به گزارش ایرنا، با افزایش موج پناهجویان افغان به سمت ایران بعد از سقوط دولت سابق افغانستان در بیش از یک سال پیش، حالا آمار غیر رسمی حکایت از حضور حدود پنج میلیون نفر تبعه افغانستان در ایران حکایت دارد. حتی برخی گزارش ها رقم های بیشتری را اعلام کرده اند. بنا به شرایط خاص افغانستان و نیز شرایط مرزهای طولانی میان دو کشور، هیچ گاه آمار رسمی دقیق از تعداد پناهجویان افغان در ایران وجود نداشته است و آماری که کمیسیاریای پناهجویان سازمان ملل در این خصوص ارائه می دهد، صرفا محدود به آن دسته افرادی است که به عنوان پناهجویان ثبت شده در ایران زندگی می کنند و این درحالی است تعداد کسانی که نام شان در فهرست های بین المللی ثبت نشده، به مراتب بیشتر است.
بنا به اعلام کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان (UNHCR) ایران از نظر تعداد پناهجویانی که در این کشور زندگی می کنند، به چهارمین کشور دارای جمعیت پناهنده در جهان تبدیل شده است. اما عملا و با در نظر گرفتن تعداد پناهجویانی که نام آنها در هیچ فهرستی ثبت نشده است، شاید ایران امروز رتبه نخست جهان در میزبانی از پناهجویان را داشته باشد.
ایران در طول بیش از چهار دهه اخیر ، به رغم این که در این سالها بطور مداوم و بی امان به دلیل هشت سال جنگ تحمیلی و تحریم های مداوم و روز افزون که شرایط اقتصادی سختی را بر کشور تحمیل کرده ، تمام تلاش خود را برای تامین نیازهای پناهجویان از جمله اسکان، اشتغال، بهداشت و درمان و تحصیلات آنها را فراهم کرده است.
«فیلیپو گرندی» کمیسر عالی پناهندگان سازمان ملل قرار است درهفته آینده با هدف درخواست از مقامات کره جنوبی در خصوص کمک های مالی به امر بحران های انسانی و پناهجویان، به سئول سفر کند؛ کشوری که تنها کمی بیش از 300 پناهجوی افغان را آن هم به شکل نمادین و به دلیل فشارهای برخی دولت های اشغالگر افغانستان پذیرفت . البته باید این موضوع را نیز در نظر داشت که آن دسته از پناهجویان افغانستان که در کشور غریب ستیزی مثل کره جنوبی پذیرفته شده اند، به صورت گزینشی و از بین افرادی با تحصیلات عالی و متخصص انتخاب شده اند که نه تنها هزینه زیادی برای کشور میزبان ندارند، بکله می توانند نقش مهمی در کمک به کشور میزبان در زمینه های گوناگون داشته باشند .
سفر کمیسر عالی پناهندگان سازمان ملل به کره جنوبی در حالی قرار است روزهای آینده برگزار شود که جمهوری اسلامی ایران در چهار دهه اخیر میزبان بزرگترین جامعه پناهندگان دنیا به خصوص شهروندان افغانستانی بوده و هست و حتی در دوران جنگ تحمیلی و تحریم‌های ظالمانه دهه‌های اخیر آمریکا هم حاضر به قطع ارائه کمک ها و خدمات خود به آنان به خاطر تاکیدات شرع مقدس و موازین انساندوستانه نبود و آنان مانند دیگر اتباع ایرانی از کار، تحصیل و زندگی شرافتمندانه در بین سایر مردم و نه در اردوگاه های خاص برخوردار بوده و هستند.
نگاهی به چهار دهه گذشته نشان می دهد جمهوری اسلامی ایران به رغم تحریم های ظالمانه غرب همچنان بی ادعا میزبانی خیل گسترده ای از مهاجران و آوارگان همسایه شرقی خود یعنی کشور افغانستان است.
همچنین جمهوری اسلامی ایران همواره از کشورهای پیشتاز در زمینه کمک های انسان دوستانه و حمایت از مردم افغانستان در شرایط مختلف بوده است.
در ماه های اخیر که مناطق وسیعی از افغانستان تحت تاثیر زمین لرزه شدید با مشکلات فراوانی مواجه شد، جمهوری اسلام ایران بود که نخستین محموله کمک های انسان دوستانه را به این کشور همسایه فرستاد و تیم های امداد و نجات ایران نیز بلافاصله به کمک زلزله زدگان شتافتند.
ایران؛ پناه پناهجویان افغان در عین تحریم‌های بی‌امان
ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه، حسن همجواری، حس انسان دوستی و به عنوان همسایه ای سخاوتمند، سال هاست میزبان یکی از همسایگانِ هم ریشه است، بسیاری از مردم افغانستان، از سال های دور هجوم سربازان شوروی سابق، قدرت گرفتن طالبان در دور نخست حکومت آنان بر افغانستان، حمله آمریکا و متحدان غربی اش به افغانستان و فجایع فراوان ناشی از آن، در جستجوی مأمنی برای گریز از این شرایط، همواره ایران به عنوان یکی از اصلی ترین مقاصد خود برگزیده اند به گونه ای ایران امروز میزبان شاید حدود سه میلیون و بلکه بیشتر پناهجوی افغان است هر چند که به دلیل ثبت نشدن نام و مشخصات همه آنها در فهرست های رسمی، آماده دقیقی در این زمینه در دست نیست. مردم و دولت جمهوری اسلام ایران، بنا به اذعان مکرر نهادهای بین المللی و مقامات افغانستان، به رغم همه دشواری های اقتصادی ناشی از تحریم ها و فشارهای غرب، همواره میزبانی مهربان و سخاوتمند برای خواهران و برادران افغان خود بوده اند.
تحریم های ظالمانه و غیرمشروع آمریکا علیه ایران، علاوه بر این که بطور مستقیم معیشت و سلامت مردم این کشور را هدف قرار داده، به بهانه ای برای عدم دسترسی یا دسترسی حداقلی جمهوری اسلامی به حمایت های بین المللی برای میزبانی از پناهجویان تبدیل شده است. آنچه ایران در ازای پذیرایی و خدمات دهی به میلیون ها پناهجو انجام می دهد، به مراتب فراتر از اندک حمایتی است که از سوی مجامع بین المللی موظف به حمایت از پناهجویان دریافت می کند و این درشرایطی است که ایران، در شرایط سخت جنگ اقتصادی تمام عیار زیر فشار سنگین تحریم ها به سر می برد.
در واقع ماجرای مهاجرت و پناهجویان افغان در ایران و حتی پاکستان، قصه تازه ای نیست. چون این دو کشور سخاوتمندانه شمار میلیونی از افغان ها را طی دهه ها پذیرا بوده اند؛ به همین دلیل مقامات سازمان ملل بارها به میزبانی گرم، میهمان نوازانه و سخاوتمندانه ایران از این پناهجویان اذعان کرده اند و دستور موکد سال ۱۳۹۴ حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی مبنی بر ضرورت امکان تحصیل برای این پناهجویان در سراسر ایران نیز خود گواهی برای این سخاوتمندی است.
متأسفانه وقوع جنگ‌ها، خشونت‌ها و آزار و اذیت های ناشی از آن علیه شهروندان بی دفاع و نیز سایر شرایط اضطراری در جهان موجب شده است که اکنون بیش از ۱۰۰ میلیون نفر از جمله زنان و کودکان در سراسر جهان به اجبار آواره و راهی کشورهای دیگر شوند. در این بین کشور افغانستان نیز یکی از کشورهایی است که سال هاست با خیل عظیم شهروندانی رو به رو بوده که جلای وطن می کنند تا شرایط زیست بهتری را در خارج از کشور خود و به ویژه در کشورهای همسایه و خاصه ایران و پاکستان جست و جو کنند.
در اوت (مرداد-شهرویور) ۲۰۲۱ بود که سیاست‌های بین‌المللی بر شدتِ بحران انسانی فاجعه‌بار افغانستان افزود و یک چهارم جمعیت این کشور را با خطر قحطی و سطوح شدید گرسنگی مواجه کرد و خانواده‌های افغان را به سمت اقدامات ناامیدکننده‌تر برای بقا سوق داد.
این تاریخ مصادف با پایان دو دهه اشغالگری آمریکا در افغانستان و خروج غیرمسئولانه نظامیان آن از این کشور جنگ زده بود و همین اقدام شرایطی به مراتب وخیم تر را برای مردم این کشور ایجاد و بحران پناهجویان را در جهان و کشورهای همسایه افغانستان تشدید کرد.
اجازه تحصیل در دانشگاه های ایران، به پناهجویان قانونی که اوراق هویتی معتبر دارند و تحصیل در برگزیده ترین رشته ها، پیش از این در ایران مرسوم بوده است و صدور کارت اقامت برای بخشی از پناهجویان که مدارک خود را از دست داده اند و صدور اجازه کار در شهرهای بزرگ که توانایی پذیرش مهمان را دارند، بخش کوچکی از اقدامات ایران برای تسهیل زندگی پناهجویان افغانستانی در این کشور بوده است.
واکسیناسیون کرونای اتباع افغان در ایران
همکاری ایران با نهادهای بین المللی برای ارایه خدمات بهتر از جمله همکاری با کشور هند برای واکیسنه کردن، پناهجویان در اوج روزهای کرونا، یکی از آخرین کارهایی است که ستایش نهادهای بین المللی و وزرای کشورهای دیگر را برانگیخته است.
استفان دوجاریک معاون سخنگوی سازمان ملل در تاریخ ۱۸ خرداد سال جاری گفت: در جمهوری اسلامی ایران، تیم سازمان ملل به رهبری استفان پریزنر هماهنگ کننده مقیم این کشور، به حمایت ازپاسخ ملی ایران به نیازهای بهداشتی، انسانی و اجتماعی-اقتصادی نشات گرفته از بحران کرونا ادامه می دهد.
دوجاریک ادامه داد: با حمایت سازمان ملل متحد، پناهجویان و افغان‌های بدون مدرک که در ایران حضور دارند شامل طرح واکسناسیون شده اند به گونه ای که بیش از ۸۰ درصد افغان‌ها ساکن ایران حداقل واکسن اولیه خود را دریافت کرده اند.
آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد، در آبان ماه ۱۴۰۰، در پیامی ویدیویی درباه اوضاع افغانستان و وضعیت پناهجویان افغانستانی، از جمهوری اسلامی ایران برای برگزاری نشست همسایگان افغانستان قدردانی کرد و گفت: من از دولت جمهوری اسلامی ایران برای برگزاری این نشست در چنین برهه حساسی تشکر می‌کنم.
در روزهای پایانی سال ۱۳۹۹ نیز، آژانس پناهندگان سازمان ملل (UNHCR) از جمهوری اسلامی ایران به خاطر اعطای تابعیت به کودکان دارای مادر ایرانی و پدر خارجی تشکر کرد.
این سازمان در گزارشی که در سایت خود منتشر کرده است ضمن استقبال از تصویب این قانون توسط جمهوری اسلامی ایران نوشت با تصویب این قانون ۷۵ هزار کودک بدون تابعیت، رسما دارای تابعیت می‌شوند.
با وجود تشویق و تقدیرهای نهادهای بین المللی از اقدام بشردوستانه جمهوری اسلامی ایران، اما گام های عملی آنها در حمایت از ایران در زمینه میزبانی از میلیون ها پناهجو هرگز کافی نبوده ضمن این که سکوت این مجامع در برابر تحریم هایی که بخاطر محدود کردن ورود ضروری ترین نیازهای انسانی از جمله دارو به ایران، به تحریم های مرگبار علیه مردم تبدیل شده است، باعث شده تا ایران بدون آنکه روی حمایت های نمایشی و تبلیغاتی سازمان های بین المللی حساب کند، حتی در سخت ترین شرایط، به وظیفه بشردوستانه و رفتار انسانی خود در برابر ملت های همسایه و انسان هایی که برای فرار از مشقات و سختی های جنگ ها و ناآرامی هایی که غربی ها برایشان به ارمغان آورده اند و به خاک این کشور پناه می آورند، فراتر از حد توان عمل کند.
حکومت کنونی افغانستان به سرپرستی طالبان که مدعی تلاش برای فراهم کردن زمینه های اشتغال و رفاه مردم افغانستان، ضمن اینکه همواره باید قدردان میزبانی جمهوری اسلامی و مردم ایران از میلیون ها نفر از هم نوعان خود از کشوری دوست و همسایه باشند، این موضوع را نیز نباید فراموش کنند که بازگشت به خانه و کاشانه، آرزوی قلبی همه پناهجویان است.