انتخابات میان دوره‌ای کنگره آمریکا امروز هشتم نوامبر ۲۰۲۲ برابر با ۱۷ آبان ۱۴۰۱ در حال برگزاری است. در ارتباط با تحولات انتخاباتی ایالات متحده، اندیشکده جریان نشستی تخصصی با عنوان «انتخابات کنگره آمریکا و پیامدهای آن برای ایران» برگزار کرد.
سخنرانان و کارشناسان این نشست «علی نظیف‌پور» کارشناس مسائل داخلی آمریکا و «حسین هوشمند» تحلیلگر تحولات ایالات متحده بودند. دبیری نشست را نیز «عارف دهقاندار» پژوهشگر روابط بین‌الملل برعهده داشت.
در این نشست، آخرین وضعیت اردوگاه دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات و احتمال پیروزی آنها در ایالت‌های مختلف بررسی شد. همچنین ترکیب احتمالی ۲ حزب بر اساس نظرسنجی‌ها و تاثیر این انتخابات بر مذاکرات هسته‌ای ایران و جنگ اوکراین مورد ارزیابی قرار گرفت.
پیروزی دموکرات‌ها در انتخابات میان‌دوره‌ای آمریکا شگفتی‌آور خواهد بود
علی نظیف‌پور نخستین سخنران این نشست در ابتدا پیش‌بینی خود را از وضعیت انتخابات میان دوره‌ای کنگره آمریکا بیان کرد و گفت: اگر حزب جمهوری‌خواه هم در مجلس نمایندگان و هم سنا پیروز شود جای تعجب نخواهد داشت. اگر جمهوریخواهان در مجلس نمایندگان پیروز شدند اما دموکرات‌ها در سنا پیروز شدند در آن صورت باز خیلی جای تعجب نیست اما اگر دموکرات‌ها مجلس نمایندگان را ببرند و سنا را هم ببرند باید شگفت‌زده شد چون در این صورت هم باید نظرسنجی‌ها غلط باشند و هم آن مسائلی را که ما از ساختار انتخابات آمریکا می‌دانیم، نقض می‌کند چرا که در حال حاضر محبوبیت رئیس‌جمهور دموکرات آمریکا پایین است و وضع اقتصاد آمریکا هم مطلوب نیست.
از دید کارشناسان مسائل آمریکا، به احتمال بسیار زیاد دموکرات‌ها در انتخابات مجلس نمایندگان از رقیب خود شکست خواهند خورد
به گفته نظیف‌پور اگر دموکرات‌ها مجلس نمایندگان و جمهوریخواهان سنا را ببرند در آن‌صورت باید در علوم سیاسی آمریکا تجدیدنظر کنیم چون این یک سناریوی خیلی عجیب خواهد بود. محتمل‌ترین سناریو این است که جمهوریخواهان مجلس نمایندگان را با اختلاف اندکی نسبت به سال ۲۰۱۰ و ۲۰۱۴ (در زمان اوباما دموکرات‌ها شکست‌های بسیار سنگینی خوردند) خواهند برد.
حسین هوشمند دیگر سخنران این نشست انتخاب میان‌دوره‌ای را رفراندومی برای دولت وقت در کاخ سفید دانست و گفت: طی دهه‌های گذشته همیشه حزب حاکم بر کاخ سفید کرسی‌های کنگره را از دست داده است. وی معتقد است که حزب دموکرات به احتمال زیاد مجلس نمایندگان را از دست خواهد داد اما نکته مهم در حال حاضر این است که با چه اختلافی این مجلس را از دست خواهد داد.
ایالات سرنوشت‌ساز در انتخابات هشتم نوامبر
نظیف‌پور چهار ایالت پنسیلوانیا، جورجیا و نوادا و آریزونا را در سرنوشت انتخابات مجلس سنا پراهمیت دانست و اظهار داشت: دموکرات‌ها برای اینکه کنترل خود را بر سنا حفظ کنند باید حداقل در سه ایالت از این چهار ایالت پیروز شوند.انتخابات ایالت جورجیا به احتمال زیاد به دور دوم کشیده می‌شود که در آن صورت اواسط ماه دسامبر مشخص خواهد شد کدام حزب مجلس سنا را کنترل می‌کند؛ البته به شرطی که جمهوریخواهان کرسی بالایی را کسب نکرده باشند.
نتایج انتخابات در ۴ ایالت پنسیلوانیا، جورجیا و نوادا و آریزونا سرنوشت‌ساز خواهد بود
این کارشناس مسائل آمریکا افزود: در مجلس سنا پیش‌بینی دقیقی نمی‌شود انجام داد اما در مجلس نمایندگان جمهوریخواهان با اختلافی اندک پیروز می‌شوند به طوری که دموکرات‌ها این امید را داشته باشند تا در سال ۲۰۲۴ بتوانند مجدد شرایط پیروزی را به دست بیاورند و شانس بُرد خود را افزایش دهند.
حسین هوشمند انتخابات سنا را رقابتی‌تر از مجلس نمایندگان پیش‌بینی کرد و گفت ایالت جورجیا نتیجه انتخابات را تعیین خواهد کرد.
فرجام کمک به اوکراین و پروپاگاندای جمهوریخواهان
نظیف‌پور در بخش دوم سخنرانی خود به این پرسش پاسخ داد که آیا جمهوریخواهان در صورت پیروزی کمک به اوکراین را قطع خواهند کرد یا خیر. وی در این خصوص توضیح داد: برخی از جمهوریخواهان در روزهای اخیر به این موضوع اشاره کرده‌اند که در صورت پیروزی کمک به اوکراین را مشروط خواهند کرد اما این موضوع جدی نیست چرا که اکثریت سناتورها طرفدار ادامه کمک به اوکراین هستند. در کنار سناتورها دولت و شخص رئیس‌جمهور است که این دو نخواهند گذاشت مجلس نمایندگان کمک‌ها را قطع کنند.
نظیف‌پور افزود: چندان محتمل نیست که با پیروزی جمهوریخواهان تغییری در سیاست آمریکا در قبال اوکراین ایجاد شود.
به دلیل نقش رئیس‌جمهوری در سیاست خارجی و رویکرد اکثریت سناتورها به جنگ اوکراین، قطع کمک آمریکا به اوکراین محتمل نیست
هوشمند نیز اظهار داشت: بحث پایان دادن به کمک‌های آمریکا به اوکراین را طرفداران ترامپ که قائل به تئوری توطئه هستند، مطرح کرده‌اند. آنها روی این مسئله مانور می‌دهند که دموکرات‌ها در اوکراین دنبال پولشویی هستند و یک قسمت این قضیه هم نشأت گرفته از این است که طرفداران ترامپ می‌خواهند به نفع روسیه کار کنند اما با این حال جناح اصلی حزب جمهوری‌خواه با دولت بایدن در این زمینه اختلافی ندارند. بنابراین نخواهند گذاشت کمک‌ها به اوکراین قطع شود.
این کارشناس مسائل آمریکا ادعاهای جمهوریخواهان در خصوص اوکراین را پوپولیستی خواند و افزود که در عمل به این صورت نخواهد بود.
انتخابات ۲۰۲۲ به خشونت کشیده می‌شود؟
رخدادهای انتخابات ۲۰۲۰ که در آن «دونالد ترامپ» مقابل «جو بایدن» شکست خورد و سپس طرفداران ترامپ به ساختمان کنگره هجوم بردند، این ظن را به وجود آورده که ممکن است باز هم انتخابات به خشونت کشیده شود. نظیف‌پور درباره گمانه‌زنی‌های موجود در این باره اظهار کرد: در حال حاضر برخی نامزدهای جمهوریخواهان می‌گویند اگر ما پیروز نشویم نتیجه انتخابات را نمی‌پذیریم. همچنین در یکی از مجلات آمریکا گزارشی مفصل نوشته شده است در خصوص اینکه ترامپ می‌خواهد دوباره در صورت شکست نتیجه انتخابات را به خشونت بکشاند و هواداران خود را تشویق به اعتراض می‌کند. با این حال، این دوره از انتخابات به خشونت کشیده نخواهد شد و اتفاقی همانند ۶ ژانویه را شاهد نخواهیم بود چرا که این انتخابات متمرکز نیست و تایید آن در کنگره ایالتی است. از طرف دیگر هیجان رای دهنده‌ها کمتر است. البته دو قطبی شدن و رادیکالیسم را در جامعه آمریکا نباید دست کم کم گرفت اما در مجموع احتمال اینکه همانند سال ۲۰۲۰ شاهد به خشونت کشیده شدن انتخابات باشیم، وجود ندارد.
در صورتی که انتخابات آمریکا مانند سال ۲۰۲۰ به خشونت کشیده شود، این خشونت گسترده نخواهد بود
هوشمند اما خشونت را محتمل دانست و گفت در صورتی که خشونت به وقوع بپیوندد مانند دور قبل گسترده نخواهد بود. به گفته این کارشناس مسائل آمریکا شاید اعتراضات جمهوریخواهان را در ایالت‌هایی که بازنده شوند شاهد باشیم و این هم به دلیل این است که می‌خواهند طرفداران ترامپ را به پای صندوق رای بیاورند.
گمانه‌هایی درباره استیضاح بایدن
در شرایطی که برخی ناظران از احتمال استیضاح بایدن از سوی جمهوریخواهان در روزهای پس از انتخابات سخن می‌گویند نظیف‌پور استیضاح رئیس‌جمهور را اقدامی اشتباه از جانب جمهوریخواهان ذکر کرد و گفت: باید دید که جمهوریخواهان چقدر از عقلانیت دور شده‌اند که بایدن را استیضاح کنند چرا که تجربه استیضاح بیل کلینتون نشان داد وی با یک محبوبیت بسیار پایین وارد فرآیند استیضاح شد اما با محبوبیت ۷۰ درصدی خارج شد بنابراین این خطر وجود دارد که اگر بایدن مورد استیضاح قرار گیرد به خصوص این که دلیل منطقی هم برای استیضاح وی وجود ندارد، مستقلین کامل در جبهه بایدن قرار گیرند.
دلیلی برای استیضاح بایدن وجود ندارد و این اقدام تنها برای انتقام گرفتن از دو بار استیضاح شدن ترامپ خواهد بود اما بایدن بر اساس استیضاح برکنار نخواهد شد
هوشمند بحث استیضاح بایدن از جانب جمهوریخواهان را پوپولیستی خواند و توضیح داد: در مجلس نمایندگان جناح ترامپی حزب خیلی قوی هستند اما دلیلی برای استیضاح بایدن وجود ندارد و این اقدام تنها برای انتقام گرفتن از دو بار استیضاح شدن ترامپ خواهد بود اما بایدن بر اساس استیضاح برکنار نخواهد شد چرا که این اقدام باید در مجلس نمایندگان با اکثریت تصویب شود و همچنین در سنا هم باید دو سوم آرا یعنی ۶۷ سناتور رای مثبت به برکناری رئیس جمهور بدهند بنابراین تنها این احتمال وجود دارد جمهوریخواهان برای ثبت در تاریخ این استیضاح را انجام دهند.
تاثیر انتخابات کنگره بر رویدادهای ۲۰۲۴
به گفته نظیف‌پور اگر پیش‌بینی‌های فعلی به نتیجه برسد دموکرات‌ها به انتخابات ۲۰۲۴ امیدوارانه‌تر نگاه می‌کنند. در شرایط فعلی با رادیکالیزیمی که در حزب جمهوری‌خواه مشاهده می‌شود احتمالا دعواهای پیش رو به نفع بایدن است، تورم هم پایین خواهد آمد و فضا به نفع بایدن تغییر می‌کند.
هوشمند نیز تاثیر انتخابات کنگره بر انتخابات ۲۰۲۴ را چشمگیر توصیف کرد و بیان داشت: تلاش جمهوریخواهان برای اینکه اکثریت کنگره را به دست آورند برای همین است. آنها به دنبال این هستند که دولت بایدن را در بن‌بست قرار دهند تا نتواند لوایح خود را تصویب کند. اگر جمهوریخواهان در هر دو مجلس به پیروزی برسند، دولت بایدن کار سختی در پیش خواهد داشت. البته در ۲ سال آینده احتمال اینکه تورم کمتر شود و قیمت بنزین هم پایین بیاید زیاد است و اقدامات تندی هم که جمهوریخواهان انجام می‌دهند در انتخابات ۲۰۲۴ به ضرر آنها تمام شود.
ساختار حقوقی آمریکا به شکلی نیست که دولت بایدن بخواهد به برجام بازگردد و کنگره مخالفت کند و مانع این کار شود از سوی دیگر، در شرایط فعلی هم که اکثریت هر دو مجلس در دست دموکرات‌ها است، دولت بایدن نتوانسته لوایح مدنظر خود را تصویب کند. به هر حال در شرایط فعلی احتمال حضور بایدن و ترامپ در انتخابات ۲۰۲۴ محل سوال است و نمی‌توان با قطعیت در مورد حضور آنها چیزی گفت.
پیامدهای انتخابات آمریکا برای ایران
نظیف‌پور در این نشست اظهار داشت: در هیچ شرایطی سیاست بایدن به سمت تغییر نظام در ایران پیش نمی‌رود، علت آن هم این است که تغییر نظام یک ریسک بالای ناامنی در کل منطقه است و رئیس‌جمهوری که با این همه هزینه از افغانستان خارج شده هیچ علاقه‌ای ندارد که خاورمیانه به هم بریزد. از طرفی دیگر مساله، حمایت از معترضان در ایران نیست بلکه مساله هزینه سیاسی است که به وجود می‌آورد. اعتراضات ایران اگرچه نمی‌تواند با حمایت دولت آمریکا همراه باشد اما در ایالات متحده یک سری ارزش‌های سیاسی وجود دارد که رهبرانش نمی‌توانند از معترضان در ایران حمایت اعلانی به عمل نیاورند. در مورد برجام هم باید گفت ساختار حقوقی آمریکا به شکلی نیست که دولت بایدن بخواهد به برجام بازگردد و کنگره مخالفت کند و مانع این کار شود؛ یعنی اگر دولت بایدن بخواهد می‌تواند به برجام بازگردد و کنگره نمی‌تواند دولت را محدود کند.
هوشمند نیز در این باره گفت: نکته مهم این است که در مورد برجام، قضیه پهپادها و اعتراض‌ها، کنگره جمهوری‌خواه فشار زیادی بر ایران وارد خواهد آورد. البته در قضیه پهپادی و اعتراض‌ها، دموکرات‌ها هم با فشار به ایران با جمهوریخواهان همسو هستند. تنها برجام می‌ماند که دموکرات‌ها موافق و همسو با دولت هستند. البته هر زمان که آمریکا به برجام بازگردد به نفع ایران خواهد بود. نکته مهم این است که اگر دولت بایدن بخواهد به برجام بازگردد جمهوریخواهان نمی‌توانند مانع باشند.