به گزارش خبرنگار فرهنگی حوزه اوقاف ایرنا، مرحوم حسینعلی البرز مؤسس بنیاد فرهنگی البرز است که به سبب تنوع اقداماتش در سال های قبل از تأسیس بنیاد و سپس تمرکز فعالیتها در این بنیاد، می‌باید با هدف معرفی الگوهای موفقی از واقفین خیراندیش، ایشان را به عنوان چهره ماندگار وقف علمی به جامعه معرفی نمود.
شادروان حسینعلی البرز درسال ۱۲۸۵ شمسی در تهران و در یک خانواده خوشنام متولد شد. در دو سالگی مادرش را از دست داد و در سن ۷ سالگی وارد مدرسه قزاقخانه که در آن زمان روس ها تأسیس کرده بودند، شد، تا آخرین نفس زندگی خود، اموال و زندگی خویش را وقف ارتقا علمی ایران و ایرانی کرد.
وی که از فارغ التحصیلان مدرسه قزاقخانه بود الزاماً می بایست به خدمت ارتش در می آمد و از آنجایی که حسینعلی البرز تمایلی به ورود در ارتش نداشت با رضایت پدر تغییر رشته داده و وارد کالج البرز شد.
در آنجا البرز با بهره مندی از هوش سرشار و استعداد بالایی که داشت خیلی زود با زبان انگلیسی آشنا شد. در کالج البرز یکی از استادان زبان انگلیسی که ریاست کالج را نیز به عهده داشت فردی بود به نام ساموئیل جردن که با سخت کوشی، رفتار مؤدبانه و گفتاری همراه با ادب و مهربانی، تأثیرات فراوانی بر زندگی البرز گذاشت به طوری که البرز در خاطرات و مثال هایش بسیار از ایشان یاد می کرد و کتابخانه دکتر جردن را نیز به یاد ایشان در دانشگاه پلی تکنیک تأسیس نمود.
مرحوم البرز در سال ۱۳۰۴ شمسی با اخذ دیپلم از کالج البرز فارغ التحصیل شده و با تسلط کامل به زبان انگلیسی به عنوان مترجم وارد وزارت مالیه (دارایی فعلی) شد. پس از مدتی به سبب بیماری برونشیت و تجویز پزشک به خوزستان منتقل گردید، اما خواسته های نامشروعی که خوانین محل در باب نحوه پرداخت مالیات داشتند، او را از خدمت در وزارت مالیه منصرف ساخت و به تهران بازگشت و پس از مدتی به عنوان منشی شعبه اول به استخدام وزارت عدلیه درآمد. فساد اداری حاکم بر مشاغل دولتی از یک سو و مشکلات معیشتی از سوی دیگر، البرز را مجبور به کناره گیری از کار دولتی کرد.
وی در اولین اقدام خود در مناقصه های مربوط به تهیه زنجیر برای محوطه جلوی اولین ساختمان بانک ملی در خیابان فردوسی شرکت و برنده شد و درآمد حاصل از آن را سرمایه فعالیت اقتصادی خود نمود. وی با کار شبانه روزی و تلاش طاقت فرسا در مدت سه سال دارای یازده نمایندگی رادیو، موتورسیکلت، دوچرخه، گرامافون، صفحه و غیره از کارخانجات اروپایی گردید.
بدین ترتیب عملاً البرز بدون ارث مادی از پدر و صرفاً با تکیه بر توان و تعهد شخصی بنیاد البرز را تاسیس کرد و ضمن معرفی خود به عنوان یکی از پنجاه کنش گر اقتصادی ۱۵۰ سال اخیر ایران، توانست سرمایه قابل توجهی رابرای خود رقم بزند.
در سال ۱۳۱۰ بنا به درخواست پدر که آرزوی ازدواج تنها پسرش را داشت با بانویی خداشناس به نام فخرالزمان فرزند محمد حسین منگنه، ازدواج کرد و حاصل این ازدواج سه فرزند دختر به نام های ودیعه، طلیعه و منیژه بود که البته آنان نیز افرادی خیّر و دارای تحصیلات عالیه در ایران و خارج کشور بودند، به طوری که بارها مرحوم البرز از فرزندان خود با افتخار یاد کرده است.
البرز در سال ۱۳۴۲ شمسی با تأسیس و وقف بنیاد فرهنگی البرز با هدف کمک به اشاعه فرهنگ کشور و تجلیل از مقام علمی دانشمندان و پژوهندگان برتر ایرانی و تشویق دانشجویان و دانش آموزان برگزیده و نوباوگان و نوجوانان با استعداد ایرانی، از طریق اعطای “جایزه بنیاد البرز” توانست روح والای خود را در انجام اقدامات خیر و ماندگار متعدد در مابقی سال های حیاتش ارضاء نماید.
اقدامات مرحوم البرز را می‌توان به دو مرحله‌ی قبل و بعد از تأسیس بنیاد فرهنگی البرز تقسیم نمود
اهم اقدامات او طی سال‌های ۱۳۲۴ تا سال ۱۳۴۱ بسیار متنوع و متعدد است که اهم آنها عبارتند از: اهدای یک دستگاه بیمارستان سیار مجهز به اتاق عمل و چشم پزشکی با مشارکت فرزندان به جمعیت هلال احمر فعلی؛ احداث سالن انتظار بیماران در بیمارستان امام خمینی (ره) فعلی؛ اهدای چندین دستگاه مولد تولید برق به بیمارستانها جهت جلوگیری از توقف در عمل جراحی؛ اهدای تمامی تجهیزات اتاق عمل بیمارستان امیر اعلم؛ اهدای تعدادی تخت بیمارستانی و پتو به بیمارستان امام خمینی فعلی؛ اهدای وسایل کامل جراحی فک و صورت به دانشکده پزشکی دانشگاه تهران؛ اهدای پتو به زلزله زدگان لار در استان فارس؛ کمک نقدی و اهدای لباس به بیماران و دانش آموزان بی‌بضاعت؛ ساخت و اهدای مدرسه و آب انبار در سوهانک و شادآباد تهران و غیره است.
از آنجا که اقدامات خیرخواهانه و انسان دوستانه پراکنده نمیتوانست حس نوع دوستی البرز را اقناع کند، در تاریخ ۲۷ اسفند سال ۱۳۴۲ تمام اموال خود را با تأسیس بنیاد فرهنگی البرز با سرمایه‌ای معادل سرمایه ایجاد یک بانک خصوصی در کشور وقف نمود.
با این حال می توان بعد از تأسیس بنیاد و بر حسب شرایط، اقدامات نیکی را طی سال‌های ۱۳۴۵ تا سال ۱۳۵۵ انجام داد که برخی از آنها عبارتند از: کمک به سیل زدگان پاکستان؛ کمک به گرسنگان آفریقا؛ پرداخت کمک هزینه تحصیلی به دانش آموزان ایرانی در کشور عراق؛ پرداخت هزینه ساخت کتابخانه در مدرسه البرز فعلی و دانشگاه امیرکبیر؛ بورس دو کودک خردسال از آغاز دورۀ تحصیلی متوسطه تا پایان دانشگاه و غیره نام برد.
مرحوم البرز در خاطرات خود مینویسد با مشورت اساتید دانشگاهها، حقوقدانان و سه دخترم که هرسه نفر آنان صاحب نظران در امور فرهنگی و تربیتی هستند، تصمیم گرفتم حاصل زحمات خود را وقف اشاعه فرهنگ علمی کشورم کنم و در بنیادی متمرکز سازم.
مرحوم البرز این اقدام ماندگار مبنی بر تأسیس بنیاد فرهنگی البرز را از طریق وقف تمام اموال خود محقق نمود به طوری که او حتی خانه شخصی خود را نیز فروخت و مبلغ آن را به مجموع دارایی های بنیاد داد و در یکی از اتاق های هتل ایرانشهر زندگی کرد. نکته قابل توجه اینکه این هتل، ارث او به دخترانش در قالب جایزه بنیاد البرز بود که البته دختران نیز که پرورش یافته مکتب همان انسان نیک سرشت بودند، به تبعیت از نیت و راه پدر، این هتل را به بنیاد اهداء نموده بودند.
مرحوم البرز علی رغم بیماری و منع پزشکان از هرگونه فعالیت، طی ۱۵ سال مسئولیت مدیرعاملی بنیاد را با اشتیاق به عهده گرفت و در عین حال، مادام العمر خود را از دریافت هرگونه حقوق و پاداش و مزایا بابت مدیریت در بنیاد محروم کرد و به عبارتی، علاوه بر وقف تمامی اموال خود، وجود خود را نیز وقف نمود و با وصیت مبنی بر واگذاری پیکر خود برای کالبد شکافی به دانشگاه علوم پزشکی تهران، حتی از وقف کالبد خود نیز غافل نشد.
مرحوم حسینعلی البرز که به دلیل درمان بیماری خود به کشور کانادا سفر کرده بود در ۲۶ مهرماه ۱۳۷۷ فوت نمود و در همانجا به خاک سپرده شد.
مرحوم البرز به دنبال ارتقاء جایگاه علمی ایران بوده است
رییس سازمان اوقاف و امور خیریه نیز در گفت وگوی اختصاصی با ایرنا در این خصوص گفت: مرحوم حسینعلی البرز موسس و بنیان گذار بنیاد فرهنگی البرز با گذشت از خود و امال شخصی تنها با یک هدف ارتقاء علمی و افزایش دانش علمی ایران و ایرانی فعالیت و تلاش می کرد که جای قدردانی دارد.
حجت الاسلام والمسلمین سید مهدی خاموشی با تاکید بر اینکه اکثر نخبگان کشور از بنیاد فرهنگی البرز جایزه گرفته اند، اظهار داشت: بنیاد فرهنگی البرز سبب ارتقاء جایگاه علمی و شادابی جامعه علمی کشور شده است.
نماینده ولی فقیه در سازمان اوقاف و امور خیریه با بیان اینکه جایزه بنیاد فرهنگی البرز در سال آینده با افزایش چشم گیری که دارد به ۳۳۰ میلیون تومان برای هر نفر خواهد رسید، اظهار داشت: امیدوارم شاهد رونق این عرصه در آینده نزدیک باشیم.
مدیرعامل بنیاد فرهنگی البرز نیز در خصوص برگزاری شصتمین آیین تجلیل از دانش آموزان منتخب جایزه البرز که به تازگی در هتل ارم تهران برگزار شد، اظهار داشت: در این دوره ۴۷ نفر از دانش آموزان برتر کشور از بین ۱۵۵۴ شرکت کننده حائز دریافت جایزه البرز (جایزه نوبل ایرانی) شدند.
حیدر ارشدی ادامه داد: دانش آموزان منتخب در دو مقطع متوسطه اول و دوم بودند که به نفرات برگزیده مقطع اول به هر نفر مبلغ ۲۰ و مقطع دوم ۳۰ میلیون تومان به عنوان جایزه البرز علاوه بر لوح تقدیر اختصاص یافت.
به گفته وی، از بین ۱۵۵۴ ثبت نام کننده این دوره بیشترین تعداد شرکت کننده به ترتیب به استان های اصفهان، همدان و اردبیل اختصاص یافت.