به گزارش ایرنا، مساله آلودگی هوا و غلظت آلاینده‌های محیطی و تاثیر آن بر سلامت ساکنان منطقه، صیانت از محیط زیست دریایی و آبزیان، پساب‌های صنعتی و ... که بارها و بارها از سوی رسانه‌های داخلی مطرح شده است، گواهی بر اهمیت حراست از زیست بوم این منطقه استراتژیک و صنعتی است.
در این میان، شرکت ملی نفت ایران به عنوان رکن اصلی توسعه در این منطقه، سعی کرده تا تولید حداکثری را با رعایت کامل الزامات زیست محیطی و به روز جهانی محقق کند تا تضمینی برای تولید پایدار از این منطقه باشد.
مهم‌ترین این اقدامات ذیل مصوبات هیات دولت در خصوص انجام برنامه‌های اصلاحی در حوزه مدیریت محیط زیست منطقه تعریف شده است. در این مصوبه مقرر شده تا وزارت نفت با تخصیص یک میلیارد و دویست میلیون دلار، اعتبار لازم جهت اجرای برنامه‌های زیست محیطی منطقه را که از جمله عظیم‌ترین پروژه‌های محیط زیستی در سطح کشور به شمار می‌رود، تامین کند.
موازی با مصوبات هیات دولت، اقدامات عملی قابل توجهی نیز از سال‌ها پیش توسط شرکت ملی نفت ایران در این حوزه اجرایی شده است. از آنجایی که برخی از برنامه‌های زیربنایی در طولانی‌مدت معرفی شده و نیازمند تخصیص بودجه کلان در سطح ملی بودند، فهرستی از این اقدامات زیربنایی از سوی اداره حفاظت محیط زیست سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس تهیه شد و پس از اخذ تاییدیه‌های لازم از شرکت‌های ملی نفت ایران، ملی گاز و ملی صنایع پتروشیمی و نهایتاً وزیر نفت، در کارگروه ملی آلودگی هوای عسلویه که با دستور ریاست جمهوری تشکیل شده بود، مطرح شد. پس از تایید نهایی پروژه‌ها در کارگروه مذکور و کمیسیون زیربنای صنعت و محیط زیست دولت، این فهرست به منظور اخذ مصوبه به هیات دولت ارسال شد.
این طرح در آذر ماه سال ۱۳۹۹ در هیات دولت مصوب و به عنوان یک سند بالادستی جهت بهبود کیفیت محیط زیست منطقه معرفی و در نهایت از سوی معاون اول رییس جمهوری ابلاغ شد.
برنامه‌های ابلاغی وزیر نفت، زیربنایی برای شناسایی و تعریف اقدامات اصلاحی بزرگی در زمینه محیط زیست منطقه شد و در نهایت در سال ۱۳۹۹، ابلاغیه دولت دریافت، و از آنجایی که این برنامه‌ها نیازمند بودجه و اعتبارات و حمایت در سطوح بالا در مجموعه وزارت نفت بودند، مصوبات لازم از هیات مدیره شرکت ملی نفت ایران نیز اخذ شد.
در ادامه سند بهبود کیفیت هوای منطقه تدوین شد؛ این سند، در یک چرخه مدیریت کیفیت هوا از مرحله پایش آغاز می‌شود. هدف اصلی در این مرحله، شناسایی میزان و انواع آلاینده‌ها، مناطق تحت پوشش و زمان تشدید آلاینده‌های هوا است.
سخاوت اسدی، مدیر عامل سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، در خصوص روند اجرای این چرخه زیست محیطی می‌گوید: "پس از اندازه‌گیری دقیق آلاینده‌ها در چارچوب ساز و کار تایید شده علمی برای شناسایی آلودگی، پنج دستگاه به صورت پیوسته، میزان آلودگی هوا در منطقه را اندازه‌گیری می‌کنند. همچنین برای اینکه بتوانیم اطلاع دقیقی از وضعیت آلودگی هوا داشته باشیم؛ غیر از پنج ایستگاه که به صورت آنلاین و لحظه‌ای میزان آلاینده‌ها را اندازه‌گیری می‌کنند، تمامی منطقه را شبکه بندی کرده و در هر یک از شبکه‌ها، یک ایستگاه پایش راه‌اندازی کرده‌ایم. در مجموع ۱۰۰ ایستگاه پایش در این منطقه وجود دارد از پارس ۲ آغاز می‌شود و تا فرودگاه بین‌المللی خلیج فارس ادامه می‌یابد و همه مراکز جمعیتی و بخش‌ها و روستاهای همجوار را در بر می‌گیرد."
وی ادامه می‌دهد: "هم اکنون ایستگاه‌های آنلاین پایش آلودگی هوای منطقه تحت نظارت سازمان حفاظت محیط زیست در حال بهره‌برداری هستند. داده‌های موجود نیز موید این نکته است که در مناطق مسکونی همجوار منطقه صنعتی، در مورد برخی آلاینده‌ها مثل بنزن که از سوی سازمان بهداشت جهانی، سرطان‌زای درجه یک شناخته شده، هیچ مشکلی وجود ندارد."
با این وجود، آلودگی هوا در ابعاد صنعتی بدین پهناوری، مساله‌ای گریزناپذیر است. علاوه بر بنزن که یک آلوده‌کننده خطرناک است، به گواه آمار و ارقام، میزان دیگر آلاینده‌ها نیز به نسبت پایین است. به عنوان مثال هم اکنون میزان دی‌اکسید نیتروژن (NO۲) پایین‌تر از میزان استاندارد است؛ اما برخی ترکیبات مثل دی‌اکسید گوگرد (SO۲) بالاتر از میزان استاندارد در هوای منطقه وجود دارد که البته در خصوص این آلاینده هم پس از مشخص شدن میزان انحراف آن از استاندارد، کارگروهی با عنوان کارگروه جلوگیری از سوختن گازهای مشعل و بهبود کیفیت هوا در منطقه، تمهیداتی را در این خصوص اتخاذ می‌کند.
در مجموع برنامه مدونی جهت پایش و کنترل دو آلاینده اصلی منطقه یعنی دی‌اکسید گوگرد و بنزن در قالب مصوبه هیات دولت ابلاغ شده که هم اکنون در حال اجراست.
داده‌های آماری مربوط به این آلاینده‌ها، به صورت پیوسته در حال پیگیری و پایش بوده و گزارش‌های مبسوط آن به صورت روزانه تدوین می‌شود. در عین حال با هدف آگاهی سایر مردم کشور از وضعیت کیفی هوای این منطقه استراتژیک، داده‌های سه ایستگاه پایش کیفیت هوای منطقه بر روی سایت سازمان حفاظت محیط زیست به صورت پیوسته و برخط برای عموم مردم قابل رویت است.
به گفته اهل فن؛ با برنامه‌های خوبی که در زمینه کاهش انتشار دی‌اکسید گوگرد در منطقه تعریف شده و حمایت‌های وزیر نفت جهت تحقق این برنامه‌ها، هم اکنون روند کاهشی انتشار آلودگی آغاز شده و به نتایج قابل قبولی نیز رسیده است؛ به طوری که به گفته معاون وزیر بهداشت و درمان و آموزش پزشکی، سطح بروز بیماری‌های تنفسی و سرطان در منطقه از میانگین کشوری بسیار پایین‌تر است.
کاهش ۸۵ درصدی گازهای مشعل پالایشگاهی
یکی از مهم‌ترین و دشوارترین اقدامات صنعتی در حوزه کاهش آلودگی‌ها در صنعت نفت، جمع‌آوری گازهای همراه و جلوگیری از سوزانده شدن آن‌ها در مشعل‌های پالایشگاهی است. اگرچه فلر به عنوان یک تجهیز برای ایمن نگه‌داشتن تاسیسات و جان انسان‌ها باید به طور پیوسته و در تمام شرایط جوی و طول سال روشن و در دسترس باشد و امکان خاموش شدن کامل آن تحت هیچ شرایطی وجود ندارد، اما لازم است تا اقداماتی برای کاهش میزان سوختن گازهای همراه نفت اندیشیده شود.
در این رابطه، با تلاش متخصصان و کارشناسان نفت، کاهش ۸۵ درصدی مشعل سوزی در پالایشگاه‌های اول تا پنجم شرکت مجتمع گاز پارس جنوبی طی ۱۰ سال اخیر محقق شده است؛ به طوری که میزان مشعل سوزی در این پالایشگاه‌ها از ۲۹۰۰ میلیون متر مکعب در سال ۱۳۸۷ به ۴۳۳ میلیون متر مکعب در انتهای سال ۱۳۹۷ کاهش یافته است.
اعتبار ۱.۲ میلیارد دلاری برای رفع مشکل فلرینگ
در ادامه اقدامات زیست محیطی در حوزه منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، مدیریت و برطرف کردن مشکل فلرینگ و مشکل بازیافت واحدهای گوگرد در دستور کار قرار گرفت و بر این مبنا طبق برنامه مصوبه دولت یک میلیارد و دویست میلیون دلار اعتبار به رفع این مشکل اختصاص یافت.
سخاوت اسدی؛ مدیرعامل سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس در این باره می‌گوید: "با پیگیری‌های انجام شده برنامه‌های اصلاحی برای بازیابی گازهای فلر و بهبود واحدهای بازیافت گوگرد در سه سطح کوتاه‌مدت یک‌ساله، میان‌مدت سه‌ساله و بلندمدت ۵ساله تعریف شده است؛ به طوری که جنس کارهای کوتاه‌مدت از نوع تعمیراتی، کارهای میان‌مدت در حوزه خرید تجهیزات و کارهای بلندمدت در حوزه اصلاح و تغییرات فرایندی خواهد بود. علاوه بر این، داده‌های فلرینگ پتروشیمی و پالایشگاه از سال ۹۶ تا به امروز مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است و روند آن به طور کامل بررسی شده است."
در حال حاضر، کاهش فلرینگ در برخی از شرکت‌های پتروشیمی آغاز شده است؛ به عنوان مثال در شرکت پتروشیمی نوری پروژه کاهش فلرینگ انجام شده و در شرکت‌های پتروشیمی زاگرس و آریاساسول نیز در مرحله بهره‌برداری قرار گرفته است.
تخصیص ۱۰ درصد از محیط صنعتی به فضای سبز
توسعه فضای سبز منطقه، به عنوان راهکاری کلیدی در کاهش میزان آلاینده‌ها، همواره در اولویت برنامه‌های زیست محیطی شرکت ملی نفت ایران بوده است و به دقت در تمامی مناطق عملیاتی اجرایی می‌شود.
هم اکنون بیشتر صنایع موجود مرتبط با صنعت نفت در حوزه جغرافیایی منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، استاندارد توسعه فضای سبز را محقق کرده‌اند. طبق این استاندارد، صنایع باید معادل ۱۰ درصد فضای صنعتی را به فضای توسعه فضای سبز اختصاص دهند.
در همین راستا، در پارس جنوبی بیش از ۱۵۰۰ هکتار فضای سبز ایجاد شده است که ۱۱۰۰ هکتار آن توسط سازمان منطقه ویژه اقتصادی پارس و ۴۰۰ هکتار فضای سبز نیز توسط پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌ها توسعه یافته است که در نهایت هدف بلندمدت این است که این فضا به چهار هزار هکتار فضای سبز در منطقه برسد.
راه‌اندازی مدرن‌ترین مجتمع دفع پسماند کشور در قلب عسلویه
شرکت ملی نفت ایران همچنین در خصوص دفع پسماندهای صنعتی نیز اقدامات موثری انجام داده است. در این رابطه از کانال سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، احداث مجتمع مدیریت پسماندهای صنعتی و ویژه تعریف شده و در گام اول مطالعات مکان‌یابی بر اساس الزام‌های سازمان محیط زیست در مسیر مکان‌یابی اجرای پروژه آغاز شد. در گام بعدی و در قالب پروژه‌ای دیگر، همه پسماندهای شرکت‌ها شناسایی و طراحی مفهومی مجتمع انجام شد. در مرحله سوم مطالعات ارزیابی آثار زیست محیطی احداث مجتمع پسماند، تعریف شده و مجوز احداث این مجتمع از سوی اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر صادر شد. در راستای احداث این مجتمع و با هدف غربالگری مکان‌های شناسایی شده سایت به سایت، ۱۰ نقطه از نزدیک بازدید و امتیاز بندی شد و در نهایت دو نقطه که در منطقه پارس ۲ واقع شده‌اند، انتخاب شد.
در ادامه برای هر دو نقطه مجوز گرفته شد و ساخت و ساز مجتمعی نوین با عنوان کارخانه بازیابی ماده و انرژی در سایت ۲ (در نقطه بالای سایت ایران ال‌ان‌جی) در دستور کار قرار گرفت؛ هم اکنون در این مجتمع احداث واحدهای بی‌خطرسازی پسماندهای صنعتی، واحدهای بازیافت، زباله سوز صنعتی و لندفیل مهندسی طراحی و در حال ساخت هستند. ورودی این مجتمع در سال صد هزار تن است که از آغاز بهره‌برداری این طرح ۴ هزار تن پسماند در این مجتمع با مجوز اداره کل محیط زیست استان مدیریت شده است.
این مجتمع در سه فاز تعریف شده که فاز اول آن احداث شده است و فاز دوم در حال احداث است و طبق طرح تعریف شده، مدرن‌ترین مجتمع مدیریت پسماند در کشور است.
صیانت از زیست بوم جانوری
در راستای تعاملات اجتماعی و تعهدات زیست محیطی، برنامه بهبود کیفیت محیط زیست طبیعی و دریایی به صورت ویژه از سال گذشته در دستور کار سازمان منطقه ویژه قرار گرفته است. این مطالعات با هدف بررسی روند تغییرات زیستگاه‌های دریایی - ساحلی و اثرات توسعه منطقه بر این اکوسیستم‌ها، شناسایی مناطق مستعد بهسازی و بازسازی جنگل‌های حرا، آبسنگ‌های مرجانی، بستر علف‌ها و جلبک‌های دریایی، شناسایی تهدیدات فعلی و آتی حضور پستانداران و لاک‌پشت‌های دریایی منطقه و ارائه برنامه حفاظتی و بهبود زیستگاه‌های منطقه انجام شده است.
در این خصوص اقدامات موثری انجام شده که از جمله آن می‌توان به پروژه احیای جنگل‌های حرا با کاشت ۱۱۷ هزار اصله نهال توسط شرکت SPGC و همچنین اقدامات بوم شناسی و حفاظت از آهوی‌مند توسط پتروشیمی زاگرس اشاره کرد.
حمایت از لاک‌پشت نوک عقابی و بهره‌برداری از ساحل روب از سوی پتروشیمی مبین، به همراه حمایت از گونه جبیر توسط پتروشیمی آریاساسول و حمایت از جیرفتی و دراج از سوی پتروشیمی مروارید از دیگر مواردی است که در راستای حفظ گونه‌های جانوری منطقه صورت گرفته است.
در ادامه مطالعات مدونی نیز در خصوص روش‌های موثر بهبود کیفیت محیط دریایی و پایش آب‌های زیرزمینی محدوده منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس صورت گرفته و چندین برنامه زیست محیطی دیگر نیز از سوی اداره حفاظت محیط زیست سازمان منطقه ویژه در دست اقدام قرار گرفته است.
طراحی شبکه پایش کیفیت خاک و آب زیرزمینی در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس به همراه پایش کیفیت هوای محیطی، برآورد موجودی انتشار آلاینده‌های هوا و گازهای گلخانه‌ای در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس از دیگر اقدامات موثر در این خصوص است.
پایش و ارزیابی کمی و کیفی پساب‌های خروجی در محدوده تحت نظارت سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس و مقایسه نتایج با مقادیر استاندارد سازمان حفاظت از محیط زیست، مطالعات ارزیابی اثرات توسعه منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس بر زیستگاه‌های خشکی و محیط زیست ساحلی و دریایی منطقه به همراه منشأیابی و سهم بندی ذرات معلق در هوای منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس و طراحی مفهومی مجتمع مدیریت پسماندهای عادی و فضای سبز منطقه از دیگر اقدامات زیست محیطی صورت گرفته است.
سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، به عنوان متولی فعالیت‌های توسعه‌ای شرکت ملی نفت ایران در منطقه همچنین نسبت به تدوین و ابلاغ دستورالعمل‌ها/شیوه‌نامه و مقررات اولویت‌دار منطقه ویژه، تخمین موجودی انتشار، تشخیص و رفع نشتی‌های فرایندی (LDAR) و پایش غلظت بنزن بر روی مرزهای واحدهای عملیاتی اقدام کرده است.
در مسیر انجام دیگر فرآیندهای مرتبط با صیانت از محیط زیست، تهیه و ابلاغ راهنمای کنترل انتشار آلاینده‌های خطرناک هوا در صنایع شامل راهنمای کنترل انتشار آلاینده‌های خطرناک هوا در ونت‌های فرایندی، مخازن و ظروف ذخیره، عملیات انتقال و سیستم‌های تصفیه فاضلاب، نشت تجهیزات در فرآیندها و همچنین تهیه و ابلاغ الزامات کنترل انتشار آلاینده‌های خطرناک هوا برای سیستم‌های ونت بسته و تجهیزات کنترل و بازیابی و ارسال به سیستم گاز سوخت در حال انجام است.
از سوی دیگر سعی شده تا با تهیه و ابلاغ الزامات استفاده از بهترین تکنولوژی در دسترس برای کنترل انتشار آلاینده‌های خطرناک هوا گام بلندی در مسیر صیانت از محیط زیست منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس برداشته شود.