مدیرعاملی که گویا هنوز عنوان جوان‌ترین مدیر صنایع معدنی کشور را با خود دارد؛ جوان، اهل سیرجان و بومی همان منطقه در استان کرمان است؛ نکته‌ای که از نظر بسیاری از کارگران و مدیران این شرکت بزرگ معدنی از ابعاد مختلف حائز اهمیت است و چون برای منِ خبرنگار نیز، این موضوع و وضعیت انگیزشی کارکنان این شرکت مهم بود از ابعاد مختلف به بررسی چرایی آن پرداختم. به نظر می رسد اگر در مقابل ۲ انگاره مهم به کارگیری مدیران جوان و کهنسال بویژه در مسئولیت های حساس و مهم کشور اگر قرار باشد به عنوان الگویی به آن پرداخته شود، این شرکت دولتی می تواند مصداق خوبی باشد تا پس از ارزیابی های کامل و در صورت کسب نمره قبولی از نظر شاخص ها، به سایر بخش های کشور نیز، ضمن بیان چرایی رخدادها و تحقق برنامه ها، بیش از پیش تسری یابد.
این موضوع اهمیت جوان و بومی بودن مدیر شرکت را از چند نفر از کارگران یا راننده خودرو سواری شرکت که مسئولیت جابه جایی مرا در سیرجان برعهده داشت نیز می‌پرسم؛ او با صراحت می گوید: بالاخره مدیرعامل، بچه همین جاست؛ هروقت خواستیم می‌توانیم او را ببینیم، سئوالی داشتیم بپرسیم و مشکلات‌مان را رودرو با او در میان بگذاریم و مسائل و مشکلات را بخوبی لمس کرده و می‌کند چون سال ها همین جا کار کرده است. ضمن اینکه از کارکردن در شرکت رضایت داریم زیرا در سال های اخیر محیطی در شرکت فراهم شده که با حس غرور کار کنیم.
چند دقیقه راننده جوان را بیشتر به حرف می‌گیرم، پرسش های متعدد از زوایای مختلف می پرسم و پاسخ همه آنها نیز به یک واژه و انگاره ختم می شود؛ حس افتخاری که آن جوان راننده در این مجموعه با خود دارد زیرا با نام و جایگاه آن در سطح کشور و حتی جهان آن را می بیند و همواره با هر روشی تلاش دارد آن را صیانت کند؛ چون معتقد است فرقی نمی کند چه کار و مسئولیتی در شرکت داشته باشی، هر اندازه که به دست هر کس می رسد باید کمک کند.
افتخارِ این جوان و دیگر کارکنان بویژه بومیان از چند جا و به چند دلیل نشات می گیرد؛ افتخارِ بودنِ این شرکت بزرگ صنایع معدنی در سیرجان، افتخار کارکردن آن جوان اهل سیرجان در آنجا و البته افتخار اشتغالزایی که برای بیش از ۲۰ هزار نفر سیرجانی، کرمانی و غیر کرمانی از جای جای ایران اسلامی فراهم شده و قرار است طی چندماه آینده که فراخوان جذب حدود سه هزار نفر منتشر شده، این عدد به حدود ۲۵ هزار نفر هم برسد.
مقایسه اعداد و غلیان حس غرور و باور ما می توانیم
حواسم را به همایش معطوف می کنم و سوت و کف کارگران و مدیران این شرکت که تنها مختص به مدیرعامل‌شان نیست؛ پیش از سخنان مدیرعامل هم وقتی مدیر شرکت مشاور در تشریح سند چشم اندازه ۱۰ ساله آینده این مجموعه، عقبگردی به گذشته، اینکه قبلا چه بوده و چه شد می زند، وقتی با غرور از باور کارگران و مهندسان ایرانی در این شرکت می گوید که توانستند رشد چندین و چندبرابری درآمدهایشان و توسعه زنجیره تولید را در دهه ۹۰ با اتکا به برنامه محوری و تلاش خودشان محقق کنند، باز صدای سوت و کف ها بلند می شود. تشویق ها حتی پس از برخی سخنان رییس دادگستری شهرستان که به همراه دیگر مسئولان محلی در این همایش حاضر شده اند هم شنیده می شود تا نشانی باشد از حس غروری که در نتیجه تحقق برنامه های توسعه به دست خود ایرانیان محقق شده است.
نگاهم را به عقب بر می‌گردانم تا ردیف صندلی‌های پرشمار را تا انتهای سالن ببینم؛ یکدست همه با لباس خاکستری رنگ شرکت منظم نشسته اند و همایش را همراهی می کنند و دارند به حس غروری که در نتیجه کار در این مجموعه درونشان غلیان کرده می اندیشند زیرا مدیرعامل ( نقل به مضمون) می گوید: سال ۸۸ وقتی برنامه ۱۰ ساله با افق سال ۹۸ رونمایی می شد و قرار بود میثاق‌نامه ای برای عمل به سند توسعه عمل شود، بعضی ها روی برخی برنامه های آن سند «اِن قُلت» (بهانه یا نقد) می آوردند و شاید هم خیلی امیدوار به تحقق کامل سند نبودند اما حالا که دهه ۹۰ را از منظر طرح های توسعه، اندازه گیری بهره‌وری و رشد درآمدهای مجموعه می نگریم می بینیم که وضعیت به هیچ عنوان قابل قیاس با قبل از آن نیست. شاه‌کلید سخنان مدیرعامل، هم‌قسم شدن و امضای میثاق نامه برای پایبندی به سند چشم انداز بود؛ حالا چه اثرانگشت یا امضا را پای میثاق نامه ای که لوح آن را چاپ کرده بودند و روی سن بود، بزنند، چه آن را با قلب، ذهن و وجدانشان امضا کنند که اثر آن به طور قطع خیلی بیشتر است.
مرور آنچه گل گهر تا قبل از دهه ۹۰ بوده و مقایسه آن با امروزش حتی سبب شد منِ خبرنگار که حضورم به صورت تصادفی با همایش این شرکت در روز چهارشنبه ۲۵ آبان مصادف شده بود و این شرکت هم سفارشی برای تولیدمحتوای رسانه ای نداده نیز به عنوان یک ایرانی که در این مجموعه و برای این شرکت فعالیت نمی کنم حس غرور و هیجان کنم؛ از بودن مهندسان و جوانانی ایرانی که چنین وضعیتی از تولید و توسعه بهره‌ورانه را برای ایران خلق کرده اند تا ببینیم حالا هم دور هم نشسته اند و پس از ماه ها مطالعه و مرور وضعیت موجود در شرکت، وضعیت جهانی معادن و نیز راهبردهای معادن برجسته بین المللی، سندی تدوین کرده اند و برای اجرایش هم‌قسم شوند که بتوانند آنچه بهترین است را باتوجه به مختصات این مجموعه تا ۱۰ سال بعد به ارمغان بیاورند.
گفتن در مورد آنچه گل گهر طی ۱۰ سال گذشته بوده خیلی زمان می خواهد و توضیحات کامل، اما شاید بشود چکیده آن را در سخنان رییس هیات مدیره این شرکت مشاهده کرد که خلاصه و در یک جمله، با همان لهجه شیرین اصفهانی‌اش گفت: در جلسات مسئولان شاهدیم که این مجموعه را به لحاظ پیشران بودن و پروژه های مهم، گل سرسبد تولید و صنعت فولادی کشور می دانند و مسلما همگان نیز از آن حمایت خواهند کرد. حمیدرضا فولادگر همچنین همدلی، انسجام و همت مدیران و کارکنان منطقه را در تحقق سند چشم انداز ۱۰ ساله آن بسیار موثر دانست.
در جلسات مسئولان شاهدیم که این مجموعه را به لحاظ پیشران بودن و پروژه های مهم، گل سرسبد تولید و صنعت فولادی کشور می دانند و مسلما همگان نیز از آن حمایت خواهند کرد.
مشاور شرکت هم برای آنکه بتواند وضعیت خوبی از سند چشم انداز تدوین شده ترسیم کند و نیز جایگاه کنونی و قبلی این مجموعه بزرگ را نشان دهد، گریزی به اعداد و ارقام مربوط به وضعیت گذشته و مقایسه آن با وضعیت کنونی زد و بخوبی هم توانست تصویرسازی از واقعیت موجود داشته باشد. خروجی این ارائه را می شد در چهره و کلام سخنرانانی که پشت تریبون قرار می گرفتند بوضوح دید، مخصوصا رییس حوزه قضایی شهرستان سیرجان که با حرارت و انرژی بالا از حسش از این افتخارات مهندسان و کارگران ایرانی گفت و تلاش کرد نشان دهد چقدر از این حس غیرت ملی و افتخارات در این منطقه خوشحال شده است.
وی گرچه توصیه داشت گل گهر در حوزه مسئولیت های اجتماعی نیز مثل گذشته اهتمام داشته باشد، از وضعیت این شرکت در این عرصه نیز تشکر کرد و گفت که در بین شرکت های مشابه، توانسته در این عرصه برای خدمات رسانی به مردم شهرستان و استان هم عملکرد قابل تاملی داشته باشد.
فرار از خام فروشی و نقطه آغاز توسعه و تحول
اما در سخنان مشاور شرکت به وضعیت خام فروشی و تولید سنتی در یکی دو دهه قبل اشاره شد و تیک‌آف بزرگی که این شرکت از دهه ۹۰، به دنبال تدوین سند چشم انداز و با احداث کارخانه های متعدد زنجیره های تکمیلی تولید و دوری از خام فروشی داشته است.
سنگ آهن باید در مسیر تولید به کنستانتره، گندله و سایر محصولات تا شمش و دیگر تولیدات فولادی تبدیل شود که اینک این چرخه به طور کامل در این مجموعه در جریان است.
وقتی اعداد معنا می کنند
براساس آمارها نخستین خط گندله این مجموعه در حالی سال ۸۹ راه اندازی می شود که چندسال بعد از آن در سال ۹۳ اولین خط احیا نیز راه می افتد و اینک که در همایش رونمایی سند چشم انداز این شرکت تا افق سال ۱۴۱۰ و امضای میثاق نامه مدیران شرکت برای پایبندی به این سند در آبان ماه ۱۴۰۱ حضور داریم ۲۰ کارخانه و ۲۰ خط تولید درحال تولید هستند و آنطور که آمارهای مرتبط با سال ۱۴۰۰ سخن می گویند رشد درآمدهای آن در مقایسه با بزرگترین واحد صنایع معدنی مربوط به فولادی کشور، نزدیک به ۸۰ برابر عملکرد را ثبت کرده است؛ رقمی غرورآفرین که حس و افتخار تولید و حمیت ایران و ایرانی را به رخ می کشد و اگر بخواهیم این عدد را بیشتر معنا کنیم باید توجه داشته باشیم که رشد اقتصادی کشور در همان بازه زمانی شش دهم درصد بیشتر نبوده است.
هدفگذاری در کلاس جهانی
اما راهبرد کلی و اصلی شرکت در ۱۰ سال آینده هم در نوع خود قابل تامل و تحلیل است که با تمرکز بر وضعیت موجود از نظر ذخایر معدنی و نیز رویکردهای جهانی در بحث های انرژی و چالش های پیش روی صنایع و معادن تدوین شده است؛ چشم اندازی که اگر همانند دهه ۹۰ به اجرای آن پایبندی کامل اتفاق بیفتد به نظر می رسد در صورت تداوم وضعیت موجود گل گهر در ۱۰ سال بعد به شرکتی جهان‌تراز و در ردیف یکی از ۴۰ یا ۵۰ شرکت معدنی بزرگ جهان قرار گیرد که درآمدهایش نیز رشدی هفت و نیم برابری را تجربه خواهد کرد.
تمرکز بر انرژی های تجدیدپذیر با رویکرد خورشید و باد، تنوع بخشی به تولید و فرآوری مواد معدنی متنوع و نیز ورود در تامین مواد موردنیاز در صنایع برقی از جمله اولویت های این سند اعلام و بیان شد که اگر با نیم نگاهی به چالش های احتمالی پیش رو مانند محدودیت ها و کمبود انرژی، به سمت توسعه فناوری ها در معدن‌کاری، گذر به سمت سبزتر شدن با معدن‌کاری سبز و هوشمندسازی نرویم معلوم نیست بتوانیم چشم‌اندازهای پیش رو در عرصه جهانی را محقق کنیم.
البته در این رهگذر تاکید شد که صرفنظر از همه اقدامات و برنامه ریزی ها که احترام به آنها مهم است، اگر با تمرکز اصلی و اولویت‌دار بر تربیت انسان های متخصص در این شرکت و عزم و غیرت کارکنان و مدیران مجموعه تمرکز نکنیم، نمی توان به آنچه که در نظر است دست یافت.
تمام‌قد ایستاده به افتخار ایران
درواقع آنچه در انتهای مراسم سبب شد همگان تمام‌قد ایستاده، گل گهر و آینده ایران و ایرانی را تشویق کنند امیدها برای ساختن ایران برای هرکس به سهم خود و برای تک تک کارکنان این شرکت برای تبدیل به شرکتی جهان‌تراز در زمره ۵۰ شرکت معدنی و فلزی جهان بود که با تنوع‌بخشی به سبد معدن‌کاری با تاکید بر عناصر موردنیاز آتی جهان و تمرکز بر انرژی های تجدیدپذیر قرار است حاصل شود. اینجا بود که چندین بار تاکید و دوباره تاکید شد که در این رهگذر اگر قرار است موفقیتی حاصل شود، فقط تلاش، انگیزه و خواست همین افراد است ولاغیر.
آنطور که آمارهای مرتبط با سال ۱۴۰۰ سخن می گویند رشد درآمدهای آن در مقایسه با بزرگترین واحد صنایع معدنی مربوط به فولادی کشور، نزدیک به ۸۰ برابر عملکرد را ثبت کرده است؛ رقمی غرورآفرین که حس و افتخار تولید و حمیت ایران و ایرانی را به رخ می کشد و اگر بخواهیم این عدد را بیشتر معنا کنیم باید توجه داشته باشیم که رشد اقتصادی کشور در همان بازه زمانی شش دهم درصد بیشتر نبوده است.
و همه به این نکته توجه داشتند که این مهم بدون یک مدیریت ساختارمند و هوشمند قابل دستیابی نیست زیرا بنا به تاکید مشاور شرکت، حتی تنها یک مولفه وجود شرکت های متعدد زیرمجموعه این شرکت خود نیازمند هوشمندی و ساختاری پیچیده است که کارها به هم گره نخورد و روند توسعه را کُند نکند.
اینجا بود که مهندس ایمان عتیقی مدیرعامل مجموعه که طی ۲ سال گذشته در این مسئولیت توانسته با وجود هر مشکل یا نقصی که ممکن است در گل گهر وجود داشته باشد، باور به توانمندی جوانان، مدیران و کارگران ایرانی را در عملکرد این مجموعه با اتکا به روند توسعه این مجموعه به نمایش بگذارد، وقتی برای آخرین سخنرانی پشت میکروفون قرار گرفت سعی کرد حال و هوای سال ۸۸ که نخستین سند چشم انداز را - البته آن زمان وی مدیرعامل نبود و مسئولیت دیگری داشت- رونمایی کردند یادآوری کند و هم این نکته را مورد تاکید قرار دهد که بدون همراهی و تلاش نیروی انسانی این مجموعه، نمی توان امیدوار به موفقیت بود.
وی خطاب به مدیران شرکت های این مجموعه تاکید و تصریح کرد: بعد از این شما جوانان و تلاشگران به عنوان مدیران و نقش‌آفرینان حال و آینده منطقه پایبند بر چشم انداز، تحقق سند چشم انداز، حرف ها و میثاق هایی که امروز می بندیم بمانید و نگذارید روند توسعه تغییر کند زیرا گل گهر می تواند در تحقق سند چشم انداز الگویی برای کشور باشد.
زمانی که حاضران داشتند برای مدیرعامل‌شان کف می زدند تا آماده شوند میثاق‌نامه مربوط به تعهد به اجرای بندهای سندچشم انداز را امضا کنند، من داشتم به صحبت های خودمانی خودم قبل از جلسه با مدیرعامل این شرکت می‌اندیشیدم که به او گفتم غیر از مسائل مدیریتی مربوط به امور تخصصی و فنی، شما باعث شدید پرچم فرزندان شهدا هم بیش از همیشه بالاتر برود که مکثی کرد و نگاهش را به چشمانم دوخت و گفت: این نکته را زیاد جایی نگفته ام اما وقتی مرا برای مدیرعاملی صدا زدند در مرور عملکرد من به فرزند شهید بودنم هم اشاره ای شد با صراحت و قاطع همان زمان گفتم اگر به این دلیل قرار است مرا اینجا مدیرعامل بگذارید، نگذارید و من هم به دنبال کارم می روم. عتیقی همچنین ادامه داد: البته چنین شد و حالا تلاش داریم روند توسعه در گل گهر بدون حاشیه و با اتکا به سرمایه انسانی متخصص و با تجربه این شرکت به چشم اندازهایش برسد.