هرچند سابقه همکاری‌های گسترده در طول ۳۰ سال گذشته بین جمهوری آذربایجان و رژیم صهیونیستی در همه زمینه‌ها وجود داشته اما ایجاد سفارت کشوری اسلامی در سرزمین‌های اشغالی، به شکلی دهن‌کجی و خیانت به آرمان‌های بلند فلسطین توسط یک کشور اسلامی است.
ایجاد سفارت پروژه‌ای نخ‌نما شده
با نگاهی به روند و سابقه روابط میان جمهوری آذربایجان و رژیم‌صهیونیستی در طول سالیان گذشته باید به این نکته اذعان داشت که ایجاد سفارت از سوی رژیم علی‌اف در تل‌آویو به‌هیچ عنوان تاثیر شگرفی در روابط موجود میان دو کشور ایجاد نمی‌کند.
اگر کارویژه سفارت در کشور ثالث را تسهیل در ایجاد ارتباطات فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و همچنین کسب منافع حداکثری و دفاع از آن بدانیم با نگاهی به‌عمق روابط موجود میان دو رژیم در حوزه‌های گوناگون که توسط علی‌اف به کوه یخی تعبیر می‌شود که قسمت زیادی از آن از دید عموم مخفی است و فقط نوک قله آن دیده می‌شود می‌توان به این نتیجه رسید که ایجاد سفارت آذربایجان در سرزمین‌های اشغالی امری نمایشی و به‌منظور ارسال پیام‌هایی خاص به دیگر کشورهای منطقه بوده است.
در طول سالیان گذشته بارها از سوی سران رژیم‌صهیونیستی و لابی‌های یهودی حاضر در آذربایجان از دولت علی‌اف خواسته شد با ایجاد سفارتخانه در تل‌آویو به استحکام هرچه بیشتر روابط میان دو کشور بپردازد اما وی به دلایلی از جمله برخورداری از حمایت سازمان همکاری‌های اسلامی در تقابل با ارمنستان و همچنین ترس از قیام مردم مسلمان جمهوری آذربایجان، هربار از زیر بار این امر شانه خالی کرده بود.
اما این امر به این معنا نبود که دولت و بخش زیادی از جامعه استحاله‌شده آذربایجان از همکاری‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی با رژیم‌صهیونیستی عقب‌نشینی کرده باشد؛ بلکه دولت آذربایجان با همکاری جامعه یهودیان مقیم آذربایجان و حمایت‌های بی‌دریغ سیاستمداران صهیونیستی با ایجاد مراکز فرهنگی و اجتماعی مشترک در باکو و تل‌آویو تلاش کردند چند هدف عمده را دنبال کنند.
عمده‌ترین هدف از تشکیل این مراکز فرهنگی _ اجتماعی، استفاده از آن به‌عنوان سفارتخانه کشور آذربایجان بوده است. عناصر سیاسی مانند وزیران و یا نمایندگان مجلس آذربایجان به بهانه بازدید از این مراکز و رسیدگی به دیاسپورا (جوامع دور از وطن) آذری _ یهودی به شهرهای مختلف سفر کرده و برنامه‌های دولت‌شان را در سرزمین‌های اشغالی پیگیری می‌کردند.
افتتاح سفارت جمهوری آذربایجان در سرزمین‌های اشغالی، امری خلع‌الساعه نبوده و پیش از این نیز مراکز فرهنگی آذربایجان با همان کارویژه‌های سفارتخانه، در فضای سیاسی، فرهنگی و اجتماعی رژیم صهیونیستی فعالیت داشته‌اندهمچنین همه دیدارهای رسمی میان وزیران و نمایندگان کِنست با نمایندگان آذربایجانی تحت لوای دیدار از مراکز فرهنگی آذربایجان در سرزمین‌های اشغالی انجام می‌شد؛ بنابراین، افتتاح سفارتخانه جمهوری آذربایجان در سرزمین‌های اشغالی، امری خلع‌الساعه نبوده و پیش از این نیز مراکز فرهنگی آذربایجان با همان کارویژه‌های سفارتخانه، در فضای سیاسی، فرهنگی _ اجتماعی رژیم صهیونیستی فعالیت داشته‌اند.
فرستادن پیام با افتتاح سفارتخانه در این برهه زمانی
به‌نظر می‌رسد افتتاح سفارت رژیم علی‌اف در سرزمین‌های اشغالی پیش از اینکه در راستای حفظ و تثبیت منافع این کشور در قبال رژیم‌صهیونیستی باشد، در برهه زمانی کنونی و در اوج چالش‌های نظامی و دیپلماتیک این کشور در مواجهه با ارمنستان، ایران، روسیه و فرانسه، باید آن‌را دارای پیامی خصمانه و بدور از قواعد حسن‌همجواری به همسایه بزرگتر خود یعنی جمهوری اسلامی ایران دانست؛ آن هم در حالی که جمهوری اسلامی در شرایط بحرانی از جمله جنگ اول قره‌باغ با حمایت‌های لجستیکی و همچنین جنگ دوم قره‌باغ در سال ۲۰۲۰ که رهبر معظم انقلاب از اقدامات نظامی این کشور در بازگرداندن سرزمین‌های اسلام(قره‌باغ کوهستانی) حمایت صریح و کامل فرمودند همواره پشتیبانی کرده است.
رژیم علی‌اف در ماه‌های گذشته کوشیده با برگزاری نشست‌ها، دیدارها و سخنان خود با نیروها و دولت‌های متخاصم با نظام جمهوری اسلامی از آنان یارگیری کرده و خود را در جبهه دشمنان ایران تعریف کند. از جمله، دیدار از آلبانی که مقر گروهک منافقین در آن قرار دارد و شائبه دیدار سران امنیتی دولت علی‌اف با سران گروهک تروریستی منافقین. همچنین حضور در کنفرانس سران کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس در هفته‌های پیش‌رو و هم‌راستا شدن با برخی کشورهای مرتجع عرب در تحریک گسل‌های قومیتی عرب و آذری از نمونه‌های رفتار غیردوستانه و غیر دیپلماتیک سران رژیم علی‌اف است.
از سوی دیگر علی‌اف تلاش کرده در سخنرانی‌های خود از جمله افتتاحیه اجلاس سران ترک‌زبان و یا در سالروز جنگ دوم قره‌باغ ۲۰۲۰ با بیان مطالبی تهدیدآمیز و ضد امنیت و تمامیت ارضی جمهوری اسلامی، سطح تنش با ایران را افزایش دهد. وی در آخرین اقدام تحریک‌آمیز خود با افتتاح سفارت آذربایجان در سرزمین‌های اشغالی، تمام‌قد رژیم باکو را به‌عنوان متحد استراتژیک تل‌آویو و در جبهه دشمنان قسم خورده نظام جمهوری اسلامی ایران قرار داده است.
علی‌اف در نظر دارد با قرار گرفتن در میان اتحادهای ساختگی، دست خود را در چالش‌های آتی میان آذربایجان و همسایگانی مانند ایران، روسیه و ارمنستان پر نشان دهد تا ابزاری برای چانه‌زنی بر سرمیزه مذاکره در اختیار داشته باشدجمع‌بندی
باتوجه به موارد اشاره شده، به نظر می‌رسد رژیم علی‌اف در نظر دارد با اینگونه فعالیت‌ها و قرار گرفتن در میان اتحادهای ساختگی، دست خود را در چالش‌های آتی میان آذربایجان و همسایگانی مانند ایران، روسیه و ارمنستان پر نشان دهد تا ابزاری برای چانه‌زنی بر سرمیزه مذاکره در اختیار داشته باشد و پشتوانه این اتحادهای ساختگی و پوشالی، امتیازهایی را برای رژیم خود دست‌پا کند.
از سوی دیگر به‌نظر می‌رسد یکی دیگر از اهداف افتتاح سفارت جمهوری آذربایجان در سرزمین‌های اشغالی تکمیل پروژه عادی‌سازی روابط میان رژیم‌صهیونیستی و کشورهای مسلمان باشد که از آن با عنوان قرارداد ابراهیم نامبرده می‌شود. به هر وجه، این اقدام دولت جمهوری آذربایجان نه فقط تامین‌کننده منافع بلندمدت این کشور در منطقه قفقاز جنوبی نخواهد بود بلکه از بُعد داخلی نیز از سوی ملت مسلمان آذربایجان پذیرفته نخواهد شد و این اقدام می‌تواند جرقه‌های اولیه اعتراض‌های داخلی را علیه رژیم علی‌اف شعله‌ور کند.
* پژوهشگران حوزه روسیه و قفقاز جنوبی