روند افزایشی ساخت وسازهای غیرمجاز و غیر اصولی در شهرهای کهگیلویه و بویراحمد و بی توجهی به اصول فنی و مهندسی از چالش های اساسی در حوزه عمران شهری این استان محسوب می شود، حتی بر اساس برخی گزارش ها شهر یاسوج مرکز استان اکنون به لحاظ صنعت ساختمانی یکی از شهرهای بی نظم شناخته شده و میزان غیرمجاز بودن ساخت و سازها در این شهر به شدت رو به افزایش و نگران کننده است.
البته روستاها و شهرهای اطراف آن هم وضعیتی بهتر از یاسوج ندارند به گونه ای که به گفته یک کارشناس دفتر فنی استانداری بیش از ۷۰درصد کوچه ها بویژه در منطقه مهریان و بلهزار بن بست است.
بوی زباله، دفع غیربهداشتی فاضلاب، کنده کاری ها و چاله های کوچه ها همراه با انباشت نخاله های ساختمانی رها شده در کنار مناطق مسکونی صحنه های نامناسبی هستند که مدیریت و عمران شهری را به چالش کشیده است.
نداشتن پارکینگ ساختمان های دولتی و خصوصی، افزایش تعداد طبقات بدون درنظرگرفتن اصول فنی و معماری سیما و کالبد شهری، مرکز کهگیلویه و بویراحمد را با چالش جدی مواجه کرده است که در صورت ادامه این روند ناموزون تبدیل به فاجعه‌ای در سال‌های آینده خواهد شد.
نقش کم رنگ جامعه مهندسی در تدوین قوانین بالادستی
معاون عمرانی استاندار کهگیلویه و بویراحمد، گفت: برای پایان بخشیدن به چالش های موجود در حوزه ساخت و سازهای مسکن باید در تدوین قوانین بالادستی و تصمیم گیرها جامعه مهندسی را دخیل کرده و نقش آن پررنگ شود .
کیامرث حاجی زاده اظهار داشت : یکی از چالش های عمده امروزی در بخش ساخت و سازها کم رنگ شدن نقش مهندسان در نهادهای تصمیم گیری است اگر در بعضی آئین نامه ها امروز دچار مشکل هستیم به خاطر این است که در راس آن ها جامعه مهندسی نقش پر رنگی نداشته است.
وی ادامه داد: اگر جامعه مهندسی در بحث تصمیم گیری و تصمیم سازی نقش پر رنگی داشته باشد و قبل از تصویب قوانین و آئین نامه ها اثر گذار باشد خیلی از چالش های موجود در حوزه ابنیه و ساخت و سازهای مسکن برطرف خواهد شد.
معاون عمرانی استاندار کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به اینکه چندین دهه از عمر برخی آئین نامه ها می گذرد و دیگر در ساخت و سازهای امروزی جوابگو نیستند خواستار بازنگری در آیین نامه ها بمنظور رفع مشکلات عدیده کنونی در بخش ساختمان شد.
حاجی زاده تصریح کرد: مردم و جامعه مهندسی با ناهنجاری ها در ساخت و سازها روبرو هستند و ایران کشوری بلاخیز است و بحران های متعددی را پشت سرگذاشته است.
وی تاکید کرد: نظام مهندسی در بحث پیشگیری دخالت داده نشده است و یکی از نقصان ها در تدوین قوانین بالادستی جامعه مهندسی نادیده گرفته می شود.
معاون عمرانی استاندار کهگیلویه و بویراحمد گفت: مهندسی و معماری ایران در دنیا برجسته است و سابقه تاریخی دارد اما چون به آن بی توجهی شده معماری به سمت کشورهای دیگر پیش رفته است.
حاجی زاده ادامه داد: سیما و منظر شهری ما به علت بی توجهی دستخوش تغییرات جدی شده و وجود خلاهای قانونی برای نظارت دفاتر فنی بر پروژه های شهری که توسط شهرداری ها اجرا می شود کار را دشوار کرده است .
درس هایی که گرفته نمی شود
زلزله سی سخت، مرکز شهرستان دنا در استان کهگیلویه و بویراحمد و میزان خسارت‌های آن به منازل مسکونی هشدار تازه ای در خصوص سازه‌های ناایمنی داد که مجوزهای غیرقانونی این ساختمان‌ها طی سالیان گذشته صادر می‌شد.
این زلزله در حقیقت بازخوانی فاجعه بار مجوز های غیرقانونی ساخت و سازهای غیرمهندسی و تخلفات ساختمانی در این دیار را آشکار کرد، با وجود نوساز بودن برخی از منازل، شاهد تخریب سازه ها بودیم.
از سوی دیگر معاون عمرانی استاندار کهگیلویه و بویراحمد می گوید: طرح های سراسری مسکن سازی مانند طرح مسکن مهر و ... سیاست های عدالت گرایانه نظام مردم سالاری دینی ما است اما در درون این طرح ها یک سری اشکالاتی وجود دارد و باید از نقاط ضعف های مسکن مهر درس گرفت تا در اجرای طرح های جدید اشتباهات تکرار نشوند.
حاجی زاده افزود: طرح ها شروع شده و اولویت دولت هستند ولی باید در طرح نهضت ملی مسکن دفاتر فنی در تصمیم گیری ها دخالت بیشتری داده شوند.
وی ابراز داشت: ضرورت دارد تعامل بین حوزه عمرانی وزارت کشور و راه و شهرسازی بیشتر شود و نقاط ضعف برطرف شود.
کار به کاردان سپرده شود
مدیرکل دفتر فنی امور عمرانی، حمل و نقل و ترافیک وزارت کشور گفت: ساختمان باید با ضوابط شهرسازی ساخته شود تا در آن حقوق شهر و شهروندان رعایت و منطبق با ضوابط ملی و ضوابط ترافیکی باشد که بار اضافی به آمد و شد شهرها اضافه نکند در صورت نبود هر یک از این موراد شاهد بی قوارگی در شهرهای کشور خواهیم بود.
وحید قربانی اظهار داشت: جامعه مهندسی کشور می تواند به عنوان سازندگان کیفی ساختمان در فضای تخصصی کار طراحی و نظارت و اجرا را انجام دهند و هر چه با کیفیت تر این کار انجام گیرد به اهداف دولت نزدیک تر می شویم.
وی با اشاره به طرح ملی نهضت مسکن، افزود: زیرا گروه های هدفی که قرار است از این مسکن ها استفاده کنند افرادی هستند که با منابع بسیار محدود وارد می شوند.
مدیرکل دفتر فنی امور عمرانی، حمل و نقل و ترافیک وزارت کشور تصریح کرد: دولت محدودیت منابع فراوان دارد و بخش عمده ای از این منابع تسهیلات بانکی است و چه خوب است که در طراحی و نظارت و اجرا حداکثر کیفیت با حداقل منابع استفاده شود که این کار مهندسان است.
قربانی ابراز داشت: در طراحی های راهبردی هم توقع می رود تفاوت شهرها و روستاها دیده شود و نیازهای اقلیمی مورد توجه باشد این ها همه نگاه های مهندسی است که باید جامعه مهندسی کمک کند که از تیپ سازی و کارهای بی روح و غیر منطبق با شرایط اقلیمی و محلی پرهیز شود.
وی ادامه داد: ساختمان هایی ساخته شوند که روح اجتماعی جامعه را تحت تاثیر مثبت خود قرار دهد و به اقتصاد خانوارهای کمک کند.
مدیرکل دفتر فنی امور عمرانی، حمل و نقل و ترافیک وزارت کشور گفت: بخشی از جامعه مهندسی در دستگاه های دولتی و نهادهای حاکمیتی هستند و برخی در سازمان های نظام مهندسی هستند.
قربانی تصریح کرد: یکی از اهداف ما ایجاد ائتلاف بین در استانداری ها و وزارت کشور با سازمان نظام مهندسی است و امید است بخشی از این اهداف به نتیجه برسد.
وی ابراز داشت: باید مداخله فنی و علمی در تولید ساختمان انجام گیرد و اجرای ساختمان دست افراد صاحب نظر و متخصص تر باشد و جایگاه کسانی که در اجرای ساختمان مداخله می کنند کاهش پیدا کند و مقامات مسئول در اجرای تعهد ساختمانی دانش اموخته این رشته باشند.
سرچشمه های وضعیت نامطلوب ساخت و سازها
وضعیت صنعت ساختمان سازی در استان و مبلمان شهری ناموزون و نامناسب است و البته نمی توان تنها یک عامل را دلیل این بی نظمی ها و وضعیت نامطلوب ساخت و سازها در شهرهای استان دانست.
به گفته یک کارشناس عمران در این استان روابط قومیتی، ارتباط های فامیلی، منفعت طلبی و قانون گریزی مهمترین دلایل ساخت و سازهای غیرمجاز است.
سید حسین کاظمی ادامه داد: پیامد منفی این روابط و ارتباط ها نادیده گرفتن یا تخفیف مجازات ساخت و سازهای غیرمجاز در استان، به ویژه یاسوج و حومه از سوی برخی متولیان امر و دستگاه های اجرایی مربوطه است.
از سوی دیگر درآمدی که از محل ساخت و سازهای غیرمجاز، فروش تراکم، حذف پارکینگ نصیب شهرداری‌ها می‌شود و اجازه می‌دهند تا تراکم و تعداد طبقات افزایش پیدا کند و سپس با دور زدن قانون در قالب فروش تراکم و یا حذف پارکینگ اقدام به جریمه نقدی شخص متخلف می‌کنند که به هیچ وجه این مهم کارساز نبوده است.
به همان میزان که نظارت های فنی و مهندسی در ساخت و سازها از سوی ناظران باید تشدید ، مستمر و بازدارنده باشد نوع نگاه، رویکرد و فرهنگ مردم نیز باید نسبت به این مهم تغییر کند.
باید هر چه سریع تر طرح جامع شهری یاسوج و در پی آن طرح تفصیلی تدوین شود تا این قانون گریزی ها کاهش یابند.
کهگیلویه وبویراحمد با حدود ۱۶ هزار و ۲۴۹ کیلومتر مربع و با جمعیتی افزون بر ۷۲۳ هزار نفر دارای یک درصد مساحت و یک درصد جمعیت کشور در جنوب غربی ایران واقع شده است.
این استان با ۲ اقلیم متفاوت و توپوگرافی خاص خود دارای هشت شهرستان، ۱۷ شهر و یکهزار و ۶۷۶ روستای دارای سکنه است.
شواهد نشان می دهد هنوز بسیاری از مردم استان با اهداف و نقش مثبت مهندسی، آشنا نیستند که باید در این زمینه نیز بیش از پیش فرهنگ سازی و آگاه سازی شود.
نظارت دقیق و درست بر روند ساخت و ساز بهترین راهکار برای افزایش مقاومت، ایمنی و عمر مفید ساختمان است.