به‌گزارش ایرنا از میراث‌آریا، در این دوره از جوایز حفاظت از میراث‌فرهنگی یونسکو که توسط دفتر منطقه‌ای بانکوک در تایلند برگزار می‌شود، ۱۳ طرح از ۶ کشور افغانستان، چین، هند، ایران، نپال و تایلند توسط هیئت داوران بین‌المللی تجلیل شد. مذاکرات هیئت داوری در نوامبر ۲۰۲۲ انجام شد. در دور اول، اعضا در مجموع ۵۰ اثر از یازده کشور از سراسر منطقه آسیا و اقیانوسیه را بررسی کرده بودند.
بازسازی قهرمانانه موزه چاتراپاتی شیواجی ماهاراج واستو سانگرهالایا، بخشی از مجموعه‌های گوتیک و هنر دکو ویکتوریایی میراث جهانی بمبئی در هند است که جایزه متعالی برای حفاظت از میراث فرهنگی را در جوایز یونسکو آسیایی دریافت کرده است.
فهرست کامل برندگان ۲۰۲۲ شامل موارد زیر است:
جایزه تعالی: موزه چاتراپاتی شیواجی ماهاراج واستو سانگرهالایا، از بمبئی هند
جایزه ممتاز: قنات زارچ از یزد در ایران، چاه‌های پلکانی گلکوندا از حیدرآباد در هند و کتابخانه نیلسون هایز از بانکوک تایلند
جایزه شایستگی: خانه صدوقی از یزد ایران، توپدارا استوپا از چاریکار افغانستان، معبد بودایی نانتیان از فوجیان چین، قلعه دوماکوندا از تلانگانا هند، ایستگاه بایکولا از بمبئی هند، از ۲۵ معبد در از کاتماندو نپال
تقدیر ویژه برای توسعه پایدار : محله وِست گویژو لیلانگ از شانگهای چین
جایزه طراحی جدید در زمینه‌های میراث: زیرساخت یکپارچه ام۳۰ برای منبع تغذیه و جمع‌آوری زباله از منطقه ماکائو ، چین و بلوک ژیائوژیهو از نانجینگ چین
فنگ جینگ رئیس واحد فرهنگ یونسکو بانکوک در جلسه اعلام برندگان گفت: جوایز می‌توانند به مردم احساس غرور و احساس مالکیت میراث خود را القا کنند. با توجه به اینکه ما هنوز در دوره بهبودی از همه‌گیری جهانی کرونا هستیم، دیدن افزایش تعداد آثار ثبت‌نامی در سال جاری باعث دلگرمی است. آثار ثبت‌نام‌شده امسال بار دیگر بحث‌های جالبی را در مورد روند توسعه میراث‌فرهنگی در منطقه آسیا و اقیانوسیه مطرح کرده است. ما شاهد توجه بیشتر به مناظر فرهنگی از جمله سیستم‌های زیرساخت میراثی هستیم که با رویکرد توسعه پایدار در شهرها و مناطق روستایی ما سازگار است.
هیئت داوران طرح موزه چاتراپاتی شیواجی ماهاراج واستو سانگرهالایا را به دلیل بازسازی یک موسسه مدنی بزرگ در شهر تاریخی بمبئی تحسین کردند و جایزه تعالی دفتر منطقه‌ای یونسکو در بانکوک را به آن اختصاص دادند.
هیئت داوران در این جلسه گفت: این طرح در مقیاس خود چشمگیر است، و به زوال گسترده از طریق راه‌حل‌های معماری و مهندسی آگاهانه، غلبه بر چالش‌های عمده در طول همه‌گیری پرداخته است. این پروژه استانداردی برای حفاظت از بناهای میراث جهانی در هند و فراتر از آن در نظر گرفته می‌شود.
خانه صدوقی یزد که قدمت آن به بیش از ۳۰۰ سال پیش بازمی‌گردد، مدتی پیش مرمت و بازسازی شد و اکنون خانه فرهنگ شهید صدوقی نامیده می‌شود. این خانه قاجاری بر اساس سبک معماری یزد با مصالح خشت و گل ساخته شده است. دیوارهای سفالی آن ضخیم است که به عنوان عایق گرما و سرما عمل می‌کند و در تابستان هوای مطبوع و در زمستان هوای گرم را برای ساکنین فراهم می‌کند.
قنات زارچ هم که قدمت آن به دوران پیش از اسلام برمی‌گردد، طولانی‌ترین قنات در ایران و جهان است، شریان حیات بخش شهر زارچ یزد است. قنات زارچ این منطقه را با تامین عنصر حیاتی آب برای مردم و کشاورزان قابل سکونت کرده است. قنات زارچ یک قنات دشت با طول حدود ۷۱ کیلومتر است. چاه مادر آن ۹۰ متر عمق دارد و بیش از ۲۰۰۰ حلقه چاه دارد. زارچ شهری در ۱۵ کیلومتری غرب یزد در مرکز ایران است.
جوایز آسیا-اقیانوسیه یونسکو برای حفاظت از میراث‌فرهنگی توسط مشارکت بین یونسکو و بنیاد خیریه Ng Teng Fong از سال ۲۰۲۱ پشتیبانی می‌شود. تحت این مشارکت استراتژیک، این بنیاد از پنج دوره جوایز (۲۰۲۱-۲۰۲۵) و مجموعه‌ای از ظرفیت‌های ویژه پشتیبانی می‌کند.
تحت این مشارکت، برندگان جایزه ۲۰۲۲ از طریق سمپوزیوم بین‌المللی، پنجاه سال آینده: چالش‌ها و فرصت‌ها برای میراث جهانی (۲۶ تا ۲۷ نوامبر ۲۰۲۲)، که پنجاهمین سالگرد کنوانسیون ۱۹۷۲ در مورد حفاظت از میراث‌فرهنگی و طبیعی جهان را جشن می‌گیرد، معرفی می‌شوند. این سمپوزیوم بین‌المللی با همکاری آکادمی آسیایی برای مدیریت میراث در دانشگاه جنوب شرقی و انجمن حفاظت از آثار فرهنگی پکن، با حمایت سخاوتمندانه توسط بنیاد خیریه Ng Teng Fong برگزار شد.
یونسکو در سال ۲۰۲۰ مقوله جدید «تشخیص ویژه برای توسعه پایدار» را همراه با مجموعه‌ای به روز شده از معیارهای جوایز برای تصدیق نقش و سهم میراث فرهنگی در توسعه پایدار در چارچوب گسترده‌تر دستور کار ۲۰۳۰ سازمان ملل معرفی کرد.
از سال ۲۰۰۰، برنامه جوایز آسیا-اقیانوسیه یونسکو برای حفاظت از میراث‌فرهنگی، تلاش‌های افراد و سازمان‌های خصوصی در بازسازی، حفاظت و تبدیل سازه‌ها و بناهای با ارزش میراث فرهنگی در منطقه را تشویق می‌کند. جوایز با قدردانی از تلاش‌های افراد و سازمان‌ها برای بازسازی و انطباق اموال تاریخی، دیگران را تشویق می‌کند تا پروژه‌های حفاظتی را در جوامع خود، چه به‌طور مستقل یا از طریق مشارکت‌های دولتی و خصوصی انجام دهند.
طرح‌های ارسالی برای این برنامه معیارهای حفاظتی مختلفی از جمله بیان روح مکان، دستاورد فنی، استفاده یا سازگاری مناسب، تعامل طرح با جامعه محلی، و مشارکت پروژه در افزایش پایداری محیط اطراف و فراتر را دارا بوده‌اند.
فراخوان برای شرکت در چرخه جوایز یونسکو در سال ۲۰۲۳ در اوایل سال ۲۰۲۳ اعلام خواهد شد.
یونسکو با انتشار تصاویری از برندگان این جایزه به معرفی مختصری درباره آنها نیز پرداخته است. در گزارش مربوط به معرفی قنات زارچ آمده که شهر تاریخی یزد یک پروژه بزرگ است. در این میان آمده که احیای سیستم‌های آبی باستانی ابتکار عملی برای احیای یکی از مهمترین آثار ایران بوده است. این قنات در فهرست میراث جهانی ثبت شده و مشارکت محلی سازندگان قدیمی با تجربه در کنار تیم‌هایی از داوطلبان جوان به احیای این قنات کمک کرده است.
درباره خانه تاریخی و ۳۰۰ ساله‌ای در شهر یزد که به نام شهید صدوقی و کاربری خانه فرهنگ جایزه لیاقت و شایستگی را دریافت کرده است نیز آمده: درک ارزش‌های تاریخی و معماری این خانه با حمایت بخش خصوصی و توسط تیمی از متخصصان میراث فرهنگی استان انجام شده است. همچنین آنها از طریق مشاوره با معماران چیره دست و صنعتگران سنتی ماهر و آموزش در حین کار برای نیروی کار محلی به نتایج خوبی رسیده اند. این خانه یک الگوی موفق برای تغییر کاربری یک خانه تاریخی و استفاده عمومی از آن است.
۳۰ مقاله درباره شیوه‌های منطقه‌ای در حفاظت از میراث فرهنگی پایدار
در ادامه این برنامه که اکنون در تایلند در حال برگزاری است. پس از اعلام برندگان، میزگردی در مورد استانداردهای جهانی و بهترین شیوه‌های منطقه‌ای در حفاظت از میراث فرهنگی پایدار: گفت‌وگو بین نقاط کانونی میراث جهانی و برندگان جوایز میراث یونسکو برگزار می‌شود.
در روز دوم سمپوزیوم ۳۰ مقاله منتخب دانشگاهی با یکی از سه موضوع سمپوزیوم ارائه خواهد شد:
موضوع ۱: بازتاب ۵۰ سالگی میراث جهانی
به عنوان بخشی از بزرگداشت پنجاهمین سالگرد کنوانسیون میراث جهانی، ارائه‌ها به نقش میراث جهانی و همچنین میراث غیر فهرست شده در مواجهه با چالش‌های جهانی و همچنین آینده میراث منعکس خواهند شد.
موضوع ۲: میراث، بحران، تاب آوری
ارائه‌ها به بحران‌های طبیعی و انسانی که میراث با آن روبه‌رو هستند، یا راه‌هایی که میراث تاب‌آوری برای جوامع و اکوسیستم‌ها را تقویت می‌کند، می‌پردازد.
موضوع ۳: نوآوری برای مدیریت میراث
از آنجایی که مدل‌های موجود برای مدیریت میراث برای رویارویی با چالش‌های فعلی و آینده ناکافی هستند، نوآوری‌های اجتماعی، تجاری و فناوری جدید مورد نیاز است. ارائه‌ها پتانسیل نوآوری‌ها را برای مدیریت میراث، از جمله نوآوری‌هایی که از سایر رشته‌ها پدید می‌آیند، پیشنهاد، تجزیه و تحلیل یا ارزیابی می‌کنند.