به گزارش ایرنا از سازمان بورس و اوراق بهادار، صندوق تثبیت بازار سرمایه در سال ۱۳۹۴ به عنوان سوپاپ اطمینانی برای حمایت از بازار در مواقع بحرانی تاسیس شد، آخرین گزارش عملکرد صندوق تثبیت نشان می‌دهد که داراییهای تحت مدیریت این صندوق در پایان سال ۱۴۰۰ به بیش از ۶ همت افزایش یافته که عمدتا به دلیل واریز وجوه از جانب تامین‌کنندگان منابع این صندوق یعنی سازمان بورس و اوراق بهادار و صندوق توسعه ملی بوده است.
تاریخچه و موضوع فعالیت
صندوق تثبیت بازار سرمایه به استناد ماده (۲۸) قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور مصوب سال ۱۳۹۴ تاسیس شده است.
این صندوق در تاریخ ۲۳ خرداد ماه ۹۶ نزد مرجع ثبت شرکت‌ها و در تاریخ چهارم تیر ماه ۱۳۹۶ نزد سازمان بورس و اوراق بهادار به ثبت رسیده و مجوز فعالیت صندوق در تاریخ دوم مرداد ماه ۱۳۹۶ صادر شده است. همچنین مدت فعالیت صندوق به موجب ماده (۴) اساسنامه، نامحدود است.
صندوق به عنوان نهاد مالی ثبت شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار، دارای شخصیت حقوقی و مالی مستقل غیردولتی بوده و در چهارچوب مقررات حاکم بر نهادهای مالی موضوع قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب سال ۱۳۸۴، اساسنامه صندوق، مصوبات هیأت امنا و هیأت عامل در راستای تثبیت بازار سرمایه فعالیت می‌کند.
طبق ماده ۵ اساسنامه، موضوع فعالیت صندوق شامل سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار ثبت شده نزد سازمان و صندوق‌های سرمایه‌گذاری، اخذ تسهیلات و خرید و فروش داراییهای مالی و سپرده‌گذاری می‌شود.
هدف از ایجاد
۱- تثبیت، کنترل و کاهش مخاطرات سامانه‌ای یا فرادستگاهی
سیاست‌های اعمال شده توسط سایر دستگاه‌ها، در برخی موارد می‌تواند تاثیر جدی منفی بر بازار سرمایه به جای بگذارد و از این رو، محدود کردن تاثیر مخاطرات سامانه‌ای یا فرادستگاهی بر بازار سرمایه، همواره به عنوان یکی از عوامل مهم مد نظر سیاست‌گذاران قرار گرفته است. یکی از اهداف این صندوق، کنترل و کاهش این مخاطرات در بازار سرمایه است.
۲- حفظ شرایط رقابت منصفانه
رقابت منصفانه در بازار سرمایه به منظور حفظ حقوق سرمایه‌گذاران و ذی‌نفعان اهمیت بسیار زیادی برای ایجاد یک بازار با کارایی بالا دارد. سیاست‌گذاران از طرق مختلف می‌توانند به ایجاد و حفظ شرایط منصفانه بپردازند، یکی از روش‌های نیل به این مقصود ایجاد صندوق تثبیت بازار سرمایه است.
۳- جلوگیری از ایجاد و تداوم ترس فراگیر در زمان وقوع بحران‌های مالی و اقتصادی
مطابق اساسنامه صندوق تثبیت بازار سرمایه، شرایط بحران به شرایطی اطلاق می‌شود که در دوره زمانی مشخص، نوسانات شدیدی در نماگرهای بازار سهام ایجاد شود. در این هنگام ترس سرمایه‌گذاران از وجود بحران، موجب فروش دارایی‌ها با ارزش پایین‌تر از ارزش ذاتی می‌شود.
از مهم‌ترین اهداف صندوق تثبیت بازار سرمایه، جلوگیری از ایجاد و تداوم ترس فراگیر در زمان وقوع بحران‌های مالی و اقتصادی در میان سرمایه‌گذاران از طریق حمایت از بازار است. به این منظور، برنامه‌ریزی جهت جلوگیری از ایجاد و تداوم بحران از طریق ارزیابی آسیب‌پذیری و ریسک، توسعه و پیاده‌سازی برنامه مقابله و پیش‌گیری از بحران و تحلیل و گزارش‌دهی به منظور پایش در سطح کلان، انجام می‌پذیرد.
۴- اجرای سیاست‌های عمومی و حاکمیتی در بازار سرمایه کشور در شرایط بحران
بازار سرمایه یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصاد است که دولت‌ها در حین بحران، راهکارهایی را جهت حمایت از این بازار به‌کار می‌گیرند.
به این منظور، تشکیل صندوق تثبیت بازار سرمایه یکی از متداول‌ترین روش‌هایی است که سیاست‌گذاران سایر کشورها نیز به کار گرفته‌اند، این صندوق می‌تواند کانال مناسبی برای اجرای سیاست‌های عمومی و حاکمیتی در شرایط بحران بازار سرمایه کشور باشد.
۵- حمایت از سرمایه‌گذاران خرد برای تداوم فعالیت در این بازار
صندوق تثبیت بازار سرمایه در شرایط بحران با ورود به بازار سرمایه، می‌تواند به حمایت از سرمایه گذار خرد پرداخته و از رفتارهای فرصت‌طلبانه احتمالی جلوگیری کند.
این امر می‌تواند موجب ارتقای اعتماد بیشتر سرمایه‌گذاران (به ویژه سرمایه‌گذاران خرد) به بازار سرمایه شود.
بسیاری از کشورها نظیر رومانی، تایلند، هند، تایوان، تایلند و غیره، به تاسیس صندوق حمایت از سرمایه‌گذاران جهت حفظ حقوق سرمایه‌گذاران در بورس اوراق بهادار و قراردادهای آتی پرداخته‌اند.
معافیت‌ها
معافیت کارمزد معاملات: از آذر ۹۶، نرخ و سقف کارمزد کارگزاران در خصوص معاملات خرید و فروش این صندوق برای هر یک از اوراق بهادار معامله شده برابر با نصف (یک دوم) کارمزدهای حالت عادی محاسبه و معاملات صندوق از کارمزدهای مربوط به بورس‌ها، سپرده‌گذاری و مدیریت فناوری معاف شده است. همچنین کارمزد حق نظارت سازمان بورس در خصوص معاملات صندوق از تاریخ ۱۰ بهمن ۹۶ صفر تعیین شده است.
معافیت‌های مالیاتی: طبق مفاد تبصره (۵) ماده (۲۸) قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور، معاملات صندوق از هرگونه مالیات و عوارض معاف است. همچنین طبق مفاد تبصره یک ماده ۱۴۳ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم تمامی درآمدهای صندوق سرمایه‌گذاری در چهارچوب قانون مالیات‌های مستقیم و تمامی درآمدهای حاصل از سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار موضوع بند (۲۴) ماده (۱) بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۸۴ و درآمدهای حاصل از نقل و انتقال این اوراق یا درآمدهای حاصل از صدور و ابطال آنها از پرداخت مالیات بر درآمد و مالیات بر ارزش افزوده موضوع قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب ۲ خرداد ماه ۱۳۸۷ معاف است و از بابت نقل و انتقال آنها و صدور و ابطال اوراق بهادار یاد شده مالیاتی مطالبه نخواهد شد.
سپرده‌گذاران اصلی صندوق
عمده بدهی‌های صندوق در ارتباط با منابع تخصیص یافته از محل سپرده‌گذاری‌های سازمان بورس و اوراق بهادار و صندوق توسعه ملی است.
۱- سازمان بورس و اوراق بهادار: این سازمان در ابتدای تاسیس صندوق تثبیت مبلغ ۲۰۰ میلیارد تومان به این صندوق پرداخت کرده است.
همچنین مطابق مصوبه شورای عالی بورس و اوراق بهادار به تاریخ ۲۱ آبان ماه ۹۹ مبلغ ۱.۵ همت توسط سازمان بورس و اوراق بهادار در سال مالی منتهی به ۳۰ اسفند ۱۳۹۹ به حساب صندوق تثبیت بازار سرمایه واریز شده است.
سایر مبالغ دریافتی از سازمان ناشی از سهم کارمزد به صورت تدریجی (مطابق با ماده ۲۰ اساسنامه بخشی از کارمزدهای تعریف شده سازمان بورس و اوراق بهادار) با تصویب شورای عالی بورس به عنوان منابع در صندوق سرمایه‌گذاری می‌شود.
سایر مبالغ متعلق به سازمان مربوط به کارمزد مبالغ دریافتی و تخصیص سود سنواتی بر اساس ماده ۲۱ اساسنامه و مصوبات هیات امنای صندوق است.
۲- صندوق توسعه ملی: در راستای بند (ب) ماده ۲۰ اساسنامه صندوق، مصوبه شورای عالی هماهنگی اقتصادی و سایر مصوبات بالادستی، صندوق توسعه ملی در تاریخ پنجم آذر ماه ۱۳۹۹ مبلغ هزار میلیارد تومان با نرخ سود ۱۲ درصد و با موعد پرداخت یکساله سپرده‌گذاری کرده است.
طبق مصوبه مجمع عمومی عادی سالیانه مورخ ۲۴ خرداد ماه ۱۴۰۰ مقرر گردیده که صندوق نسبت به تسویه سود قرارداد مذکور تا تاریخ ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۰ اقدام کرده و با توافق صندوق توسعه ملی، نسبت به اصلاح نرخ سود سالانه ۱۱ درصد و پرداخت آن در مقاطع سه ماهه اقدام شود.
همچنین مبلغ حدود ۱.۰۳۴ همت در تاریخ ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۰ و مبلغ ۶۵ میلیارد تومان در تاریخ ۳۰ دی ماه ۱۴۰۰ توسط صندوق توسعه ملی سپرده‌گذاری گردیده است. بنابراین مجموع اصل مبلغ سپرده‌گذاری شده حدود ۲.۶۸۴ همت می‌شود.
سپرده‌گذاران اصلی صندوق تثبیت (میلیون ریال)
افشای اطلاعات
صندوق تثبیت از افشای ماهانه پرتفوی سرمایه‌گذاری معاف است اما باید صورت‌های مالی حسابرسی شده در دوره‌های شش‌ماهه و سالانه‌اش را به مدیریت نظارت بر بورس‌ها ارایه دهد. همچنین صندوق باید اساسنامه و به روزرسانی تغییرات آن، مشخصات ارکان صندوق، صورت‌جلسات مجامع، آخرین اخبار و اطلاعیه‌ها را در تارنمای اختصاصی صندوق منتشر کند.
وضعیت پرتفوی صندوق در پایان سال ۱۴۰۰
داراییهای تحت مدیریت صندوق تثبیت بازار سرمایه در سال‌های اخیر افزایش یافته است، بخش عمده‌ای از افزایش ارزش دارایی‌ها به دلیل واریز وجوه از جانب تامین‌کنندگان منابع این صندوق بوده است.
مجموع داراییهای صندوق تثبیت بازار سرمایه (میلیون ریال)
ترکیب داراییهای صندوق در سال ۱۴۰۰ در نمودار ذیل نمایش داده شده است.
ترکیب داراییهای صندوق تثبیت بازار سرمایه (میلیون ریال)
ترکیب سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت این صندوق که به صورت کامل به سهام شرکت‌های حاضر در بازار سرمایه اختصاص یافته است در پایان سال مالی منتهی به ۲۹ اسفند ۱۴۰۰ در جدول ذیل ارائه شده است.
براساس مصوبه هیأت امنای مورخ ۱۳ مهر ۱۳۹۹، سازمان بورس و اوراق بهادار مکلف شده چهارچوبی برای خرید سهام توسط صندوق تثبیت بازار سرمایه تهیه و به صندوق ابلاغ کند.
در همین راستا هیأت عامل صندوق در تاریخ ۶ آذر ۱۳۹۹ چهارچوب فعالیت صندوق را مصوب و اجرایی کرده است.
همه معاملات انجام شده در سال ۱۴۰۰ در چهارچوب مصوبه مذکور انجام شده است.
ترکیب سرمایه‌گذاری‌های کوتاه مدت صندوق تثبیت بازار سرمایه (میلیون ریال)
صنایع فلزات اساسی با ۳۶.۱۹ درصد، فرآورده‌های نفتی، کک و سوخت هسته‌ای با ۹۱.۱۶ درصد و محصولات شیمیایی با ۹۸.۱۵ درصد، سه صنعت با بیشترین ارزش بر اساس قیمت فروش در سبد سرمایه گذاری‌های کوتاه‌مدت صندوق تثبیت در پایان سال ۱۴۰۰ بوده‌اند.
داراییهای صندوق در تاریخ ۱۴۰۰/۱۲/۲۹ (درصد)