به گزارش ایرنا میانگین سالیانه بارندگی کهگیلویه و بویراحمد در سال های پرآبی بالغ بر ۷۰۰ میلی متر ثبت شده است در حالی که این شاخص در زمان خشکسالی تا زیر ۵۰۰ میلی متر کاهش می یابد به همین دلیل ایجاد سازه های آبی یکی از نیازهای اساسی استان برای مدیریت اصولی منابع ارزشمند آب محسوب می شود.
در حالی که شهروندان کهگیلویه و بویراحمدی با اشاره به اینکه سرزمین محل سکونتشان جزو استان های پرآب کشور به حساب می آید اما سهم کمی از این منابع ارزشمند برای مصارف کشاورزی، صنعتی و حتی آشامیدنی نصیبشان می شود از مسوولان می خواهند برای تحقق مدیریت منابع آب با توسعه زیرساخت ها تلاش کنند متولیان نیز در حال برنامه ریزی برای مرهم نهادن بر این زخم کهن هستند.
براساس آمار آب منطقه ای کهگیلویه و بویراحمد حجم آب تجدید پذیر استان ۹هزار و ۲۲۳ میلیون متر مکعب است که سالیانه از این میزان یک هزار و ۷۰ میلیون متر مکعب آن مهار می شود و ۹۰ درصد آن از استان خارج می شود.
با وجودی که استان ۱۰ درصد از میزان منابع آب کشور را در اختیار دارد اما ساکنان کهگیلویه و بویراحمد در تابستان های گرم از تنش آبی رنج می برند و نیمه دوم سال با خرابی های ناشی از سیلاب روبرو هستند به همین علت مسوولان دولت سیزدهم برنامه ریزی گسترده ای برای تکمیل طرح های نیمه تمام و آغاز عملیات اجرایی سازه های جدید در استان انجام داده اند تا گامی ارزنده برای تحقق مطالبه به حق شهروندان بردارند.
دیم بودن نیمی از زمین های زراعی که منجر به ناپایداری کشاورزی در کهگیلویه و بویراحمد شده به طوری که از ۱۶۰ هزار هکتار زمین زراعی کهگیلویه و بویراحمد تنها ۸۰ هزار هکتار آن آبی است مسوولان امیدوارند با به ثمر نشستن تلاش هایشان شاهد بهبود معیشت شهروندان استان باشیم.
سد مخزنی "چم‌شیر" در مراحل پایانی
معاون آب و آبفای وزارت نیرو که چند روز پیش برای بازدید از روند احداث سد "چم‌شیر" به گچساران سفر کرده بود گفت: عملیات اجرایی احداث "چم‌شیر" پیشرفت ۹۳درصدی دارد و انتظار می‌رود این طرح در دی ماه سال جاری آبگیری سد شود.
محمد جوانبخت با بیان اینکه عملیات احداث این سازه بزرگ آبی از ۱۰ سال گذشته آغاز شده است، افزود: اجرای این طرح از جمله اقدامات کلیدی و ارزشمند وزارت نیرو به شمار می‌رود.
به گفته معاون آب و آبفای وزارت نیرو، با بهره‌برداری از این طرح در شرایط کنونی منابع آبی کشور، بخش قابل توجهی از مشکلات و معضلات استان های جنوبی ایران برطرف خواهد شد.
وی تصریح کرد:بررسی‌های لازم به منظور پیشبرد عملیات آبگیری سد چم شیر صورت گرفته است و با تلاش مسئولان مربوطه این طرح عملیاتی و در آستانه بهره‌برداری قرار دارد.
جوانبخت ضمن تشریح شرایط فنی طرح "چم‌شیر" اظهارداشت: خوشبختانه این سازه بزرگ آبی از جوانب مختلف در حوزه فنی بررسی شده و می‌توان گفت که در شرایط مطلوبی قرار دارد.
وی با اشاره به اینکه وزارت نیرو بهره‌برداری از "چم‌شیر" می‌تواند تحولی در منطقه ایجاد کند، تصریح کرد: امید است با برنامه‌ریزی و مدیریت کاربردی مسائل، شاهد آبگیری سد چم‌شیر در بازه زمانی تعیین شده باشیم.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویر احمد نیز در خصوص این سد گفت:تامین آب زمین های کشاورزی پایین دست از مهمترین مزایای احداث سد "چم‌شیر" در استان است که با توجه به خشکسالی های پیاپی سال های اخیر نیازی برای تحقق کشاورزی پایدار و بهبود وضعیت معیشتی بهره برداران است.
آرش مصلح تاکید کرد: تولید انرژی برقابی به میزان ۴۸۲ گیگاوات ساعت در سال از دیگر مزایای این سازه بزرگ آبی است که می تواند بخشی از برق مورد نیاز شهروندان کهگیلویه و بویراحمدی را تامین کند.
به گفته مصلح ، حدود ۱۲۵/۶ میلیون متر مکعب از آب سد "چم‌شیر" برای مصارف صنعت و کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد اختصاص دارد که تحقق این میزان آب ، رونق تولید و اشتغال در این حوزه ها را به دنبال خواهد داشت.
وی تاکید کرد: پیش بینی احداث طرح دهکده گردشگری پیرامون این سد که دارای ردیف بودجه ملی است نیز روزنه امید بخش دیگری برای رونق گردشگری و ایجاد تعداد پرشماری فرصت شغلی جدید پس از بهره برداری از سد خواهد بود.
مصلح تاکید کرد: کنترل سیلاب‌های مخرب رودخانه زهره و فراهم شدن زمینه پرورش ماهی از دیگر پیامدهای امیدبخش ساخت سد "چم‌شیر" است.
سد تنگ سرخ
سد تنگ سرخ پروژه ای مشترک بین استان کهگیلویه و بویراحمد و فارس است که با هدف تامین بلندمدت آب آشامیدنی و صنعت شهر یاسوج و روستاهای اطراف آن، بهبود گردشگری و کنترل سیلاب در دست ساخت است بیش از ۴۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
این سد با ۶۶,۵ متر ارتفاع و ۹۱۷ متر در ناحیه تاج، طول و ظرفیت ذخیره‌سازی ۱۲۵ میلیون متر مکعب آب در دست ساخت است.
به گفته مسوولان آب منطقه ای کهگیلویه و بویراحمد برای احداث سد تنگ سرخ ۴۴۰ میلیارد تومان اعتبار پیش‌بینی شده و با بهره‌برداری از آن برای ۳۰۰ هزار نفر از اهالی استان آب شرب پایدار تأمین می شود و بخشی از نیازهای آب کشاورزی، صنعتی و محیط زیستی استان نیز از محل ذخایر این سد تأمین خواهد شد.
کارشناس سازه های آبی شرکت آب منطقه ای کهگیلویه و بویراحمد که به بررسی اطلاعات مربوط به احداث سد تنگ سرخ پرداخته است گفت: سد در حال ساخت تنگ سرخ، سیلاب های فصل بارش تنگ تیزاب را کنترل می کند و استفاده از ذخیره این آب، منافع زیست محیطی، صنعتی، کشاورزی و آشامیدنی برای استان دارد.
افشین دوستی اظهار داشت: این سد در مواقع پر آبی تنگ تیزاب که از سمت استان فارس به کهگیلویه و بویراحمد می آید در واقع کنترل سیلاب های آن فصل را بر عهده می گیرد.
وی اظهار داشت: چنانچه کنترل سیلاب صورت گیرد استان در مواقع کم آبی که بیشتر در فصل تابستان در بویراحمد اتفاق می افتد و رودخانه بشار کم آب می شود می تواند در جهت رفع مشکلات زیست محیطی و مسائل پایین دست آن به کار گرفته شود.
کارشناس ارشد سازه های آبی شرکت آب منطقه ای کهگیلویه و بویراحمد تاکید کرد: این سد آب شرب یاسوج را تامین می کند و اهداف زیست محیطی بسیار خوبی دارد.
دوستی تصریح کرد: بخشی از آب سد برای آشامیدنی شیراز در نظر گرفته شده که با توجه به اینکه کل آبی که پشت سد قرار می گیرد از استان فارس می آید و محل احداث سد نقطه مرزی استان کهگیلویه و بویراحمد در نظر گرفته شده کارشناسی شده و جزو اهداف این سد است.
برنامه ریزی برای آغاز عملیات ساخت سد سقاوه
فرماندار مارگون تصریح کرد:احداث سد سقاوه مهمترین برنامه دولت سیزدهم در این شهرستان است که قرار است این طرح پاییز امسال کلنگ زنی شود.
مختار اندرخور ابراز داشت:طرح احداث سد سقاوه با پیش بینی ۴۷۰ میلیارد تومان اعتبار اولیه اجرا می شود.
وی تاکید کرد:سد سقاوه علاوه بر تأمین آب مورد نیاز صنعت زمین‌های کشاورزی را نیز از تشنگی نجات می‌دهد.
به گفته استاندار کهگیلویه و بویراحمد یکی از اقدامات شاخصی که در دولت سیزدهم انجام گرفت اخذ مجوز ماده ۲۳ طرح مهمی همچون سد سقاوه بوده است.
سید علی احمد زاده افزود: این سد می‌تواند ۹ میلیون متر مکعب آب ذخیره کند که با بهره برداری از آن مشکل روستاهای اطراف و صنایع را نیز تامین می‌کند.
سد مخزنی سقاوه بر روی رودخانه سقاوه از سرشاخه‌های رودخانه لوداب و در حدود سه کیلومتری جنوب شرق شهر مارگون و در حدود ۷۰ کیلومتری شمال غربی یاسوج در استان کهگیلویه و بویراحمد احداث می شود.
سد آبریز
احداث سد مارون ۲ معروف به آبریز در بالادست رودخانه مارون یکی از دغدغه های مردم و مسئولان کهگیلویه وبویراحمد است که مزیت های فراوان دارد و به گفته مدیرعامل آب منطقه ای استان سد مذکور در مراحل تکمیل مطالعات فنی است و در لایحه بودجه دیده شده است.
نماینده مردم شهرستان های کهگیلویه، بهمئی، چرام و لنده در مجلس شورای اسلامی گفت: در نشست مشترک مسئولان کشوری و استانی یکصد میلیارد تومان برای تسریع در روند اجرایی سد آبریز از سوی بانک رفاه صادر شده است.
حجت الاسلام سید محمد موحد اظهار داشت:مجوز زیست محیطی طرح سد مارون ۲ نیز با حضور استاندار از سوی مسئولان محیط زیست صادر شده و برای اجرا هیچگونه مشکلی ندارد.
موحد اظهار کرد: با اجرای سد آبریز ۳۰ هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی شهرستان های کهگیلویه، چرام و لنده آبی می شود.
وی اضافه کرد: احداث این سد فرصت های زیادی برای ایجاد اشتغال پایدار و رونق اقتصادی استان نیز ایجاد خواهد کرد.
روند خوب احداث سدهای خاکی
مدیر آب‌وخاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد گفت:سد ایلی آباد با ۷۰ درصد پیشرفت فیزیکی از مهمترین طرح های حوزه آب و خاک استان است که با بهره برداری از آن ۴۵۰هکتار زمین کشاورزی در شهرستان بهمئی تامین آب خواهد شد.
ویسی نژاد تصریح کرد: تاکنون بخش هایی مانند بدنه سد احداث، ساختمان ایستگاه پمپاژ تکمیل و همچنین یک خط انتقال آن اجرا شده است.
مدیر آب‌وخاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد با یادآوری اینکه سد خاکی ایلی آباد شهرستان بهمئی جزو مصوبات سفر رییس جمهور به استان است تاکید کرد: تکمیل این طرح به بهبود معیشت کشاورزان این منطقه کمک شایانی می کند.
وی با اشاره به پیشرفت فیزیکی ۶۵ درصدی سد خاکی کوهبرد نیز بیان کرد: با بهره برداری از این سد، ۳۵۰ هکتار از اراضی کشاورزی پایین دست آبیاری خواهد شد.
ویسی نژاد ابراز داشت:با بهره برداری از این طرح علاوه بر توسعه کشاورزی می توان زمینه رونق صنعت گردشگری منطقه را نیز فراهم کرد.
پیش بینی اعتبار برای سازه های آبخیزداری
کنترل رسوب و کاهش خسارت ناشی از سیلاب، حفاظت آب و خاک و جلوگیری از فرسایش و بهبود شرایط زیست محیطی، کاهش خسارت های ناشی از خشکسالی و تغذیه سفره‌های زیرزمینی ،بهبود اشتغال و ارتقای سطح درآمد روستائیان و آبخیزنشینان، بالا بردن ارزش تفرجگاهی مناطق تحت پوشش پروژه‌های آبخیزداری از مهمترین مزایای توسعه آبخیزداری محسوب می شود.
کارشناسان منابع طبیعی می گویند که سازه‌های آبخیزداری و آبخوانداری از سرعت سیل و تخریب آن می‌کاهد و آب پس از آبگیری به تدریج از این سازه‌ها خارج و وارد اکوسیستم می‌شود، کاهش فرسایش خاک، نفوذ آب در زمین و تغذیه آب قنوات، چاه‌ها و چشمه‌ها از مزایای آبخیزداری و آبخوانداری است.
این صاحب نظران تاکید می کنند که اجرای طرح‌های آبخیزداری در قالب سازه‌های سنگی گابیونی، بندهای زیرزمینی و دو منظوره پخش سیلاب و کنتور فارو زمینه جلوگیری از فرسایش خاک را فراهم و سبب تثبیت خاک، افزایش ذخیره آب و حفظ و احیای پوشش گیاهی می‌شود.
تغذیه سفره آب‌های زیرزمینی ،پیشگیری از فرسایش خاک و سیلاب‌های شدید ، تقویت پوشش گیاهی و پایین آوردن خسارت‌های سیل به کمک تغذیه سفره آب‌های زیرزمینی و بالابردن بازده بخش کشاورزی از جمله مزیت‌های آبخیزداری است.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی کهگیلویه وبویراحمد گفت:۱۰میلیارد ریال اعتبار اولیه به ایجاد سازه های آبخیزداری در ۶ منطقه این استان اختصاص یافته است.
عبدال میرفردی اظهار داشت: این میزان سرمایه گذاری از محل اعتبارات ملی برای اجرای طرح های آبخیزداری در مناطقی مانند سرابننیز، دیلگون، مارگون،چرام، طسوج و دیشموک اجرا می شود.
وی با اشاره به اینکه این طرح ها در قالب چهار هزار مربع سازه آبخیزداری طراحی شده تاکید کرد: احداث سازه های آبخیزداری مذکور هم اکنون در مرحله برگزاری مراحل قانونی مناقصه است.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی کهگیلویه وبویراحمد تاکید کرد: امسال ۵۵میلیارد تومان اعتبار از محل اعتبارات ملی، استانی و محرومیت زدایی به توسعه سازه های آبخیزداری در استان اختصاص یافته است.
میرفردی ابراز داشت:سال جاری ۲۸میلیارد تومان از محل اعتبارات ملی، ۲۲ میلیارد تومان از محل منابع مالی محرومیت زدایی و پنج میلیاردتومان نیز از محل بودجه استانی برای احداث سازه های آبخیزداری جدید یا تکمیل طرح های نیمه تمام مصوب شده است.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی کهگیلویه وبویراحمد تصریح کرد: در صورت تخصیص اعتبارات پیش بینی شده ۴۱ هزار متر مکعب سازه آبخیزداری در استان احداث خواهد شد.
وی ابراز داشت:بی بی حکیمه در گچساران،دم چنار در بویراحمد و دارشاهی در شهرستان دنا و مناطقی مانند دیشموک،چاروسا، زیلایی و طسوج نیز طرح های آبخیزداری اجرا می شود.
میرفردی با اشاره به شرایط اقلیمی سال آبی جاری باران های سیل آسای تابستانی اظهار داشت: احداث سازه های آبخیزداری ضمن ذخیره آب برای دوران کم آبی از بروز سیل و خسارت های ناشی از آن پیشگیری می کند.
معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد ابراز داشت: کنترل سیلاب،ایجاد اشتغال موقت و دائم،نشاط تفرجگاه ها، مهیا شدن آبشخور برای گونه های حیات وحش،تقویت پوشش گیاهی و افزایش تولیدات کشاورزی و دامپروری،کاهش رسوبات و افزایش عمر مفید سدها مزایای مهم اجرای سازه های آبخیزداری در این استان بوده است.
از سال ۱۳۷۰ تاکنون ۲.۶ میلیون متر مکعب سازه آبخیزداری در این استان ایجاد شده است که اجرای این سازه ها باعث ذخیره سالیانه ۴۰میلیون متر مکعب مهار سیلاب و کنترل ۱.۲ میلیون متر مکعب فرسایش خاک در استان می شود..
آبخیزداری به معنای مهار آب های روان در زمان سیلاب و تزریق آن به سفره‌های زیرزمینی و همچنین ذخیره در پشت سدهای خاکی برای استفاده در زمان خشکسالی یا فصول گرم سال است.
کهگیلویه و بویراحمد با مساحتی حدود ۱۶ هزار و ۲۴۹ کیلومترمربع، سرزمینی مرتفع و کوهستانی با اقلیم سردسیری و گرمسیری در جنوب غربی ایران قرار دارد و یک درصد مساحت کشور است.