در ماه‌های گذشته، تعیین مکان‌هایی برای اعتراضات جمعی در شهرها، در دستورکار قرار گرفته است. این سیاست با هدف اجرای اصل ۲۷ قانون اساسی که اجتماعات را بدون حمل سلاح و به شرطی که مخل به مبانی اسلام نباشد، آزاد می‌داند، دنبال شد.
تصویب شد اما اجرا نشد
هرچند در سال۹۶ نیز پس از اعتراضات اقتصادی که در همان سال شکل گرفت، مکان‌هایی در تهران و سایر شهرها تعیین شد و امید بود این گام ابتدایی به تدریج زمینه اجرای اصل ۲۷ قانون اساسی و به رسمیت شناختن حق اعتراض مردم شود. اما دیوان عدالت این مصوبه را به دلیل اینکه محل‌های اعتراض محدود به چند نقطه شده بود، مغایر قانون اساسی ارزیابی کرد. برخی منتقدان هم تعیین نقاطی برای اعتراض را ایجاد محدودیت برای معترضان می‌دانستند؛ در نتیجه این سیاست که تحت عنوان «طرح تعیین مکان برای تجمعات» به تصویب رسیده بود، ابطال و صورت مسأله پاک شد و این تلاش به نتیجه نرسید.
این‌بار اما با هدف به رسمیت شناختن عملی حق اعتراض و استفاده از ظرفیتی برای تعدیل سیاست‌ها و پیشگیری از انباشت نارضایتی‌ها در دولت به سازوکارهایی اندیشیده شد که مجالی برای شنیدن جامعه و صدای مردم را فراهم آورد.
تدابیر مسئولان فارس و تعیین باغ جنت برای برگزاری تجمعات
در استان فارس نیز تلاش‌ها برای احقاق حق مطالبه در مکانی مناسب که زمینه لازم برای کنش‌گری مؤثر مردم را فراهم کند آغاز شد و این استان به عنوان یکی از استان‌های پیشرو، مکانی را به همین منظور در نظر گرفت.
اسماعیل محبی‌پور معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری فارس چهارشنبه ۲آذرماه ۱۴۰۱ در نشست خبری با خبرنگاران اعلام کرد: در جهت اجرای اصل ۲۷ قانون اساسی مبنی بر آزادی تشکیل اجتماعات و راهپیمایی‌ها بدون حمل سلاح به شرطی که مخل امنیت اسلام نباشد، باغ جنت شیراز به عنوان نخستین مکان برای برگزاری این اجتماعات در این کلانشهر تعیین شد. وی همچنین عنوان کرد که مکان‌های دیگری نیز در شهر شیراز برای برگزاری تجمعات قانونی انتخاب و معرفی خواهد شد.
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری فارس، این تجمعات را کاملا آزاد دانست و گفت: امکان حضور سخنران در این اعتراضات وجود دارد و این تدبیر نیز اندیشیده شده که هر صنف و گروهی که درخواست تجمع دارد مدیر مربوطه هم بتواند در آن تجمع حضور یافته و پاسخگو باشد. در واقع این اقدام در جهت فراهم کردن زمینه برگزاری اعتراضات قانونی و جدا کردن آن از اغتشاشات رقم خواهد کرد و امیدواریم که به یک الگوی در کشور تبدیل شود.
مهدی طاهری رییس شورای اسلامی شهر شیراز هم روز یکشنبه ششم آذرماه در نود و یکمین جلسه این شورا با بیان اینکه مبنای اعتراض مدنی در جامعه ایران نیاز به تجدید نظر دارد، گفت: وقت آن فرارسیده تا سازوکارهای منطبق با قانون اساسی از طریق مسئولان عالی رتبه کشور به صورت جدی اجرا شود. وی با اعتقاد به اینکه برای هر اجتماع و راهپیمایی، مسئول حقوقی و حقیقی مشخص و متعاقب آن بروز هر نوع خسارت به اموال عمومی باغ جنت شیراز توسط احزاب یا گروه های شرکت کننده معین شود، افزود: امکان رسیدگی‌های فوریت‌های پزشکی و امدادی برای تأمین ایمنی مردم و محیط باغ جنت برقرار شود.
در روز سه‌شنبه هشتم آذرماه معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری فارس بار دیگر به تعیین باغ جنت به عنوان نخستین مکان ویژه برپایی تجمع‌های قانونی در شهر شیراز اشاره کرد و گفت: به فرمانداران دیگر شهرستان‌ها نیز اعلام کرده‌ایم که در هر شهرستانی که نیاز است در شورای تامین شهرستان در این باره تصمیم‌گیری کنند. او همچنین در خصوص چگونگی درخواست برپایی تجمع قانونی در شیراز اظهار کرد که احزاب، جریان‌های سیاسی، گروه‌ها و جریان‌های صنفی می‌توانند درخواست‌شان را به فرمانداری ارائه بدهند و بر اساس اصل ۲۷ قانون اساسی تجمع برگزار کنند و مجموعه دستگاه‌های انتظامی و نظام جمهوری اسلامی وظیفه تامین امنیت آنها را برعهده دارند و "اگر افراد در محل برپایی تجمع‌های قانونی، هر شعاری بدهند با آنها برخورد نمی‌شود. البته توهین به افراد به بهانه برپایی تجمع پذیرفته نیست و نمی‌توان به عنوان اعتراض به افراد ، فحاشی صورت گیرد.
دغدغه‌های دانشجویان شیراز
بر همین اساس خبرگزاری جمهوری اسلامی مرکز استان فارس نیز میزگردی در خصوص «تجمعات قانونی در باغ جنت: موانع و راهکارها» با حضور جمعی از نمایندگان تشکل‌های دانشجویی تشکیل داد که در این میزگرد مرصاد خلفی دبیر جامعه اسلامی دانشجویان دانشگاه شیراز، پدرام پورقدیری دبیر انجمن وفاق و توسعه دانشگاه شیراز، علیرضا زارع دبیر انجمن اسلامی دانشگاه شیراز، علی سجادی دبیر مجمع آرمان شیراز، سعید کریمی عضو انجمن فرهنگ و سیاست و زهرا باشی عضو کمیته ناظر بر نشریات دانشگاه شیراز حضور داشتند و به ارائه نظرات، پیشنهادات و ارزیابی خود از این موضوع پرداختند.
فرصت سوزی نکنیم
علی سجادی دبیر تشکل دانشجویی عدالت‌خواه مجمع آرمان دانشگاه شیراز در این باره گفت: در همه تاریخ و از پس حوادث گوناگون آن تلخی‌های بسیار نسل به نسل بشر را پشت سر گذاشته که گاهی ناشی از جبر حاکمیت و گاه ناشی از عدم آگاهی بوده است پرواضح است که بحران‌ها به شرط احترام فکری و عملی متقابل بین نخبگان مردمی و اهالی قدرت، روزی به پایان خواهد رسید.
وی به اصل ۲۷ قانون اساسی اشاره کرد و افزود: در روزهای اخیر بعد مدتها درگیری و تحمل هزینه برای خود و ملت شاهد تعیین مکانی جهت تجمع مردم و معترضین بودیم اما مثل همیشه لازم است به بیان نکاتی بپردازیم تا مجددا به سیاق سابق، شاهد فرصت‌سوزی توسط اهالی قدرت نباشیم.
دبیر تشکل دانشجویی مجمع آرمان دانشگاه شیراز:
آیا ما می‌توانیم امنیت مکان اعتراض را تأمین کنیم؟
آیا معترضان به لحاظ بیان هم این آزادی را خواهند داشت که بتوانند انتقادات خود را بدون هیچ دغدغه‌ای مطرح کنند؟
سجادی بیان کرد: با توجه به اصل مستند و مستدل قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران اقدامات صورت گرفته جهت اجرای این اصل مانند پیش‌بینی فضای مناسب برای اعتراض باید دائمی و مستمر باشد و نکته مهم‌تر اینکه نظام‌مندی آن به عنوان مانع تلقی نشود به گونه‌ای که با وضع قانون و تبصره‌های متعدد به طور کل تعطیل شود.
این دانشجو ادامه داد: اگر خلأ قانون در خصوص حق اعتراض به عنوان یکی از اساسی و بنیادی‌ترین حقوق بشریت را در نظر نگیریم در قوانین موجود در نظام حقوقی فعلی نیز دچار مشکل و نیازمند اصلاح و بازبینی هستیم به طور مثال در قانون احزاب که صراحتا بیان شده احزاب باید برای حق اعتراض مجوز بگیرند.
شخص حقیقی می‌تواند درخواست اعتراض بدهد؟
وی عنوان کرد: فارغ از مباحث مربوطه به نهاد صلاحیت‌دار اعطای مجوز ماهیتا نظام ما نظام حزبی نیست و احزاب موجود که تعداد آنها به اندازه انگشتان دست نیست باید به ثبت نیز رسیده باشند تا قادر به دریافت مجوز شوند.
سجادی افزود: گستره افراد مشمول قانون برای استفاده یکی از بدیهی‌ترین حقوق آنها یعنی حق اعتراض به اندازه‌ای محدود می‌شود که عملا کارایی در عالم واقع نخواهد داشت و در نتیجه دامنه افرادی که می‌خواهند مجوز بگیرند بایستی که گسترش پیدا کند؛ مثلا در نهادهای صنفی همچون معلم‌ها که حق اعتراض دارند سوال این است که آیا شخص حقیقی می‌تواند درخواست اعتراض بدهد؟ آیا تعدادی معلم به همین سادگی می‌توانند از حق اعتراض خود بهره‌مند شوند اگر آری با چه عنوانی با چه شرایطی و با چه تضمینی؟
سازو کار مناسبی پیش‌بینی شود
وی ابراز کرد: امیدواریم که در راستای رفع ایرادات و اشکالات وارده و تقویت نقاط قوت در جهت حراست از اجرای صحیح و با شیوه درست قانون اساسی به ویژه اصل ۲۷ و برای اجرای برنامه‌های دولت ساز و کار مناسبی پیش بینی شود و نهادی مستقل با دستور ریاست جمهور بر مبنای تکلیف قانونی وی که به صراحت در اصل ۱۱۳ قانون اساسی آمده ایجاد شود و مسئول اجرای اصول معطل مانده قانون اساسی مخصوصا در بخش حقوق ملت که به معنای واقعی هیچ دستگاهی مکلف بر اجرای آن نیست بشود.
دبیر تشکل دانشجویی عدالت‌خواه مجمع آرمان دانشگاه شیراز اظهار داشت: رئیس‌جمهور به عنوان شخص دوم مملکت دارنده شأن فرای رئیس قوه مجریه مسئول اجرای قانون اساسی است که این وظیفه زیر مجموعه قوه مجریه نیست و در واقع عملی فراتر از آن است؛ بنابراین رئیس‌جمهور می‌تواند اقتدار نظارت و کنترل خود را بر سایر قوا در قالب تعامل و در جهت اجرای قانون اساسی اعمال کند.
وی اضافه کرد: انتخاب باغ جنت به عنوان مکان قانونی اعتراض در شیراز، اتفاق خوبی است اما باید زمان بگذرد تا ببینیم در نهایت چه اتفاقی می‌افتد؛ چه طیف موافق و چه طیف مخالف و چه کسانی که فحاشی کردند باید در این مجامع حضور داشته باشند.
آزادی بیان در باغ جنت اهمیت دارد
سجادی ادامه داد: عمده استدلال مخالفان اعتراضات این است که دشمنان از این اعتراضات برای اهداف تروریستی بهره می‌گیرند؛ با مشخص شدن مکانی برای تجمعات دیگر بهانه‌ای برای مخالفان اعتراضات باقی نمی‌ماند اما این پرسش‌ها مطرح است که آیا ما می‌توانیم امنیت این مکان را تأمین کنیم؟ آیا معترضان به لحاظ بیان هم این آزادی را خواهند داشت که بتوانند انتقادات خود را بدون هیچ دغدغه‌ای مطرح کنند؟
وی با اعتقاد به اینکه آزادی بیان در اعتراضات باغ جنت بسیار اهمیت دارد، گفت: ما انتظار داریم که جریان‌های مخالف بدون فحاشی و بدون زیر سؤال بردن گفتمان اصلی در این مکان حضور یابند و صحبت کنند. این اجازه و آزادی بیان از هر چیزی مهم‌تر است.
او با اشاره به اینکه تعیین مکانی برای تجمعات از مطالبات مردم و دانشجویان بوده و هست، گفت: قانون اساسی در دهه ۶۰ نوشته شد و در آن زمان همه به آن می‌بالیدند و افتخار می‌کردند اما بعدها آیین نامه‌های وزارتی و مجلس به اصول و ضوابط آن اضافه شد و امروز به جایی رسیدیم که اصلی مانند اصل ۲۷ قانون اساسی بدون هیچ قیدی اعتراض را آزاد می‌داند اما زمانی که به آیین‌نامه وزارت کشور رجوع می‌کنیم متوجه می‌شویم که با اسارت طرف هستیم.
نیاز به گوش شنوای مسئولان دارددبیر انجمن وفاق و توسعه دانشگاه شیراز:
تعیین مکان قانونی بیان اعتراض در شیراز مایه خوشحالی است اما باغ جنت از ادارات و مسئولان دور است
پدرام پورقدیری دبیر انجمن وفاق و توسعه دانشگاه شیراز از تشکل‌های دانشجویی اصلاح‌طلب این دانشگاه به بیان ارزیابی خود از این اقدام پرداخت و گفت: جای بسی خوشحالی است که این اقدام در استان فارس به عنوان یکی از استان‌های پیشرو دنبال شد و این اتفاق خوب نشان می‌دهد که نماینده عالی دولت در استان دغدغه این موضوع را دارد.
وی ادامه داد: به اعتقاد من محل این اعتراضات باید جایی باشد که گوش مسئولین هم به آنجا نزدیک باشد. شاید گزارش‌های اعتراضات در باغ جنت به گوش مسئولان برسد اما دور بودن این مکان از اماکن دولتی و مسئولان به عنوان یکی از انتقاداتی است که به این اقدام وارد است.
پورقدیری ابراز کرد: امیدوارم زمینه درخواست احزاب و تشکل‌ها و حضور آنها در اعتراضات باغ جنت فراهم شود؛ همچنین مهیا کردن سازوکار اجرایی و عملیاتی شدن این اقدام بسیار حائز اهمیت است. البته ما این کار را به فال نیک می‌گیریم و امیدواریم شاهد عملیاتی شدن اهداف مدنظر مردم از این اقدام باشیم.
مدعیان آزادی‌بیان هنوز طلبکارند
علیرضا زارع دبیر انجمن اسلامی دانشگاه شیراز با اعتقاد به اینکه ما یک طیف مطالبه گر و یک طیف طلبکار داریم گفت: می‌خواهم چند واژه به طیف طلبکار اضافه کنم؛ در واقع ما یک طیف طلبکار مظلوم‌نمای واژه باز داریم که بیش از دو دهه مملکت به دست طیف طلبکار مظلوم‌نمای واژه بازی بود که طرفدار آزادی بودند اما بیشترین خفقان هم در همان زمان‌ها اتفاق افتاد.
وی ادامه داد: آنها تنها با واژه‌ها بازی کردند و از این طریق مقاصد خود را پیش بردند و همان‌گونه که گفتم اوج خفقان هم در زمان بود؛ این طیف الفاظ بی‌عقل، شکم‌سیر، ساده لوح و بزدل را برای منتقدین به کار بردند.
زارع عنوان کرد: هرچند ما در بسیاری مواقع از بنیان‌ها دفاع می‌کنیم اما نقدهای تندی را هم به سیستم و دولت وارد می‌کنیم و این نقدها را هم بدون رودربایستی و با صراحت تمام مطرح می‌کنیم. با این حال اغراق‌نمایی نمی‌کنیم و تلاش می‌کنیم که واقع‌بین باشیم.دبیر انجمن اسلامی دانشگاه شیراز:
با وجود تعیین مکانی برای اعتراض در شیراز، مدعیان آزادی بیان به این اقدام معترض هستند و هنوز طلبکارانه رفتار می‌کنند
وی یادآور شد: برخی مردم خواهان آزادی بیان برای اعتراضات خود بودند؛ تنها ایده در این زمینه مشخص کردن جایی برای اعتراضات بود. اما با وجود اینکه در حال حاضر مکانی برای این اعتراضات در نظر گرفته شده است مدعیان آزادی بیان به این اقدام معترض هستند و هنوز طلبکارانه رفتار می‌کنند.
زارع اضافه کرد: باید ببینیم درنهایت این اقدام به چه نتیجه‌ای می‌رسد و با چه روشی پیش می‌رود. البته این نقد هم وارد است که چرا سیاست تعیین مکان برای تجمعات دیر عملیاتی شد؛ اگر بنا بود چنین کاری انجام شود باید خیلی زودتر اتفاق می‌افتاد.
دبیر انجمن اسلامی دانشگاه شیراز اظهار داشت: نباید اجازه دهیم که به یک بحران برسیم و برای عبور از بحران به دنبال چاره‌جویی و انجام چنین اقداماتی باشیم. انجام این کار در شرایط کنونی مصداق نوش‌دارو پس از مرگ سهراب است. هرچند رویه‌ای که اتفاق می‌افتد می‌تواند تأثیرگذار باشد که آیا این اقدام می‌تواند مثمر ثمر باشد و در سایر شهرهای کشور هم انجام شود؟
این کار سیاستی کلاسیک و کاری نمادین است
فعال حوزه نشریات دانشجویی:
تعیین مکان اعتراض، اقدامی نمادین است و به حل مشکلات اساسی مردم منجر نمی‌شودزهرا باشی عضو کمیته ناظر بر نشریات دانشگاه شیراز اما این کار را یک کار سمبلیک (نمادین) دانست و گفت: این سیاست، سیاستی کلاسیک است و در همان قانون اساسی هم حالت نمادین دارد؛ در حال حاضر فضا، فضای هر فرد یک رسانه است و این کار دردی را درمان نمی‌کند و به حل مشکلات اساسی مردم منجر نمی‌شود.
این دانشجوی ارشد علوم سیاسی ادامه داد: من معتقدم مردم استقبال چندانی از این کار نمی‌کنند. پیش از هر چیز باید اعتماد در جامعه شکل بگیرد؛ این در حالیست ما حالت جامد را حفظ کردیم. این حالت را باید بشکنیم و این کلاسیک‌زدگی باید از بین برود.
تجمعات باغ جنت مانع گسترش تریبون‌های مردمی نشود
مرصاد خلفی دبیر جامعه اسلامی دانشجویان دانشگاه شیراز هم اظهار داشت: تعیین مکان برای تجمعات مردمی و قانونمند کردن اعتراصات قطعا اقدام خوبی است اما چگونگی اجرای آن نیز حائز اهمیت است؛ تاکنون سیاست‌های بسیاری برای سروسامان دادن به وضعیت جامعه مطرح شده و حتی به مرحله اقدام رسیده اما متاسفانه شاهد عملیاتی شدن این سیاست‌ها نبوده‌ایم.
دبیر جامعه اسلامی دانشجویان دانشگاه شیراز:
تعیین مکان اعتراض مانع گسترش تریبون‌های مردمی نشوددبیر جامعه اسلامی دانشجویان دانشگاه شیراز ادامه داد: هنوز مشخص نیست این اقدام تنها در حد تبلیغات است یا قرار است اجرایی شود؟ معلوم نیست که شفاف‌سازی انجام می‌شود یا قرار است سانسوری از سمت رسانه‌ها اتفاق بیفتد؟
خلفی ابراز کرد: امیدواریم این کار نمادینف مانعی برای جلوگیری از صدای اعتراض‌های مردمی نشود چراکه در ۲ ماه اخیر اتفاق خوبی افتاد و برخی از نهادهای مردمی راه‌اندازی تریبون‌ها را آغاز کردند.
دبیر جامعه اسلامی دانشجویان دانشگاه شیراز افزود: شروع این کار باارزش و راه‌اندازی تریبون آزاداندیشی در شیراز توسط کانون رهپویان وصال صورت گرفت؛ امیدواریم حرکتی که در باغ جنت آغاز شده مانع گسترش این تریبون‌های مردمی در سراسر شهر نباشد.
نگرانی امنیتی مردم برطرف شود
عضو انجمن فرهنگ و سیاست دانشجویان دانشگاه شیراز:
اگر گوش شنوایی برای حل مشکلات باشد، می‌توان این کار را به فال نیک گرفتسعید کریمی عضو انجمن فرهنگ و سیاست دانشجویان از تشکل‌های اصلاح طلب دانشگاه شیراز نیز در این میزگرد اظهار داشت: قضیه باغ جنت یک داستان تازه شروع شده است و نمی‌توان از حالا پیش‌بینی کرد که انتهای این ماجرا و برخورد نهایی حاکمیت با این اقدام چیست.
وی ادامه داد: پس از بیش از چهاردهه از انقلاب اسلامی، یک باغ را در شیراز به عنوان نخستین مکان برای مطالبات معترضین انتخاب کردند اما اگر این فضا در باغ جنت با همراهی رسانه‌ها و بازتاب واقعی مطالبات مردمی همگام نشود قطعا نتیجه خوبی از این اقدام نخواهیم گرفت.
کریمی بیان کرد: امیدوارم برگزاری تجمعات مردمی در باغ جنت مانند جلسات دانشجویان با مسئولان بدون نتیجه نباشد و نگرانی امنیتی مردم نیز برطرف شود.
عضو انجمن فرهنگ و سیاست دانشجویان دانشگاه شیراز اظهار کرد:اگر این محیط‌ها در اختیار معترضان قرار بگیرد؛ حمایت‌ها انجام شود و گوش شنوایی برای حل مشکلات مردم باشد می‌توان این کار را به فال نیک گرفت.