از پایان تابستان امسال، مجموعه‌ای از اعتصاب‌ها در اعتراض به شرایط نابسامان اقتصادی و ناامنی شغلی به راه افتاد و شهروندان قاره سبز با ادامه افزایش قیمت‌ها، خواستار افزایش دستمزدهای خود شدند. آنها در هفته‌ها و ماه‌های گذشته کف خیابان‌های شهرهای مختلف اروپا را برای بیان اعتراض به ناکارآمدی دولت‌ها در مهار این وضعیت برگزیدند. سیل جمعیت بیش از ۷۰ هزار نفری در پراگ پایتخت جمهوری چک در اعتراض به سیاست‌های ناتو و اتحادیه اروپا به خیابان‌ها هنوز از ذهن مردم پاک نشده است؛ اعتراض‌هایی که هم‌زمان با اعتصاب‌ها نیز تداوم دارد.
اسپانیا، پرتغال، فرانسه و انگلیس روی خط اعتصاب
اعتصاب‌های سراسری در سراسر اروپا وارد مرحله‌ای جدی و پیشرونده شده که به برخی از آنها می‌پردازیم:
در اسپانیا، سوم نوامبر (۱۲ آبان) هزاران نفر در میدان «پلازا مایور» مادرید گردهم آمده و خواستار دستمزد بیشتر شدند؛ این تجمع نخستین اعتراض عمومی اسپانیا از زمان شروع بحران معیشت بوده است.
در پرتغال، ۱۸ نوامبر (۲۷ آبان) هزاران پزشک، پرستار، معلم و کارمند دولتی، از کار کناره‌گیری کرده و خواستار افزایش دستمزدها در بحبوحه تورم افسارگسیخته شدند و یک هفته پیش از رای‌گیری نهایی در مورد بودجه ۲۰۲۳، دولت سوسیالیست را به چالش کشیدند. همچنین کارگران کارخانه خودروسازی «فولکس واگن» پرتغال در روزهای ۱۷ و ۱۸ نوامبر در دو ساعت اول، هر یک از چهار شیفت کاری دست به اعتصاب زدند تا مطالبه خود مبنی بر افزایش فوق‌العاده دستمزدها به دلیل تورم شدید را مطرح کنند.
سرگردانی مسافران اروپا به دلیل اعتصاب‌های ریلی
مهمترین بخش اعتصاب‌ها در اروپا به بخش ریلی برمی‌گردد که سران بروکسل را نگران ساخته است. با تداوم اعتصاب‌ها در شبکه‌های حمل‌ونقل سراسر اروپا، شرکت‌های بیشتری در تعطیلات پیش روی سال نو میلادی به اعتصاب‌کنندگان پیوسته‌اند و پیش‌بینی می‌شود این امر به اختلال گسترده در جابجایی مسافران منجر شود.
براساس مهمترین بخش اعتصاب‌ها به بخش ریلی برمی‌گردد که سران بروکسل را نگران ساخته استگزارش‌ها، بیش از ۱۰۰ هزار کارمند بخش امنیتی راه‌آهن بین‌المللی «یورواستار» قرار است در آستانه کریسمس اعتصاب کنند. آنها اعلام کرده‌اند در روزهای ۱۶، ۱۸، ۲۲ و ۲۳ دسامبر (۲۵، ۲۷ آذر و یکم و دوم دی) اعتصاب می‌کنند و «اتحادیه ملی حمل‌ونقل دریایی و زمینی» اعلام کرده که این اعتصاب‌ها به شدت بر مسافرت‌های پیش رو تاثیر می‌گذارد.
اتحادیه‌های کارگری فرانسه نیز از تاریخ ۲ تا ۴ دسامبر (۱۱ تا ۱۳ آذر) اعلام اعتصاب کرده‌اند؛ امری که باعث ایجاد اختلال گسترده در شبکه ریلی این کشور شده است.
راه‌آهن انگلیس نیز برای ماه‌های دسامبر و ژانویه (آذر و دی) اعلام اعتصاب کرده است. اتحادیه کارگران راه‌آهن، دریانوردی و حمل‌ونقل اعلام کرده ۴۰ هزار عضو این اتحادیه به مدت ۸ روز از تعطیلات پیش‌رو را دست به اعتصاب می‌زنند. تاریخ اعتصاب ۱۳-۱۴ (۲۲ و ۲۳ آذر) و ۱۶-۱۷ دسامبر (۲۵ و ۲۶ آذر) و همچنین سوم و چهارم(۱۳ و ۱۴ دی) و ششم و هفتم ژانویه (۱۶ و ۱۷ دی) خواهد بود.
صدها حمل‌کننده چمدان در فرودگاه «هیثرو لندن» نیز اعلام کرده‌اند در ایام کریسمس اعتصاب می‌کنند و از ۱۶ دسامبر (۲۶ آذر) به مدت ۷۲ ساعت در اعتصاب هستند.
اعضای «اتحادیه خدمات عمومی و بازرگانی انگلیس» (PCS) که نماینده اداره گذرنامه و کارکنان نیروهای مرزی است نیز به اعتصاب در کریسمس رای داده‌اند. هنوز تاریخ دقیق این اعتصاب تائید نشده اما گفته می‌شود این اقدام می‌تواند به ایجاد صفوف طولانی در فرودگاه‌ها و بنادر منجر شود.
خدمه شرکت هواپیمایی پرتغالی TAP Air نیز برای تاریخ‌های ۸ و ۹ دسامبر (۱۷ و ۱۸ آذر) به دلیل کاهش دستمزد، کمبود کارکنان و شرایط بد کاری اعلام اعتصاب کرده‌اند. این شرکت هواپیمایی در حال حاضر لغو ۳۶۰ پرواز را اعلام کرده و پیش‌بینی‌شده نزدیک به ۵۰ هزار مسافر تحت تاثیر این امر قرار گیرند.
راهکارهای موقتی و ناکارآمد بحران را تشدید کرده است
برخی سردمداران اروپایی برای رهایی از باتلاق اعتصاب به برخی اقدامات دست زده‌اند که از نگاه کارشناسان بیشتر به مرهم شبیه است تا درمان قطعی؛ زیرا بدون مهار تورم هرگونه افزایش حقوق یا معاف از مالیات راه‌حل موقتی به شمار می‌رود.
در آلمان، «فولکس واگن» ۲۳ نوامبر (۲ آذر) با یک قرارداد دستمزد دو ساله برای حدود ۱۲۵ هزار کارگر در کارخانه‌های آلمان غربی موافقت کرد و حدود ۸.۵ درصد دستمزد بیشتری را ارائه کرد که کمتر از نرخ تورم بود اما بالاتر از آنچه است که سایر کارفرمایان در هفته‌های اخیر پیشنهاد داده‌اند.
برخی سرمداران اروپایی برای رهایی از باتلاق اعتصاب به برخی اقداماتی دست زده‌اند که از نگاه کارشناسان بیشتر به مرهم شبیه است تا درمان قطعی زیرا بدون مهار تورم هرگونه افزایش حقوق یا معاف از مالیات راه‌حل موقتی به شمار می‌رودهمچنین بزرگترین «اتحادیه کارگری آلمان» (IG Metall) در ۱۸ نوامبر (۲۷ آبان) با یک قرارداد دستمزد البته کمتر از نرخ تورم در یک منطقه نیروگاهی موافقت کرد و معیاری را برای ۳.۹ میلیون کارگر بخش فلز و برق در سراسر کشور تعیین کرد. اگر چه این افزایش ۸ درصدی حقوق بسیار سخاوتمندانه به نظر می‌رسد اما این رقم هنوز کمتر از نرخ تورمی است که در ماه گذشته در آلمان به عنوان بزرگترین اقتصاد اروپا (۱۱.۶ درصد) بود.
اتحادیه کارگری «وردی» آلمان به عنوان عضو فدراسیون کارگران حمل‌ونقل اروپا (ای تی اف) نیز اعلام کرده با شرکت انرژی RWE (که یک شرکت آلمانی متخصص در زمینه انرژی تجدیدپذیر است) برای حدود ۱۸ هزار کارکنان خود به توافق در زمینه دستمزد دست یافته که شامل پرداخت یکباره ۳ هزار یورو و افزایش حداقل ۶ درصدی حقوق از اول فوریه سال آینده میلادی است.
همچنین گفته می‌شود شرکت هواپیمایی «لوفت هانزا» و اتحادیه «یوفو» برای افزایش حقوق ۱۹ هزار خدمه به توافق رسیده‌اند. ضمن اینکه مدیر منابع انسانی آئودی نیز گفته: خودروساز آلمانی «آئودی» به جای افزایش دائمی دستمزد، طرفدار ارائه یکبار پرداخت معاف از مالیات به کارکنان است.
در اتریش نیز چهارم نوامبر (۱۳ آبان) کارگران بخش صنعت فلز توانستند با چانه‌زنی، تعهدی مبنی بر افزایش دستمزد سالانه بیش از ۷ درصدی را بگیرند که بالاتر از نرخ تورم ۶.۳ درصدی این کشور بود. این مذاکرات به عنوان زنگ خطری برای سایر بخش‌ها در اتریش تلقی می‌شود که دارای سنت قوی در چانه‌زنی جمعی و افزایش دستمزد سالانه توافقی هستند.
در فرانسه هم برخی راهکارها تدارک دیده شد؛ به عنوان نمونه شرکت برق «الکتریسیته دو فرانس» (EDF) فرانسه که دومین شرکت بزرگ دنیا در زمینه تولید برق به شمار می‌رود، در ۲۷ اکتبر (۵ آبان) اعلام کرد به طور رسمی توافقنامه دستمزد کارگران خود را امضا کرده است.
در کشوری مانند اسپانیا، به گفته کامیون‌دارانی که اعتصاب کرده‌اند، یک «پویش آزار و اذیت بی‌امان» از سوی برخی مقام‌ها، اتحادیه‌های رقیب و رسانه‌ها علیه آنها به راه افتاده است. صدها راننده کامیون متعلق به پلتفرم غیررسمی دفاع از حمل‌ونقل در این کشور از طریق اعتصاب، خواستار تغییر قوانین حمل‌ونقل جاده‌ای و اعتراض به هزینه‌های زندگی شده‌اند.
در میان اقداماتی که در سطح کشورهای اروپایی نسبت به اعتراض‌ها و اعتصاب‌ها صورت گرفته که البته با خشونت و تهدید نیز همراه بوده، مواضع اعلامی و اعمالی نخست‌وزیر جدید انگلیس قابل توجه است.
خشونت و سرکوب؛ راهکار فرانسه و انگلیس برای برون‌رفت از بحران اعتراض‌ها
اگر چه برخی، دولت فرانسه را در میان کشورهای اروپایی به دلیل سرکوب جنبش موسوم به «جلیقه زردها» مورد سرزنش قرار می‌دهند اما انگلیس همواره رویکرد خصمانه‌ای نسبت به معترضان و اعتصاب‌کنندگان خود دارد.
اعتراض‌های جلیقه‌زردها طولانی‌ترین جنبش اعتراضی قرن اخیر و احتمالا دومین جنبش اثرگذار پس از اعتراض‌های مه ۱۹۶۸ است. ریشه این اعتراض‌ها، اتهام حمایت از ساکنان کلان‌شهرها و قشر ثروتمند و نادیده گرفتن فقرا از سوی امانوئل مکرون رئیس‌جمهوری فرانسه بود.
مکرون با لغو مالیات بر ثروت‌های کلان، درواقع بیش از۳ میلیارد یورو را به امید تشویق صاحبان سرمایه به سرمایه‌گذاری در داخل کشور به آنها بخشید. علاوه بر این، بیکاری ۹ درصدی حومه‌نشینان کلان شهرها و افزایش مالیات بر سوخت‌های فسیلی در قالب آرمان‌های محیط زیستی، جرقه این اعتراض‌ها را در روز ۱۷ نوامبر ۲۰۱۸ ()زد.
در پاییز ۲۰۱۸، در واکنش به اعتراض مالیات بر سوخت، اعتراض‌هایی در سراسر فرانسه شکل گرفت که مهمترین آنها در اول دسامبر() و در طاق پیروزی و خیابان شانزه‌لیزه پاریس ثبت شد. اعتراض‌هایی که با نام «جلیقه زردها» الهام‌بخش اعتراض‌ها در خارج از مرزهای فرانسه شد.
به تدریج، با بالاگرفتن درگیری‌ها و افزوده‌شدن آشوبگران به جمع معترضان و بروز ناآرامی، پلیس از همه قدرت برای سرکوب معترضان استفاده کرد و به این ترتیب ده‌ها تظاهرکننده، روزنامه‌نگار و تماشاچی ماجرا، در اثر گلوله‌های پلاستیکی پلیس ضدشورش به شدت مجروح شدند.
«امانوئل مکرون» در مواجهه با این خشونت‌ها قاطعانه از زیرسوال بردن اقدامات پلیس امتناع و اصطلاح «خشونت پلیس» را رد کرد. این امر از نگاه بسیاری از فعالان جنبش، شاهدان و قربانیان نقطه بی‌بازگشتی بود که تا به امروز نیز اقدامی برای آرام کردنش صورت نگرفته است. همین امر، جلیقه‌زردها را به مخالفان همیشگی مکرون تبدیل کرد. این جنبش تا مدت‌ها هر یکشنبه تجمع برگزار می‌کرد اما در ماه‌های اخیر چندان فعال نبوده است.
برخورد پلیس انگلیس نیز با مردم این کشور در دو سال گذشته در زمینه قرنطینه هنوز از ذهن مردم بریتانیا و جهان پاک نشده است. در سال ۲۰۲۰ پلیس انگلیس بیش از ۱۵۰ نفر از مردم را که برای اعتراض به قرنطینه‌های کرونایی به خیابان آمده بودند، دستگیر کرد. در سال ۲۰۲۱ نیز پلیس انگلیس بیش از ۲۰۰ نفر را در جریان اعتراض مردم به مسائل اقتصادی بازداشت کرد.
آنچه که اعتراض‌ها و اعتصاب‌ها در انگلیس را از دیگر کشورهای اروپایی متمایز کرد، واکنش عجیب «ریشی سوناک» نخست‌وزیر تازه‌کار این کشور بود که از از اختیارات ویژه به پلیس گرفته تا دستور به ارتش برای ورود به ماجرا را در بر می‌گرفت.
نخست‌وزیر انگلیس: نیروی پلیس انگلیس اختیارات جدیدی برای سرکوب اعتراض‌های غیرقانونی در این کشور دریافت کرده و در برخورد برای پایان‌دادن به «اخلال و رنج» حاصل از این اعتراض‌ها برای خانواده‌های عادی، از حمایت کامل برخوردار است سوناک به‌تازگی اعلام کرده نیروی پلیس این کشور اختیارات جدیدی برای سرکوب اعتراض‌های غیرقانونی دریافت کرده و در برخورد برای پایان‌دادن به «اخلال و رنج» حاصل از این اعتراض‌ها برای خانواده‌های عادی، از حمایت کامل او برخوردار است.
او، افزون بر اعطای اختیارات جدید به پلیس انگلیس برای سرکوب تظاهرات غیرقانونی، در نظر دارد برای مقابله با اعتصاب‌های کادر درمان در زمستان پیشِ‌رو، از ارتش و نیروهای مسلح این کشور استفاده کند.
سرکوب و تهدیدهای نخست‌وزیر انگلیس در شرایطی به طور دائم تکرار و خصمانه‌تر می‌شود که پیش از این، مردم این کشور را سختی‌ها و مشکلات «برگزیت، هزینه‌های کرونا و امروزه بی‌ثباتی سیاسی، تورم بی‌سابقه، مخارج بالا و دستمزد پایین» آنها را به ستوه آورده است.
اوضاع اقتصادی انگلیس در بدترین وضع نیم قرن گذشته قرار دارد. نرخ تورم سالانه در انگلیس از ۱۰.۱ درصد در ماه سپتامبر(شهریور) به ۱۱.۱ درصد رسیده که بسیار بالاتر از پیش‌بینی بازار ۱۰.۷ درصد بوده است. این بالاترین نرخ تورم از اکتبر( ۱۹۸۱ است که فشار اصلی به دلیل افزایش ۱۲۸.۹ درصدی بهای گاز و ۶۵.۷ بهای برق است.
توسل دولت بایدن برای مقابله با اعتراض‌های ریلی به کنگره
کنگره آمریکا لایحه‌ای را برای جلوگیری از اعتصاب بخش راه‌آهن و تاثیرات مخرب آن بر اقتصاد این کشور تصویب کرد.
این لایحه یک روز پس از آنکه در مجلس نمایندگان آمریکا با ۲۹۰ رای موافق و ۱۳۷ رای مخالف تصویب شده بود، در سنای این کشور با ۸۰ رای موافق در مقابل ۱۵ رای مخالفت به تصویب رسید. مصوبه کنگره برای تبدیل شدن به قانون باید به امضای جو بایدن رئیس‌جمهوری آمریکا برسد.
مصوبه جدید کنگره آمریکا افزایش ۲۴ درصدی حقوق کارکنان بخش راه‌آهن را در یک دوره ۵ ساله از سال ۲۰۲۰ تا سال ۲۰۲۴ (عطف به گذشته) در نظر گرفته است. بر اساس برآورد انجمن راه‌آهن آمریکا، اعتصاب بخش راه‌آهن و توقف فعالیت قطارها در آمریکا، روزانه ۲ میلیارد دلار به اقتصاد این کشور آسیب می‌زند. این اعتصاب در صورت عملی شدن همچنین می‌توانست تأثیرات مخربی بر جابجایی مسافران داشته باشد.
با نزدیک شدن به زمان اعتصاب بخش راه‌آهن(۹ دسامبر، ۱۸ آذر)، رئیس‌جمهوری آمریکا از کنگره خواست توافق اولیه‌ای را که در ماه سپتامبر با حضور نمایندگان کارگران به دست آمده بود، تصویب کند. کنگره پیش از این نیز قوانینی را برای به تعویق انداختن یا جلوگیری از اعتصاب‌های بخش‌های خطوط ریلی و هوایی به تصویب رسانده بود.
«نانسی پلوسی» رئیس مجلس نمایندگان آمریکا هم از کنگره خواسته بود قانونی را تصویب کنند تا از اثرات زیان‌بار اقتصادی ناشی از اعتصاب سراسری در بخش حمل‌ونقل ریلی جلوگیری کند.
پیشتر رسانه‌های آمریکایی گزارش دادند: مخالفت اتحادیه کارگری راه‌آهن با حدود ۱۲ هزار عضو، با پیشنهاد غیرقابل اعتماد ماه گذشته کاخ سفید برای میانجی‌گری میان شرکت‌های ریلی حمل بار و همه ۱۲ اتحادیه این صنعت، احتمال اعتصاب سراسری را در دوره‌ای حساس افزایش داده است.
اعتراض‌ها عامل بی‌ثباتی دولت‌ها در انگلیس
از طرف دیگر، بی‌ثباتی سیاسی به مولفه‌ای دائمی برای شناخت و تحلیل ساختار سیاسی انگلیس تبدیل شده است. در این کشور بحران و آشفتگی سیاسی به حدی است که در مدت ۶ سال، ۴ نخست‌وزیر قربانی بازی‌های حزبی شدند. از سال ۲۰۱۶ تا به امروز به ترتیب «دیوید کامرون»، «ترزا می»، «بوریس جانسون» و «لیز تراس» در این جایگاه قرار گرفته بودند و هر کدام به دلیل تشنج و بی‌ثباتی سیاسی از مقام نخست‌وزیری کناره‌گیری کردند و پیش از سوناک، عمر نخست وزیری خانم تراس فقط ۶ هفته بود.
در حوزه خارجی به ویژه بحران اوکراین نیز انگلیس بازیگری شکست خورده به نظر می‌رسد؛ انگلیس با ۴.۳۷ میلیارد دلار بودجه برای ارسال تسلیحات نظامی به اوکراین پس از آمریکا در رتبه دوم کمک‌کنندگان به اوکراین قرار دارددر حوزه خارجی به ویژه بحران اوکراین نیز انگلیس بازیگری شکست خورده به نظر می‌رسد. انگلیس با ۴.۳۷ میلیارد دلار بودجه برای ارسال تسلیحات نظامی به اوکراین پس از آمریکا در رتبه دوم کمک‌کنندگان به اوکراین قرار دارد. سوناک از عزم جزم لندن برای تداوم و افزایش کمک‌های نظامی به اوکراین در سال ۲۰۲۳ خبر داده و به ارسال محموله موشک‌های «بریمستون۲» به کی‌یف اقدام کرده است.
تارنمای شبکه «سی‌ان‌بی‌سی» در گزارشی تاکید کرده، ذخایر سلاح‌های آمریکا و اروپا در حال ته کشیدن است و روزنامه «تایمز» به نقل از منابع ناشناس در گزارشی نوشت، سلاح لندن برای ارسال به اوکراین در حال تمام‌شدن است و انگلیس تا پایان سال ۲۰۲۲ دیگر نخواهد توانست برای تامین نیازهای نظامی اوکراین به بودجه دست بزند. زرادخانه تسلیحاتی دست‌کم ۲۰ کشور از ۳۰ عضو ناتو، کاملا ته کشیده و فقط متحدان بزرگ‌تر یعنی فرانسه، آلمان، ایتالیا و هلند برای تداوم کمک نظامی به اوکراین یا افزایش آن در انبارهای خود موجودی کافی دارند.
با وجود مشاهده هراس نخست‌وزیر جدید انگلیس از تداوم و تشدید اعتراض‌ها اما این کشور از نظر شمار اعتصاب‌ها در وضعیت به نسبت خوبی قرار دارد.
اکنون در آستانه کریسمس، طولانی‌ترین قطار اعتصاب‌ها در تاریخ بریتانیا به راه افتاده اما همانگونه که ارقام «بنیاد هانس بوکلر» نشان می‌دهد، نسبت به دیگر کشورهای عضو «سازمان همکاری اقتصادی و توسعه» (OECD)، پایین‌ترین نرخ اعتصاب‌ها را دارد و در جایگاه نهم قرار گرفته است.
در انگلیس از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۷ به طور متوسط ۲۱ روز اعتصاب به ازای هر یک هزار کارمند در هر سال وجود داشته که بسیار کمتر از فرانسه است؛ کشوری که «فرهنگ اعتصاب» در آن بسیار قوی بوده و این رقم در آن به ۱۱۸ می رسد. از این رو، در شرایط کنونی، فرانسه بیش از دیگر کشورهای اروپایی درگیر اعتراض‌ها و اعتصاب‌هایی خواهد بود که با نزدیک شدن به عید نو میلادی شدت می‌یابد. حال باید منتظر ماند و دید آیا با تشدید اوضاع، همان نسخه برخورد با جلیقه زردها دوباره بازنویسی خواهد شد؟
منابع:
https://www.statista.com/chart/۲۰۱۶۷/the-countries-which-go-on-strike-the-most/
https://www.theguardian.com/business/۲۰۱۲/nov/۱۴/european-strikes-who-protesting-why
https://www.euractiv.com/section/politics/news/strikes-in-belgium-france-greece-as-workers-demand-action/
https://www.reuters.com/world/europe/strikes-protests-europe-over-cost-living-pay-۲۰۲۲-۱۱-۲۳/
https://tradingeconomics.com/united-kingdom/inflation-cpi
https://www.cnbc.com/۲۰۲۲/۰۹/۲۸/the-us-and-europe-are-running-out-of-weapons-to-send-to-ukraine.html