بیانیه اخیر چین و شورای همکاری خلیج‌فارس که در پی سفر «شی جین پینگ» رئیس‌جمهوری ۶۹ ساله خلق چین به عربستان منتشر شد، واکنش‌های زیادی را در پی داشت.
اظهارنظرهایی که طیف متنوعی داشت؛ برخی این بیانیه را نشانه تغییر رویکرد چین نسبت به ایران و فاصله گرفتن این کشور از جمهوری اسلامی ایران تحلیل کردند و برخی نیز این رویکرد را در استراتژی بلندمدت چین در دنیا برای داشتن روابط با همه کشورهای دنیا براساس منافع و مصلحت خود ارزیابی کرده و آن را نشانه فاصله‌گرفتن چین از ایران قلمداد نکردند.
در همین رابطه «منوچهر متکی» وزیر اسبق امور خارجه کشور به پژوهشگر ایرنا می‌گوید: در مورد تمامیت ارضی، مالکیت و حقوق کشور با هیچ‌کس تعارف نداریم و در این مورد با کسی مذاکره نمی‌کنیم؛ بنابراین هر اظهارنظری که به این حوزه و منافع کشور ما تعریضی داشته باشد، آن را محکوم می‌کنیم.
اکنون رهبران چین از لاک اقتصادی بیرون آمده‌اند اما ورود به مباحث سیاسی و بین‌المللی نیازمند پختگی‌هایی است که رهبران چین باید به این نکته ظریف توجه کنندوی تاکید می‌کند: هر سخن و بیانیه‌ای که به حقوق کشور و مردم ایران خدشه وارد کند و تمامیت ارضی و مالکیت ایران را بر خاک خود را مخدوش کند، محکوم است.
وزیر اسبق امور خارجه کشورمان با بیان اینکه چین در حوزه اقتصاد در مدت ده‌ها سال اخیر پیشرفت‌های خوبی داشته و به دومین اقتصاد جهان تبدیل شده است، می‌افزاید: اکنون رهبران چین از لاک اقتصادی بیرون آمده‌اند اما ورود به مباحث سیاسی و بین‌المللی نیازمند پختگی‌هایی است که رهبران چین باید به این نکته ظریف توجه کنند.
نباید همه تخم‌مرغ‌های اقتصادی را در یک سبد گذاشت
متکی درباره سیاست و موضع ایران در برابر این نوع اظهارنظرها می‌گوید: ایران باید سیاست متوازن داشته باشد؛ متاسفانه اتخاذ سیاست متوازن در دولت قبل مخدوش شد؛ این سیاست به این معناست که نه تنها نباید همه تخم‌مرغ‌های اقتصادی کشور را در یک سبد قرار دهیم بلکه باید از همه ظرفیت‌های مناطق مختلف جغرافیای جهان استفاده کنیم. این سیاست درستی است که باید دنبال کنیم.
از نگاه دیپلمات پیشین دستگاه سیاست خارجی کشور، سیاست متوازن به این معناست که در روابط خارجی باید در کنار ظرفیت‌های غرب به شرق جغرافیایی در منطقه آسیا و شرق سیاسی مانند آفریقا و آمریکای لاتین نیز توجه کنیم. همچنین باید با همه کشورهایی که می‌خواهند با جمهوری اسلامی روابط سالمی داشته باشند رابطه داشته باشیم. این کشورها می‌توانند در اروپا یا هر جای دیگری باشند؛ البته برخی کشورهای اروپایی تحت فشار آمریکا در سال‌های اخیر سطح روابطشان را با جمهوری اسلامی کاهش داده‌اند بنابراین از هر جایی در دنیا که منافعمان تامین شود، محدودیتی برای ایجاد رابطه نداریم.
ضرورت گفت‌وگوهای دوجانبه با چین
سیاست متوازن به این معناست که در روابط خارجی باید در کنار ظرفیت‌های غرب به شرق جغرافیایی در منطقه آسیا و شرق سیاسی مانند آفریقا و آمریکای لاتین نیز توجه کنیموی درباره واکنش ایران در برابر موضع چین و بیانیه عربستان نیز تاکید دارد: بدون هیچ‌گونه تعارفی باید موضع سیاسی کشور را در برابر اظهارات خلاف دیگران اعلام کنیم. همزمان اگر هر کشوری ظرفیتی برای همکاری دوجانبه دارد باید از آن ظرفیت استفاده کرد.
متکی با تاکید بر اینکه در مورد چین به گفت‌وگوهای دوجانبه نیاز داریم، ابراز امیدواری می‌کند چینی‌ها به سمت درستی حرکت کنند. در واقع رویکرد و همکاری به همه کشورهای که منافع ایران را تامین کنند درست است.
به گزارش دفتر پژوهش ایرنا، شورای همکاری خلیج فارس و چین در بیانیه مشترک اخیر خود از ایران خواستند تا با همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی «رژیم عدم اشاعه (هسته‌ای) را حفظ کرده و به اصول حسن همجواری و عدم مداخله در امور داخلی دیگر کشورها» احترام بگذارد.
همچنین در بند دوازدهم بیانیه مشترک چین و اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس در خصوص ادعای امارات متحده عربی درباره جزایر سه‌گانه آمده است: رهبران بر حمایت خود از همه تلاش‌های صلح‌آمیز از جمله ابتکار و تلاش امارات متحده عربی برای دستیابی به راه‌حلی مسالمت‌آمیز در موضوع جزایر سه‌گانه (تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی) از طریق مذاکرات دوجانبه با رعایت موازین حقوق بین‌الملل و حل این موضوع با رعایت مشروعیت بین‌المللی تأکید کردند.
در پی انتشار این بیانیه، سخنگوی وزارت امور خارجه تاکید کرد که ایران هرگونه اتهام‌های بی‌اساس مندرج در بیانیه پایانی اجلاس سران شورای همکاری خلیج‌فارس با حضور مقام چینی را محکوم می‌کند. همچنین درخصوص موضوع‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای کشورمان، مطالب مندرج در این بیانیه را مردود اعلام می‌کنیم. برخی کشورهای منطقه با نادیده گرفتن پایبندی کامل ایران به برجام و قوانین بین‌المللی نسبت به اقدامات مشروع ایران نکاتی در این بیانیه مطرح کردند که آن را مردود اعلام می‌کنیم.
وی ادامه داد: ایران در مورد مسائل منطقه‌ای بر امنیت درون‌زای منطقه‌ای مبتنی بر هنجارهای بین‌المللی و عدم دخالت در امور کشورهای منطقه تاکید می‌کند و درباره جزایر سه‌گانه ایرانی ابوموسی تنب بزرگ و کوچک تاکید می‌کنیم که این جزایر جزو لاینفک و ابدی جمهوری اسلامی هستند و ادعاها درخصوص این جزایر را دخالت در امور داخلی و قلمرو سرزمینی ایران می‌دانیم؛ بنابراین این ادعا از طرف هر کسی که مطرح شود، محکوم است.