به گزارش خبرنگار میراث فرهنگی ایرنا، ساختار کتاب ۱۰۰ اثر موزه ای ایران سه فصل دارد که شامل آثار دوران ایران باستان از قدیمی‌ترین آثار سنگی تا دوره ساسانی، آثار سده میانی از ورود اسلام به ایران تا پایان دوره صفوی و آثار دوره معاصر از دوره حکومت قاجار تا امروز می‌شود. هر فصل شامل چندین بخش است که بر اساس نام حکومت‌ها یا عنوانی که باستان‌شناسان برای آن در نظر گرفته‌اند، مشخص شده است.
در این کتاب سعی شده است که ترتیب تاریخی علاوه بر دوره‌ها و سلسله‌ها، در چینش آثار هم رعایت شود. به این صورت که نخستین اثر معرفی شده از نظر زمانی قدیمی ترین و آخرین اثر جدیدتر است. اما رعایت این ترتیب زمانی گاهی با دشواری‌هایی همراه است، گاه تاریخ دقیق خلق اثر مشخص نیست و گاهی نیز اثری در چندین بازه زمانی ساخته شده است، اما با توجه به اطلاعاتی که از منابع و موزه‌ها گردآوری شده، تا حد امکان ترتیب قرارگیری آثار از قدیمی‌ترین، به جدیدترین اثر رعایت شده است.
آثار ایران باستان، روایت‌گران سرسخت
در بخش اول کتاب که به دوران پیش از تاریخ، دوران تمدن عیلام، دوره هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان می‌پردازد با آثاری مانند ایزدبانوی سراب، پیکرک گراز، ماکتِ خانه، جام شوش و جام حسنلو و چشم مصنوعی، تکوک زرین شیربالدار، آشنا می‌شوید. آثاری که عموما ازجنش سنگ، فلز و سفال در تالارهای موزه‌ها جاخوش کرده اند، سرسختانه و از پس هزاره‌ها همچنان راوی داستان‌های از ایران باستان هستند، تکه سنگ‌هایی از پشت ویترین که از دیرزمانی می‌گویند که با ضربه تکه سنگی دیگر، تبدیل به ابزاری برای بریدن، یا شاهکارهایی که در دوره‌های بعد زیر قلم هنرمندانه سنگ تراشان به ستون ها تماشایی و تندیس‌های شاهان تبدیل شدند.
آثار سده‌های میانی، شاهکارهای دو بعدی
در بخش دوم کتاب که به دوران سده های نخستین اسلام، دوره های سلجوقی، ایلخانی و تیموری، دوره صفوی، افشار و زند می‌پردازد، با آثاری از جمله مسالک و ممالک، شاهنامه بایسنقری، نقاشی جنگ چالدران، قالی سَنگِشو و الماس دریای‌نور آشنا می‌شوید. آنچه از میراث سده های میانی در مزوه های ایران بیش ار هر چیز به چشم می آید. دیگر نه تندیس‌ها و ستون‌ها سنگی بزرگ، بلکه نقش ظریف قلم بر روی صفحه است؛ گاه این صفحه کاغذ تبدیل به کتیبه‌ای بر روی بنایی می‌شود و گاه تبدیل به دار قالی، این نقش قلم در یک نگارگری، سواری می‌شود بر اسب و در اثری دیگر، مرقعی با فراز و فرود نستعلیق.
آثار دوره معاصر، جلوه‌های مدرن
در بخش سوم کتاب که به دوران قاجار، پهلوی و دهه‌های اخیر می‌پردازد، با آثاری مانند تخت طاووس، ناو پرسپولیس، خودروی احمدشاه، نشان لژیون دونور، سازه یادبود بمباران شهرها، دف و کلاه قرمزی آشنا می‌شوید.آثار مربو به دوران معاصر در موزه های ایران را می‌توان جلوه‌های مدرنیته در کشاکش جنگ و صلح توصیف کرد، اسکناس و تمبر، دوربین و رادیو، آپارات و فنوگراف، همه و هم در حالی احوال تاریخ معاصر ایران را روایت می‌کنند که از دل رویدادهای چون جنگ‌های جهانی اول ودوم مهاجرت و اشتغال و کودتا و انقلاب سر برآوردند.
نسیم محمدی نویسنده کتاب ۱۰۰ اثر موزه‌ای ایران در مقدمه کتاب توضیح داده است: یکی از چالش‌های پیش روی نگارش کتاب، انتخاب آثار موزه‌ای بود. برای انتخاب هر اثر بیش از هر مورد دیگری قدرت روایت‌گری آن مدنظر قرار گرفت؛ اثری که بتواند داستان یا ماجرایی را روایت کند. اما بدون شک آثار معرفی شده در این کتاب هیچ‌گونه برتری نسبت به سایر آثار هم دوره خود ندارند. انتخاب آثاری که بتواند یک دوره تاریخی باشد یکی از مراحل حساس و دشوار کتاب بود. بنابراین نباید به این کتاب به عنوان صداثر برتر موزه‌ای در ایران نگریست.
چرا ایران؟
آرش نورآقایی راهنمای گردشگری و مدیرمسئول فصل‌نامه میراث‌فرهنگی و گردشگری گیلگمش در یادداشتی در این کتاب در مقدمه این کتاب می‌نویسد: از قول گردشگران یا علاقه‌مندان به سفر به ایران می‌توان چنین برداشت کرد که ایران چند ویژگی دارد؛ کنجکاوی برانگیز است، ناشناخته و تا حدودی بکر است، کشوری باستانی با فرهنگی غنی است، سهم بسزایی در پیشرفت تمدن داشته و از لحاظ آمار میراث جهانی فرهنگی ثبت شده در فهرست یوسکو در میان ۱۰ کشور جهان است.
سعی کرده ایم دلایل جذابیت سفر به ایران در قالب مریاث ناملموس موزه‌ای در حد امکان معرفی شود. همچنین سعی شده است متن‌ها چه لحاظ نگارش، چه از لحاظ توجه به کلیدواژه‌ها و چه از لحاظ کوتاه بودن در شبکه‌های اجتماعی، منطبق با استانداردهای تولید محتوای کارآمد و به روز باشد.
بیشتر بخوانید:
چاپ اول کتاب ۱۰۰ اثر موزه‌ای ایران نوشته نسیم محمدی در سه فصل، در۲۵۳ صفحه و شمارگان هزار نسخه توسط نشر «اگر» در تابستان ۱۴۰۱ منتشر و روانه بازار شده است.