلاعات دقیقی در مورد توسعه باغات و افزایش بهره‌وری و کیفیت محصول ندارند، بنابراین برای به دست آوردن محصول کیفی نیازمند اطلاعات علمی و به روز هستند.
این فندق‌کار تصریح کرد: این مشکلات موجب شده که برخی از فندق کاران تمایلی به ادامه کار نداشته باشند و این مهم زنگ خطری برای کاهش سطح باغات فندق و تغییر کاربری این اراضی است.
ردپای پررنگ دلالان در محصول فندق
احسان آقایی دیگر فندق‌کار اهل پیرکوه دیلمان سیاهکل هم با انتقاد از نبود یک سازمان برای حمایت از این محصول عنوان کرد: فندق گیلان از باکیفیت‌ترین محصولات کشور است اما طی سال‌های اخیر از وضعیت نامناسب و قیمت پایین رنج می‌برد.
وی افزود: فندق "خشک" ۲ سال پیش کیلویی ۱۷۰ تا ۱۷۵ هزار تومان فروخته می‌شد و پارسال به ۱۵۰ هزار تومان رسید اما امسال حتی ۷۰ هزار تومان هم از کشاورز و کاسب نمی‌خرند ضمن اینکه ثبات قیمتی برای این محصول وجود ندارد تولید کننده متحمل ضرر می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه فندق نیز مانند سایر محصولات کشاورزی گیلان از جمله برنج و چای نیاز به سازمانی حمایت‌گر دارد، اظهار داشت: این محصول در گیلان تولید بالایی دارد حتی می توان برای صادرات آن سرمایه‌گذاری کرد.
این فندق‌کار پیرکوهی با بیان اینکه دلال از محصول فندق گیلان سود بالایی می‌برد، اضافه کرد: کشاورز مجبور است محصول تولیدی فندق را به منظور تسویه طلب بابت هزینه کارگر و سایر مخارج بفروشد و در این میان دلال و واسطه که محصول را به ثمن بخس می خرد و بعد از بالا رفتن نرخ ها و در ایام نوروز آن را با قیمت های گزاف به بازار عرضه و سود کلان این محصول را می برد.
وی اظهار داشت: زندگی اغلب روستائیان به همین منوال است که در طول سال مایحتاج زندگی را به صورت نسیه تهیه می‌کنند اما زمانی که محصول‌شان در مرحله برداشت قرار می‌گیرد با کاهش قیمت مواجه می‌شوند از اینرو توان تسویه بدهکاری‌ها را ندارند.
ضرورت تدوین برنامه مشخص برای فروش فندق
رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گیلان گفت: محصول فندق گیلان از نابـسامانی در سیـستم تنظـیم بازار از جمله نوسان قیمت در فصل برداشت و شفاف نبودن بازار رنج می‌برد از اینرو تدوین برنامه مشخص برای فروش این محصول ضرورت دارد.
دکتر محمدرضا عباسی مژدهی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا عنوان کرد: بازاریابی، آخرین حلقه از زنجیره تولید محصول بشمار می‌رود بنابراین مشکلات و ناکارایی آن می‌تواند توانایی‌های تولید یک محصول را کاهش دهد.
وی با اشاره به وجود بیش از ۲۰ هزار هکتار باغ فندق در گیلان خاطرنشان کرد: این مهم زمینه مساعدی را برای فعالیت دلال‌ها و واسطه‌ها در منطقه ایجاد کرده و به دلایل مختلف چون صعب العبوربودن مناطق، نیاز مالی، ضعف اقتصادی کشاورز و عدم وجود تشکل‌های تعاونی قوی و فعال همه موجب شده تا کشاورزان بیشتر محصول خود را باحداقل قیمت به واسطه‌ها بفروشند.
رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گیلان اضافه کرد: بر این اساس تدوین برنامه مشخص برای فروش فندق و تعیین نرخ خرید تضمینی آن از سوی دولت در رفع این مشکل حائز اهمیت است.
وی اظهار داشت: همچنین تشکیل شرکت‌های تعاونی فرآوری یا انجمن‌ها در راستای جلب مشارکت و هم‌افزایی برای حل مشکلات فعالان این عرصه می‌تواند با حمایت دولت و تسهیلات مناسب در زمینه ایجاد انبارها، سردخانه، مراکز بسته‌بندی مکانیزه موثر باشد.
ضرورت توجه به تحقیقات و آموزش
رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گیلان با بیان اینکه تحقیقات و آموزش در افزایش عملکرد و ارزش افزوده محصول فندق نقش موثری دارد، اضافه کرد: معرفی ارقامی از فندق با عملکرد بالا و مقاوم به آفات، بیماری‌ها و تنش‌های محیطی غیر زنده، مدیریت صحیح باغ‌ها، تربیت و هرس مناسب و اصلاح باغ‌های قدیمی در افزایش عملکرد فندق اهمیت دارد.
وی اظهار داشت: توجه به سرمای دیررس بهاره و استفاده از ارقـام دیـرگل، آبیاری مناسب و اصولی، رفع مشکلات تغذیه‌ای، مقابله با شیوع برخی آفات و بیماری‌ها، استفاده از شیوه‌ها و روش‌های نوین آبیاری شامل استحصال آب از مه برای رفع تنش آبی درختان و حمایت از توسعه صنایع تبدیلی و فرآوری فندق موجب افزایش ارزش افزوده این محصول خواهد شد.
مژدهی عنوان کرد: همچنین افزایش کمی و کیفی محصول فندق از طریق آموزش و اجرای برنامه‌های ترویجی شامل برگزاری روز مزرعه و هفته انتقال یافته‌های پژوهشی فندق نقش موثری در افزایش ضریب نفوذ دانش و ارتقای بهره‌وری این محصول باغی دارد.
اعطای یارانه نهال و تسهیلات برای توسعه باغات فندق
رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان در پاسخ به سوال خبرنگار ایرنا در ارتباط با مشکلات فندق کاران؛ به یارانه نهال و تسهیلات برای توسعه کشت این محصول در استان اشاره کرد و افزود: در این ارتباط پارسال ۲۴۰ هکتار باغ فندق احداث شده‌است.
صالح محمدی اظهار داشت: محصول فندق مهمترین تولید باغی سردسیری گیلان است از اینرو انتظار می‌رود که به عنوان یک محصول ملی و کشوری در نظر گرفته شود.
وی درباره بیمه این محصول گفت: با توجه به اینکه ضریب خطر در بیمه فندق بالاست، حق بیمه این محصول نیز بالا بوده از اینرو شاهد اقبال اندک کشاورزان هستیم، بر همین اساس در ستاد بیمه گیلان پیشنهاد شد تا برای محصولات اساسی استان شامل فندق تسهیلات ویژه در نظر گرفته شود و کشاورزان بتوانند با پرداخت حق بیمه کمتر از مزایای آن استفاده کنند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان استفاده از کشاورزی قراردادی را از جمله راه‌های کاهش هزینه‌های باغداران عنوان و ذکر کرد: استفاده از کشاورزی قراردادی در تولید این محصول استراتژیک استان اهمیت داشته از اینرو این مهم در دستور کار سازمان قرار دارد.
وی بیان داشت: با توجه به وجود ایستگاه تحقیقات فندق کشور در گیلان، محققان و کارشناسان بخش اجرا این ایستگاه نسبت به برگزاری کلاس‌ها و دوره‌های آموزشی برای باغداران فندق اقدام می‌کنند و آنان می توانند از این دوره ها بهره‌مند شوند.
محمدی بیان داشت: سازمان جهاد کشاورزی گیلان با همکاری مرکز تحقیقات به منظور معرفی رقم پرمحصول و مقاوم به سرما و آفات و بیماری، نسبت به احداث باغ سازگاری ارقام در شهرستان‌های رودسر، سیاهکل و املش اقدام کرده که ۱۰ مورد از ارقام برتر انتخاب و برای مطالعات بعدی در ارتفاعات مختلف از سطح دریا کشت و بررسی و پنج رقم سازگار با شرایط منطقه معرفی شده است.
وی با اشاره به برنامه‌های سازمان جهاد کشاورزی گیلان برای توسعه باغات فندق اضافه کرد: جهاد کشاورزی استان هر سال برای توسعه این محصول نسبت به پرداخت یارانه نهال، به متقاضیان احداث باغ فندق اقدام می‌کند، ضمن اینکه این سازمان در راستای استفاده بهینه از آب کشاورزی و صرفه‌جویی در مصرف آب با ارائه تسهیلات بلاعوض از اعتبارات ملی طرح توسعه سامانه‌های نوین آبیاری را به اجرا درآورده‌است.
صدور مجوز پنج نهالستان برای تولید نهال سالم فندق
رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان در ادامه عنوان کرد: با پی‌گیری‌های انجام شده تاکنون مجوز پنج نهالستان جدید برای این استان صادر شده که نسبت به تولید نهال سالم و استاندارد برای توسعه کشت محصول فندق اقدام می‌کند.
وی درباره گلایه‌های باغداران نسبت به قیمت پایین محصول فندق خاطرنشان کرد: قیمت محصول فندق به مقدار تولید سالیانه استان و عرضه و تقاضای بازار بستگی دارد.
محمدی افزود : هم‌اکنون ۹ واحد فرآوری دارای پروانه بهره‌برداری با ظرفیت پنج هزار و ۶۰۰ تن در سال و ۲۷ واحد دارای مجوز پروانه تاسیس با ظرفیت یک هزار و ۷۰۰ تن در شهرستان‌های املش، رودسر و سیاهکل مشغول فعالیت هستند.
وی بیان داشت: باغداران گیلان امسال ۲۲ هزار و ۳۰۰ تن فندق برداشت کردند که نسبت به سال گذشته ۱۵ درصد افزایش یافته است که شرایط مساعد آب و هوایی، رعایت اصول باغداری شامل تغذیه مناسب، آبیاری و هرس از دلایل افزایش محصول فندق در استان عنوان شد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان اظهار داشت: ارزش ریالی فندق برداشت شده سال جاری این استان، ۱۲ هزار و ۳۵۰ میلیارد ریال برآورد شده‌است.
فندق به دلیل ترکیبات چربی، پروتئین، کربوهیدرات، ویتامین E، مواد معدنی، فیبرهای رژیمی و آنتی اکسیدان در میان انواع دانه های خشک و آجیل و خشکبار جایگاهی خاص دارد.
اینک این محصول ارزشمند که مصرف قابل توجه و مشتریان بسیار دارد نه تنها در داخل کشور بلکه در صورت حمایت در عرصه صادرات هم می تواند حضوری موثر داشته باشد و ارز آوری قابل توجهی هم برای کشور داشته باشد در عین آنکه در پایداری کشاورزی این استان و ماندگاری روستائیان در روستاها و آبادانی این مناطق هم اثر بسیاری خواهد داشت.