به گزارش ایرنا، استان مازندران به ویژه مناطق غربی آن از مواهب الهی نظیر جنگل های انبوه با گونه های کم نظیر گیاهی در جهان، دریا و کوهستان های خوش آب و هوا ، آبشارها، موزه طبیعی، غارها و پارک های جنگلی بهره مند است که هر کدام از آنها به تنهایی می تواند مزیتی برای رونق بیش از پیش صنعت گردشگری باشد.
گردشگران در حقیقت شور زندگی را در جای جای این خاک پهناور می جویند و مشتاق شناختن و شناساندن تاریخ، فرهنگ و جاذبه های گردشگری و کتاب میراث تاریخ طبیعی این منطقه و حتی نواحی مختلف ایران هستند، پس ضرورت دارد همه ظرفیت های توسعه گردشگری در کشور شناخته شده و شناسانده شود.
به اعتقاد کارشناسان مناظر و چشم اندازهای میراث تاریخ طبیعی غرب مازندران دارای ظرفیت های بالای برای جذب گردشگران داخلی و خارجی است که برای تحقق این امر مهم باید برنامه ریزی اصولی از سوی نهادهای مربوط اتخاذ شود.
بر اساس پژوهش های انجام شده ، میراث طبیعی به لحاظ کارکردهای آن در ایجاد زمینه های اشتغال و رونق اقتصادی در دهه های اخیر اهمیت زیادی یافته است و در کشور ما ایران آنطور که باید به عنوان مقوله ای دارای اهمیت مورد تأکید قرار نگرفته است و همواره در سایه موضوعات میراث فرهنگی قرار داشته است.
بررسی پژوهش های انجام شده توسط مجلس شورای اسلامی مبین این است که میراث طبیعی در قوانین کشور جایگاهی ندارد و همواره ذیل قوانین میراث فرهنگی یا محیط زیست، بدون تعریف دقیق باقی مانده است، ایران از سال ۱۳۵۳ با پیوستن به کنوانسیون حمایت میراث فرهنگی و طبیعی جهان (۱۹۷۲)مقدمه حفاظت از میراث طبیعی را فراهم کرد اما پیامد این اقدام تا سال ۲۰۲۱ ،ثبت ۲۶ اثر در فهرست میراث سازمان علمی و فرهنگی یونسکو است که تنها ۲ اثر جنگل های هیرکانی و کویرلوت، از نوع میراث طبیعی است.
شناساندن مطلوب تاریخ میراث طبیعی چه در سطح ملی و چه در سطح جهانی به اعتقاد صاحبنظران امور گردشگری می تواند منافع زیادی را برای دولتها و شهروندان هر منطقه داشته باشد به طوری که امروزه یکی از عوامل مهم در توسعه پایدار کشورها حفاظت از مناطق طبیعی و زیست بوم است.
به هر نوع میراث که عوامل طبیعی در ساخت و شکل گیری آن نقش داشته باشند میراث طبیعی گفته می شود. این میراث می تواند دارای ویژگی های خاص و برجسته طبیعی بوده و یا جزو نمونه های نادر به شمار رود، میراث طبیعی طبق تعریف کنوانسیون میراث جهانی به ۲ مجموعه ساختارهای طبیعی (Natural Features) و محوطه های طبیعی (Natural Sites) تقسیم می شود.
جنگل های دالخانی و صفاورد رامسر ، کوه دماوند مازندران واقع در بخش لاریجان آمل ، چشمه معدنی باداب سورت در بخش چهار دانگه ساری، غازهای آهکی و چشمه معدنی سودکلا در ساری، جنگلهای حوزه ۴۶ در بخش کجور نوشهر ، جنگل های ۲ هزار و سه هزار در تنکابن ، دریاچه ولشت در کلاردشت ، منطقه جنگلی خشکه داران در نشتارود تنکابن، جنگل ساحلی سی سرا در عباس آباد، جواهرده رامسر و دهها نمونه دیگر از جمله فهرست تاریخ میراث طبیعی استان مازندران به ویژه در مناطق غربی این استان است.
به اعتقاد کارشناسان بهبود اقتصاد منطقه و تقویت ارتباط گردشگران با طبیعت بکر از مهمترین ویژگی هایی است که از سوی مواریث طبیعی تامین گردیده است و ظرفیت های میراث تاریخ طبیعی، به عنوان جاذبه‌های گردشگری نقش مهمی در ارتقای صنعت گردشگری غرب مازندران ایفا می کنند.
چند نمونه میراث تاریخ طبیعی غرب مازندران:
اثر طبیعی خشکه داران
پارک جنگلی خشکه‌داران در کیلومتر ۳۰ محور تنکابن به چالوس در حد فاصل نشتارود و شهرستان عباس آباد در کنار جاده واقع شده و تنها ۱۲۰ متر با دریا فاصله دارد، این منطقه حفاظت شده به عنوان تنها جنگل جلگه‌ای و بکر و از آخرین بازمانده‌های اکوسیستم‌های جنگلی جلگه‌ای شمال ایران با مساحت تقریبی ۲ میلیون و ششصد هزار متر مربع است.
انواع مختلف گونه‌های گیاهی مانند توسکا از نوع کرک که در ایران رو به انقراض است و سه قلو انجیلی، انار، ممرز، بلوط، لیکلی یا کرات خرمندی، لرگ، ملج، انواع مهم شمشاد، ازگیل جنگلی و یاس وحشی در این جنگل است.
گونه‌های متنوع و فراوان جانوری نیز از قدیم در آن می‌زیستند و در زمان حاضر زیستگاه حیوانات وحشی نظیر شغال، گرگ، خوک، گربه وحشی و پرندگانی مثل حواصیل خاکستری، قره، غاز، مرغابی‌ها، دار غاز باکلان، اگوت بزرگ و کوچک است.
سایت خشکه داران با وسعتی معادل ۲۱۷ هکتار و با وجود وسعت کم منطقه، حدود ۱۸ گونه گیاهی اندمیک دارد که نشان دهنده ارزش بالای آن در حفظ تنوع زیستی جنگلهای هیرکانی است.
خشکه داران با شرایط خاص و برخورداری از ساحل زیبای دریای خزر و مجاورت با شهرهای گردشگری و امکانات اقامتی و پذیرایی از جمله بهترین مناطق برای گشت و گذار و مسافرت است .
پارک جنگلی چالدره
این پارک زیبای جنگلی در ۱۸ کیلومتری مسیر تنکابن به دوهزار و در کنار جاده واقع است و با ۹۲ هکتار مساحت درمیان دلتای دو رودخانه دوهزار و سه هزار و محل اتصال آنها واقع است.
آبشار تودارک
آبشار تودارک یکی از بلندترین آبشارهای گیلان و مازندران به ارتفاع تقریبی ۴۵ متر در دل کوهستان شهرستان تنکابن است و یکی از زیباترین چشم اندازهای مناطق طبیعی ایران را برای طبیعت گردان فراهم می کند. آبشار کوچکتر در همان مسیر معروف به آبشار لیمرا و پیش از آبشار اصلی و به ارتفاع هفت متر است که حوضچه ای ایجاد کرده است.
دریاچه ولشت
این دریاچه با عمق ۱۷ تا ۲۸ متری درارتفاع یک هزارمتری از سطح دریای خزر در منطقه کوهستانی تخت سلیمان، دامنه شمالی رشته کوه البرز و در فاصله حدود ۳۵ کیلومتری جنوب غربی چالوس روستای سنار بخش مرزن آباد قرار دارد.
دریاچه ولشت درسال ۱۳۸۸ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید و جزو ۱۰ دریاچه آب شیرین کشور است و در حقیقت محیطی برای زیست ماهیان، پرندگان و دیگر گونه های ارزشمند جانوری است.
سید محمود حسینی پور استاندار مازندران گفت: دریاچه ولشت یک سرمایه ملی برای جذب گردشگر است اما متاسفانه در سال‌های گذشته برای رفع مشکلات زیرساختی در منطقه اقدامات چندانی صورت نگرفت که این رویه به هیچ عنوان زیبنده شهرستان کلاردشت به عنوان یکی از قطب‌های گردشگری کشور نیست.
غار دانیال
غار دانیال سلمانشهر از جمله غارهای آبی و رودخانه ای ایران و یکی از آثار بی بدیل ژئوتوریسم در غرب مازندران است که برای این ظرفیت طبیعی مغفول نقشه بهره برداری و گردشگری تهیه نشده است.
این غار واقع در شهرستان عباس آباد غرب مازندران یکی از این مناظر بی نظیر گردشگری است که تاکنون حتی برای اهالی غرب استان مازندران نیز ناشناخته مانده است، ظرفیتی طبیعی که می تواند سالانه پذیرای میلیون ها گردشگر داخلی و خارجی باشد.
جنگلهای حوزه ۴۶ بخش کجور
در این عرصه طبیعی بکر و دست نخورده جنگلهای شمال دارای گونه‌های درختی ارزشمندی چون راش، افرا، توسکا، بلوط، شمشاد و دیگر گونه‌ها قرار دارد.
دریاچه خضر نبی
در ارتفاعات کوهستانی و جنگلی کجور نوشهر و در ارتفاع حدود دو هزار متری از سطح دریای خزر دریاچه ای به نام "خضر نبی" واقع شده است.
این دریاچه که در ارتفاعات روستای "نیمور" معروف به بام کجور واقع شده که علاقه مندان و گردشگران می توانند با عبور از مسیرهای پر پیج و خم صخره های سنگلاخی، این بهشت گمشده را به تماشا بنشینند.
این دریاچه آرمیده در ارتفاعات بخش زیبای کجور با نامهای چون "خضر نبی، خضر رود کنار و خزررود" معروف بوده و از روزگاران گذشته تا به امروز در بین اهالی دارای تقدس مذهبی نیز است.
پارک جنگلی نور
پارک جنگلی نور به عنوان بزرگ ترین پارک خاورمیانه به لحاظ وسعت با چهار هزار هکتار ، در پنج کیلومتری شهر نور به محمودآباد و در شرق نور قرار دارد و این عرصه با داشتن امکانات رفاهی موجود در آن به یکی از تفرجگاه ها و اتراقگاه های مهم شمال ایران مبدل شده است.
آبشار آب پری
برای رسیدن به آبشار آب پری باید فاصله پنج کیلومتر شهر نور تا شهر رویان را پیمود ، یک خیابان در وسط شهر کوچک رویان در حاشیه غربی پل و رودخانه به طرف جنوب از مسیر اصلی نور به نوشهر جدا می‌شود که پس از آسفالت هشت کیلومتری در کنار رودخانه، کوه و دره جنگلی به آبشارآب پری می‌رسد.
این مسیر به ' گلندرود ' یا ' سوردار' معروف بوده و جریان آب در شیب سنگی به ۶۰درجه کوه منظره زیبایی را ایجاد کرده و وجود دانه‌های سنگی در پایین جاده به طرف دره و وجود درختان جنگلی منظره رویایی را پدید آورده است.
بوستان جنگلی کشپل
این بوستان در ابتدای جاده آسفالته لاویج در محور چمستان به آمل قرار دارد، حاشیه زیبای ساحل رودخانه لاویج رود، وجود چشمه‌های پرآب با گوارایی ویژه،امکانات نسبی اقامت و پارک بازی کودکان این بوستان را به تفرجگاه مردم منطقه و مسافران تبدیل کرده است.
تاریخ طبیعی مازندران معرفی نشده است
در همین پیوند محقق و پژوهشگر رشته گردشگری در استان مازندران گفت : متاسفانه تاریخ طبیعی استان مازندران معرفی نشده است به طور مثال غار هوتو و کمربند در شهرستان بهشهر و غارهای متعدد دیگری در دیگر نقاط استان وجود دارد که هنوز کشف نشده است.
محمدرضا اورمزدی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: ما نقطه به نقطه مازندران به ویژه در غرب استان تاریخی طبیعی زیادی داریم ولی این همه آثار و تاریخ و این همه آثار طبیعی بعد درآمد گردشگری ایران و منطقه صفر است که جای تامل و تاسف است.
وی خاطرنشان کرد: این استان شمالی از نظر جاذبه های گردشگری الماس دارد اما دریغ دریغ که از آنها اندکی برای رونق صنعت گردشگری منطقه بهره برداری نمی شود، پس چه زمانی باید برای رفع چالش های برون رفت این حوزه تدابیر علمی اتخاذ کرد تا میراث تاریخ طبیعی منطقه به نحو احسن شناسانده شود.
این استاد دانشگاه تصریح کرد : یکی از سایت های تاریخ طبیعی جنگل خشکه داران تنکابن است که بزرگترین سایت تاریخ طبیعی کاسپین و هیرکانی است ، دانشگاه تهران در جنگل خشگه داران یک مرکز تحقیقاتی دارد که داده های زمین شناسی و گونه های جانوری و گیاهی منطقه را بررسی می کند.
وی جنگل های دالخانی و صفاورد رامسر، غار دانیال سلمانشهر، جنگل سی سرا عباس آباد، و جنگل های دو و سه هزار تنکابن را از جمله تاریخ میراث طبیعی غرب مازندران برشمرد و یادآور شد: در غرب مازندران شمار زیادی از میراث تاریخ طبیعی وجود دارد که بسیاری از آن ها شناسانده نشده است.
ضرروت ثبت آثار تاریخ طبیعی منطقه در سازمان یونسکو
اورمزدی اضافه کرد : این میراث تاریخ طبیعی منطقه باید توسط سازمان علمی و فرهنگی یونسکو ثبت شود حتی پیشنهاد این را داریم که این آثار طبیعی ارزشمند و بی نظیر که در استان مازندران داریم با سازمان یونسکو و دفتر آن در ایران هماهنگی شود تا ثبت شود و تحت پوشش این سازمان بین المللی قرار داد.
محقق و پژوهشگر حوزه گردشگری استان مازندران ادامه داد : متاسفانه سازمان زمین شناسی در کشور و استان بیشتر جنبه های اقتصادی زمین شناسی میراث تاریخ طبیعی منطقه را بررسی می کند، ما در کشور انجمن ژئوتوریسیم داریم اینها تفاهم نامه های فی مابین سازمان زمین شناسی و میراث فرهنگی را پیگیری می کنند و در همین ارتباط نیز تفاهم نامه هایی وجود دارد و ساز و کارهای قانونی وجود دارد که باید پیگیری و اجرایی شود.
وی گفت: همچنین رشته راهنمایان زمین گردشگری در کشور داریم که هم اکنون در ۲ مرکز یکی در جهاد دانشگاهی و دیگری در وزارت میراث فرهنگی آموزش می بینند و آموزش دیدگان را کارت شناسایی می دهند که در زمان حاضر مغفول مانده و این جایگاه نیز فراموش شده است.
به گفته وی به طور مثال در غار دانیال هم مبحث گردشگری هست و جنبه های زمین شناسی و زیست شناسی آن هم هست که باید دیده شود. این غار از نظر زمین شناسی و هم از نظر اهمیت گردشگری متاسفانه سالهاست رها شده و می طلبد دستگاه های مثل زمین شناسی، هیات کوهنوردی و غارنوردی کشور و وزارت میراث فرهنگی پای کار بیایند و حتی برای آن پروژه تعریف کنند چرا که مخاطب خاص خودش را دارد.
اورمزدی در باره تاریخ طبیعی دیگری در منطقه سی سرا در سلمانشهر غرب مازندران اشاره و اضافه کرد: این عرصه جنگلی ادامه جنگل هیرکانی به سمت دریاست یعنی جزو جنگل های نادری است که بخش اندکی از آن تاکنون باقی مانده است که باید به گردشگران معرفی شود.
جواد اصلانی فرماندار عباس آباد در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت : غار دانیال سلمانشهر از توابع این شهرستان یکی از جاذبه های طبیعی کم نظیر این شهرستان غرب مازندران است.
اصلانی تصریح کرد : طبق برنامه ریزی های انجام شده مقرر شد برای این غار برنامه ای مدون گردشگری تهیه شود تا نیازهای ضروری آن از راه دسترسی گرفته تا مهیا کردن امکانات رفاهی و خدماتی تامین شود.
فرماندار عباس آباد خاطرنشان کرد : توجه به این غار در شرایط کنونی و با هدف توسعه صنعت گردشگری امر ضروری است چرا که امروز در دنیا از صنعت گردشگری نهایت بهره را می برند در حالی که ما از این ظرفیت اکنون نتوانستیم استفاده بهینه را ببریم.
وی خاطرنشان کرد : همه ظرفیت ها و جاذبه های گردشگری این شهرستان غرب مازندران به وزارت میراث فرهنگی انعکاس داده شد، نکته مهم این که باید از جاذبه های فراوان گردشگری این منطقه بهره لازم را ببریم.
نسخه سنتی گردشگری پاسخگوی نیاز توسعه استان نیست
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی مازندران طرح ریزی براساس آمایش سرزمینی و ظرفیت محلی عنوان کرد و گفت: نسخه سنتی گردشگری دیگر پاسخگوی نیاز توسعه استان نیست.
صادق برزگر اظهار داشت: مازندران دارای تنوع ظرفیت و منابع طبیعی ، انسانی و آیینی برای جذب گردشگری است که نمی توان برای این تنوع نسخه واحدی ارائه داد.
وی آمایش سرزمینی و برنامه‌ریزی براساس توان و داشته های گردشگری را تنها راه حل برون رفت از یکنواختی و کرختی این صنعت دانست و افزود: باید داشته ها و ویژگی های نقطه به نقطه استان شناسایی و شناسانده شود تا هم گردشگر و سرمایه گذاران و از همه مهم‌تر مدیران محلی نسبت به بهره برداری مناسب از آن اقدام کنند.
لزوم سرمایه گذاری برای توسعه صنعت گردشگری
مدیرکل میراث فرهنگی مازندران حوزه گردشگری را فراتر از مسئولیت اداری و نهادی عنوان کرد و گفت: باید تمامی نهادهای اجرایی جهت توسعه گردشگری و برنامه ریزی در این بخش بخصوص جذب سرمایه‌گذار وارد میدان شوند و به صورت جهادی همصدا باشند.
برزگر همکاری بیشتر نهادهایی همچون جهاد کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست و همچنین شهرداران در ظرفیت سازی و جذب سرمایه‌گذاران را خواستار شد و تاکید کرد: بدون این همکاری تمامی ایده ها و برنامه های گردشگری محکوم به شکست خواهد بود.
استاندار مازندران گفت: مجموعه گردشگری مازندران را در تراز این استان نمی‌دانم. این استان برای رونق گردشگری به برنامه راهبردی و جامع نیاز دارد و لازم است که دستگاه گردشگری را از مافیای فسادی که در گذشته‌ها برای صدور مجوز شکل گرفت نجات دهیم.
لزوم برنامه راهبردی برای رونق گردشگری
سید محمود حسینی‌پور اظهار کرد: اداره کل میراث فرهنگی مازندران در واقع اداره کل تمدن است. هویت فردی و هویت اجتماعی در برنامه‌های این سازمان قابل جست‌وجوست. اما در حوزه میراث فرهنگی چند گام بزرگ باید برداشته شود و ما نیازمند یک بازتعریف از میراث فرهنگی هستیم.
وی افزود: اهمیت این حوزه به عنوان یکی از اهرم‌های اصلی توسعه استان برای من بسیار زیاد است. تا جایی که از ابتدای پذیرش مسئولیت استانداری تا کنون در جلسه تودیع و معارفه هیچ یک از مدیران دستگاه‌های اجرایی حضور نیافتم، اما امروز تصمیم گرفتم با توجه به اهمیت این حوزه در جلسه حضور یابم.
نماینده عالی دولت در مازندران خاطرنشان کرد: تاثیر گردشگری بر افزایش اشتغال و درآمدهای ارزی، رونق صنایع داخلی و گسترش همکاری‌های بین‌المللی موجب شده تا نگرش کشورها به مرزها تغییر کند. امروز گردشگری به عنوان یکی از مؤلفه‌های دیپلماسی در برخی کشورها استفاده می‌شود. پس از خودرو، ساختمان و غذایی چهارمین صنعت برتر جهان گردشگری است و حتی بیش از خودروسازی و کشاورزی تولید ناخالص داخلی دارد. حال باید دید مازندران ما با انبوهی از ظرفیت‌ها از این فرصت مهم اقتصادی چه بهره‌ای می‌برد؟
نماینده عالی دولت در مازندران با بیان این‌که مجموعه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مازندران به تحولی بزرگ نیاز دارد، گفت: در این مدت حضورم مجموعه گردشگری مازندران را اصلا در تراز این استان ندیدم و معتقدم نیازمند تحولی بزرگ در این حوزه هستیم. البته تخصصی در این حوزه ندارم. اما به عنوان یک مدیر و همکار که ساعت‌ها با مجموعه دوستان در کشاورزی و صنعت و گردشگری استان جلسات داشتم به این نتیجه رسیدم که گردشگری استان برنامه استراتژیک و راهبردی ندارد.