اگرچه استان هرمزگان به شرجی و گرما و کمبود منابع آبی شناخته می شود، اما شرق آن به ویژه شهرستان رودان به واسطه ارتفاع از سطح دریا و وجود منابع آب شیرین و گوارا و زمین های حاصلخیز و باغ‌های سرسبز و خرم و آباد، به بهشت جنوب معروف است.
از بین بخش های پنج گانه شهرستان رودان، جغین به لحاظ وسعت زمین های زیرکشت باغی و زراعی در رتبه نخست قرار دارد و به نوعی می توان گفت سرسبزترین بخش این شهرستان است.
آب و هوای متبوع بهاری، داشتن چشمه سارها، باغ‌ها، مزارع کشاورزی و طبیعت دل نواز بخش جغین و نان محلی و صنایع دستی و بازی های بومی، روستاها و مناطق و جاذبه های گردشگری طبیعی و تاریخی این بخش که همچون زمردی درخشان بر انگشتر منطقه می درخشد را در این فصل از سال، مستعد پذیرش گردشگران کرده است.
جغین با جمعیت حدود ۱۸ هزار نفر و مساحتی حدود ۳۴۱ کیلومتر در ۴۰ کیلومتری شهرستان رودان قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دریا حدود ۱۹۵ متر است که از شمال شرق و شرق با روستای تجدانو (شهرستان منوجان استان کرمان)، از غرب با روستای برنطین(شهرستان رودان) و از جنوب با بخش توکهور-هشتبندی(شهرستان میناب) هم مرز است.
دشت جغین از نظر توپوگرافی و عوارض جغرافیایی از ۲ قسمت جلگه ای و کوهستانی تشکیل شده و پوشیده از باغ مرکبات نظیر لیمو ترش، پرتقال، لیموشیرین، انبه، جم، نارنگی، کُنار و انبوهی از درختان خرما است.دشت جغین از نظر توپوگرافی و عوارض جغرافیایی از ۲ قسمت جلگه ای و کوهستانی تشکیل شده و پوشیده از باغ مرکبات نظیر لیمو ترش، پرتقال، لیموشیرین، انبه، جم، نارنگی، کُنار و انبوهی از درختان خرما است.
قدمت و پیشینه تمدنی بسیار غنی جغین به همراه برنطین و کمیز، یکی از حوزه های تمدنی در حوزۀ جنوبی رودان بوده که در منابع تاریخی و متون جغرافیایی به آن اشاره شده است و در مسیر راه های بازرگانی هرموز کهنه به جیرفت واقع شده و اقتصاد آن مبنی بر راهداری و تجارت بوده است.
آنچه بر اهمیت این منطقه می‌افزود، عبور راه بازرگانی هرموز به جیرفت بوده است، شهر باس در نزدیکی جگین(جغین) قرار داشته است.
لسترنج در این زمینه آورده است: « دو شهر باس و جگین در همسایگی یکدیگر واقع بود و هر کدام مسجد و بازاری جداگانه داشت.»(۱۳۷۳، ص ۳۴۰)
دلایل به حاشیه رفتن شهر تاریخی جغین
با افول قدرت ملوک هرمز به روزگار صفویه، راه تاریخی هرموز به جیرفت، اندک‌اندک اهمیت خود را از دست داد و شهر تاریخی جغین به حاشیه رفت تا اینکه امروزه بر اساس تقسیمات نوین کشوری، این منطقۀ کهن با عنوان بخش جغین جزو شهرستان رودان به شمار می‌رود.
سیاحان اروپایی از جمله نئارک، مارکوپولو، پیترو دلاواله، آلفونس گابریل و سرپرسی سایکس از این مسیرها عبور کرده و کم و بیش بدان اشاره کرده‌اند.
سایکس در این زمینه نوشته است « از میناب جاده به سمت رودخانه‌ای که به همین نام خوانده می‌شود، امتداد دارد و احتمال می‌رود که همان جاده‌ای است که معبر دریا سالار اسکندر بود ... پس از قطع هیجده میل راه به رودخانۀ دزدی رسیدیم و بعداً به برینتی واقع در خاک رودان که ضمیمۀ ایالت فارس است و روز بعد نیز به جاغین که بلوچ‌ها می‌گویند طایفۀ رند اولین دفعه در این نقطه با اُمرای محل ملاقات کردند. رندها مدعی هستند که اصلاً عرب‌اند و آبا و اجداد آنها چون از پیروان علی بوده‌اند، لذا از ستم و ظلم مخالفین خود به این ناحیه فرار کرده‌اند.» (۱۳۳۶ ج۲/ص ۱۳۷)
سایکس در ادامۀ گزارش خود پیرامون جاغین (جغین) نوشته است که حاکم آنجا از مدت‌ها پیش با وی آشنایی داشته است. (همان، ص ۱۳۷)
رودخانه جغین که تا دهه ۷۰ پرآب بود
رودخانۀ جغین همان است که « نئارک » طی سفر خود از آن به عنوان آرئیس یاد کرده است. (سدیدالسلطنه، ۱۳۴۲، ص ۳۲۲)
این روخانه، جغین را به ۲ قسمت شمالی و جنوبی تقسیم کرده است و از شرق به غرب امتداد دارد و در گذشته نه چندان دور که سایه خشکسالی بر سر این منطقه گسترانیده نشده بود، پر آب و زمین‌های پایین دست را آبیاری می کرد که پس از خشکیدن این رودخانه همه باغ‌ها و درختان خود رو جنگلی که به سرسبزی این سامان می افزود، از بین رفت.
البته با تدابیر متولیان حوزه کشاورزی و با حفر چاه های عمیق در سال های اخیر، بخش زیادی از زمین های اطراف رودخانه دوباره زیر کشت مرکبات و نخیلات رفته و تا حدودی سرسبزی و طراوات گذشته را به این بخش بازگردانده است.
یک پل بتنی فلزی در سال های پس از انقلاب اسلامی از سمت غرب بر روی این رودخانه احداث شده که سبب اتصال جغین شمالی و جنوبی به یکدیگر شده است.
فصل بهار و عطر بهار نارنج
در فصل بهار با آغاز شکوفه زدن درختان لیمو شیرین و پرتقال و نارنج و پخش شدن عطر این گلها در فضای این بخش، آن را به بهشتی بی نظیر تبدیل می کند.
شغل بیشتر مردم جغین باغداری و کشاورزی است، البته دامداری هم تا حدودی بین ساکنان مناطق کوهپایه ای این بخش همچنان رونق دارد.
لیموترش با شهرتی جهانی
زمین های مستعد و منابع آبی زیر زمینی فراوان؛ جغین را به قطب کشاورزی و باغداری در استان هرمزگان تبدیل کرده است و لیموترش جغین شهرتی جهانی دارد و در کشور مشتریان خاص خود را دارا است.
گوجه‌فرنگی، خیارسبز، فلفل، لوبیاسبز، کدو، پیاز، بادمجان، کلم، هندوانه و انواع سبزی‌ها از مهمترین صیفی‌جات منطقه هستند.
در جغین مردم به دو لهجه محلی تکلم می کنند، اگر جغین را به ۲ قسمت شرق و غرب تقسیم کنیم، مردم سمت غرب به لهجه محلی هرمزگانی و افرادی که سمت شرق جغین سکونت دارند به لهجه ی محلی جنوب کرمان ( گویش رودباری ) صحبت می کنند.
سوغات جغین عمدتاً لیمو ترش، لیموشیرین، پرتقال و خرما، ترشی انبه، پوهیل (سپستون) و پیاز و شیره خرما و صنایع دستی همچون گلابتون دوزی، خوس بافی، شک دوزی در بین بانوان و چیلک ریسی، سبد بافی و پری دوزی در بین آقایان رواج دارد.
آثار تاریخی و مناطق گردشگری
بخش جغین متشکل از یک شهر و چندین روستا با جاذبه های گردشگری فراوان ازجمله منطقه گردشگری« گل گل »، منطقه گردشگری « گرمگ »، منطقه گردشگری « قطاران »، امامزاده « شاه محمد(ع) »، « آبگرم ۱۲ امام(ع) »، « آبگرم علی(ع) »، « قلعه باستانی و گورستان قدیمی و تپه تاریخی(رند مراد) » در دهستان ناصرآباد، « لم پچ »، « دستکرد »، « نودَر »، « پاسگاه قلعه »، « زیارت شیخ بختیار »، « قدمگاه ابوالفضل(ع) »، « قدمگاه خضر نبی(ع) » و قدمگاه « حضرت امیر(ع)، قدمگاه « میرعمرعلی »، « زیارت مولا »، « ریگ گزنبور »(تپه شنی)، جنگل و رودخانه کهنک، حسینه ای تاریخی که به « در منبرون » معروف است و در دوران پیش از انقلاب محل اجرای تعزیه بوده و آرامگاه جد سادات موسوی نیز در همان محل واقع شده و امروزه زیارتگاه محبان اهل بیت(ع) است و سدهای خاکی گل گل و لم پچ از مهمترین مناطق گردشگری و جاذبه های تفریحی و گردشگری بخش جغین به شمار می روند که و با توجه به خونگرمی و مهمان نوازی مردمانش در طول سال به ویژه از آبان ماه تا اواخر ایام نوروز میزبان حجم زیادی از گردشگران است.
آیین و سنن
تعزیه خوانی از آیین های مذهبی است که در مرکز دهستان ناصرآباد سابقه ای بسیار طولانی دارد و اخیراً هم در دیگر روستاهای این بخش ازجمله فیض آباد در ایام عزاداری اهل بیت عصمت و طهارت(ع) به ویژه محرم و صفر برگزار می شود و شروه خوانی از سنت های بازمانده از پیشینیان این بخش است که همچنان در بین متولدین دهه ۴۰ و ۵۰ رواج دارد.
در گذشته رسم بر این بود که پیش از فرا رسیدن عید نوروز بر سردرب منازل و پیشانی گاو و گوسفندان گُلک(گل سرخ) می زدند.
طوایف و قومیت ها
جغین، سرزمینی با طوایف و قومیت های گوناگون است که بلوچ کاره که با گویش رودباری تکلم می کنند در اکثریت است و خود نیز به چند دسته جم انبایی، چیلکی، میر، شولی و اقوام دیگر تقسیم می شود و از آن جایی که حکومت این منطقه در دوران پیش از انقلاب به صورت خان- رعیتی بوده است، طوایفی نیز از مناطق دیگری از استان هرمزگان و یا جنوب کرمان برای کار و فعالیت در دربار خوانین به منطقه مهاجرت کرده اند.
مردمان ولایتمدار این بخش همانند سایر نقاط استان هرمزگان و کشور در دوران هشت سال دفاع مقدس ایثارگری های فراوان هم در جبهه های نیرد و همه در پشت جبهه داشته اند و ۱۷ شهید، ۱۰ جانباز و پنج نفر آزاده تقدیم انقلاب و نظام جمهوری اسلامی کرده اند.
این افتخار نصیب ساکنان جغین شده است که میزبان ۲ شهید گمنام دوران دفاع مقدس باشند و وجود این شهدا علاوه بر ایجاد فضای معنوی، موجب برکت در این بخش شده است.
استعدادهای ورزشی
بخش جغین در رشته های مختلف ورزشی به ویژه فوتبال و ورزش های رزمی از استعدادهای زیادی برخوردار است به گونه ای که چهار هزار ورزشکار بیمه شده دارد و ۱۲ تیم فوتبال، ۱۶ تیم فوتسال، ۶ تیم والیبال، تیم‌های کاراته، کونگ فو در ۲ بخش برادران و خواهران، تنیس روی میز و دومیدانی در جغین فعال هستند.
در حال حاضر یک نفر از جوانان این بخش در رشته فوتبال در یکی از تیم های لیگ برتر و چند نفر نیز در لیگ آزادگان توپ می زنند و چندین قهرمان استانی و ملی در ۲ بخش خواهران و برادران در رشته های رزمی دارد.
جغین تنها یک سالن چند منظوره بدون سیستم سرمایشی و نور کافی با سرویس‌های بهداشتی خراب و یک زمین فوتبال خاکی در بالاشهر مرکز بخش و یک زمین چمن مصنوعی که چیزی از چمن آن باقی نمانده در مرکز دهستان ناصرآباد دارد و یک سالن ورزشی که قریب به ۱۵ سال پیش به صورت نیمه تمام در روستای پالور جغین جنوبی رها شده است.
نخبه پروری
نخبه‌پروری در سطح روستاهای بخش جغین نیز طی سال های پس از پیروزی انقلاب مورد توجه قرار گرفته است و در حال حاضر بسیاری از جوانان این بخش تحصیلات حوزوی و دانشگاهی تا سطوح بالا داشته و در دانشگاه‌ها صاحب کرسی تدریس هستند.
مراکز درمانی
این بخش دارای ۲ درمانگاه و ۲ داروخانه و ۱۲ خانه بهداشت است که درمانگاه جغین شمالی اوایل انقلاب در روستای گراب و درمانگاه جغین جنوبی نیز طی سال های اخیر در روستای کم کرت تاسیس شد که در حال حاضر درمانگاه جغین شمالی به صورت شبانه روزی فعالیت می کنند و هر ۲ درمانگاه تنها یک آمبولانس دارند که ویژه زایشگاه است.
فضاهای آموزشی
۲۰ دبستان، ۹ متوسطه اول که از این تعداد چهار مدرسه ویژه دختران بوده و سه متوسطه دوم که ۲ دبیرستان مختص دختران است در بخش جغین وجود دارد.
ادارات، نهادها و تشکل های خدمات رسان
بخشداری، نمایندگی آموزش و پرورش، نمایندگی جهادکشاورزی، کمیته امداد امام خمینی(ره)، نمایندگی بهزیستی، ۲ پاسگاه انتظامی، حوزه مقاومت بسیج، کتابخانه عمومی، ۱۶ دهیاری، ۲۸ کانون فرهنگی هنری، شهرداری، پست بانک، بانک کشاورزی، ۲ گروه جهادی، تعاونی روستایی و پمپ بنزین (اتاقی با دو نازل) ازجمله دستگاه های خدمات رسان در این بخش هستند.
حیات وحش
ارتفاعات شمالی جغین زیستگاه خرس سیاه آسیایی است که یکی از گونه های کمیاب و در حال انقراض جانوری است.
پلنگ، جبیر، کل و بز و قوچ و میش، شغال، کفتار، گربه وحشی، گراز، انواع خفاش، خرگوش، و روباه از دیگر پستانداران این بخش است.
تیهو و کبک پرندگان غالب منطقه که در تمام فصول سال به وفور در تمام منطقه یافت می‌شوند. علاوه برآن پرندگانی نظیر کبوتر چاهی، بلبل خرما، تیتوک، چکاوک کاکلی، شبگرد دشتی، لیکو، زنبور خور معمولی، شاه بوف، زنبور خورها، کونزیل(کمنزیل) در این منطقه دیده شده‌است.
درختان مثمر خود رو و گیاهان دارویی
در مناطق گردشگری گل گل و گرمگ و مناطق کوهپایه ای درخت کُنار(سدر) کسور(کسودنگ) به صورت خود رو و بوته های داروهای گیاهی نظیر اویشن، کلپوره، خارشتر، خرزهره، مورخوش، مور تلخ، آنغوزه، گلدر و درمنه وجود دارد.
غذاها و نان ها و بازی های محلی
چنگال، خرماروغن، جلاب، جازگ(شولک) و سمسیل، کلمبا از غذاهای محلی و حلوا تخم مرغی تنوری، نان خرمایی روغنی، رنگینک، از شیرینی های محلی و نان دستی، ناون تاوه ای، نان تنوری(کورسک)، نان تیمشی، نان جراده، نان کماچ از نان های محلی بخش جغین است.
رمازا، درا، دارتوپ، دارکلا، مجولا، چشم اتورکا(قایم باشک) ازجمله بازی های محلی در سطح روستاهای بخش جغین است.
بی مهری به آثار تاریخی
غارت آثار باستانی، حفاری های غیر مجاز و ناپدید شدن سنگ قبرهای باستانی توسط عده ای سودجو باعث شده تا سرزمین کهن با پیشینه تمدنی بسیار غنی جغین همچنان ناشناخته بماند و آثار تاریخی آن به دلیل سهل انگاری و بی مسئولیتی متولیان تاکنون به ثبت ملی نرسیده و اخیراً به همت برخی از جوانان دغدغه مند و با همکاری دهیاری و شورای ناصرآباد، اقدامات کارشناسی در رابطه با ثبت قلعه باستانی ناصرآباد انجام شده است.
نبود راه ارتباطی مناسب یکی از دلایل عقب ماندگی
یکی از دلایل عقب ماندگی و عدم استقبال از سرمایه گذاری در بخش جغین، نبود راه ارتباطی مناسب که موجب دیر رسیدن محصولات کشاورزی به بازار می شود، است.
روستاهای بخش جغین، جدا از سرسبزی و طرواتشان، در منطقه‌ای بکر و زیبا از استان هرمزگان قرار دارند که این منطقه می‌تواند مقصد مسافرانی وگردشگرانی قرار گیرد که علاقه مند به روستاگردی هستند و سفر به این بخش زیبایی های خاص خود را دارد که در کمتر جایی یافت می شود.