به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا، معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری فراخوانی را با هدف حمایت از طرح‌ها و ایده‌های نوآورانه برای حل چالش‌های منطقه دشتیاری استان سیستان و بلوچستان منتشر کرد.
رویداد توسعه و ارتقای زیست‌بوم نوآوری تانا با حمایت ستاد توسعه فناوری‌های آب فرسایش، خشکسالی و محیط زیست معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری و توسط پارک علم و فناوری استان سیستان و بلوچستان، برگزار می‌شود و براین اساس، دومین فراخوان این رویداد برای حل چالش‌های منطقه دشتیاری استان سیستان و بلوچستان منتشر شد.
محورهای اصلی فراخوان
محورهایی همچون توسعه روش‌های فناورانه احیای اراضی تخریب یافته و تثبیت خاک با اجرای حداقل سه پایلوت برای احیای گالی‌ها در دشتیاری، توسعه فناوری بازطراحی و ارتقای عملکرد دگارها در مهار سیل و بهره‌وری از منابع آب و زراعت سیلابی در دشتیاری با اجرای حداقل دو پایلوت در دشتیاری، توسعه فناورانه تولید مصالح بر پایه مواد اولیه محلی برای احداث سازه‌های منطقه همراه با تدوین دانش فنی و تولید حداقل یک نمونه مصالح بر پایه مواد اولیه محلی و نیز توسعه فناوری ایمن‌سازی هوتک‌ها با اجرای حداقل سه پایلوت در استان سیستان و بلوچستان مورد توجه قرار دارد.
طرح‌های رسیده با دو رویکرد اصلی، موردبررسی و ارزیابی قرار خواهند گرفت که رویکرد اول ارتقای روش‌های رایج با هدف افزایش اثربخشی، کاهش اثرات تخریب سرزمین و کاهش هزینه و رویکرد دوم نیز توسعه روش‌های جدیدی که محدودیت‌های روش‌های رایج را نداشته و محاسن قابل قبولی داشته باشند خواهد بود.
حمایت از طرح‌های برگزیده
بر اساس این فراخوان، طرح‌هایی که پس از داوری‌ها و بررسی‌ها به عنوان طرح برگزیده شناخته شوند، از حمایت‌ها و منابع برخوردار خواهند بود. بر همین اساس، حمایت و تامین مالی برای نمونه‌سازی و اجرای پایلوت در فاز نخست و اختصاص منابع تبصره ۱۸ برای توسعه بازار و تجاری‌سازی، از حمایت‌های در نظر گرفته شده خواهند بود.
با توجه به این که فرسایش خاک نه‌تنها موجب تخریب و از دست رفتن اراضی کشاورزی می‌شود، بلکه رسوبات ناشی از این فرآیند باعث آلودگی آب‌ها، پر شدن کانال‌های آبیاری و مخازن سدها می‌شود. میزان فرسایش خاک در ایران بیش از استانداردهای جهانی است و در صورت عدم‌تغییر در نحوه بهره‌برداری از اراضی و استمرار فرسایش و تخریب خاک با روند فعلی، تأمین غذای جمعیت رو به رشد میسر نخواهد بود.
فرسایش خندقی از جمله انواع فرسایش آبی و تشدید شونده است که رخداد و گسترش آن موجب تغییرات بارز در منظر زمین و تخریب اراضی می‌شود. منطقه دشتیاری جزو مناطق بسیار مستعد به فرسایش در کشور به‌حساب می‌آید.
پدیده آبکندها
آبکندها یا خندق‌ها، کانال عمیقی در جهت شیب هستند که به‌طور عمومی به‌وسیله رواناب به وجود می‌آیند و اغلب جریان دائمی ندارند. این پدیده در شهرستان دشتیاری استان سیستان و بلوچستان، طی سال‌های اخیر گسترش زیادی داشته است؛ به‌گونه‌ای که نه‌تنها موجب تخریب اراضی کشاورزی دشت دشتیاری شده، بلکه تهدیدی برای تمام زیرساخت‌ها و نیز موجب مهاجرت جمعیت نیز شده است.
اقدامات انجام‌شده برای مقابله با تخریب سرزمین
مطالعه و پایش روند توسعه گالی‌ها در دشتیاری از دهه ۸۰ توسط سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری در دستور کار بوده و خروجی مطالعه موجود عمدتاً اقدامات آبخیزداری در قالب بندهای خاکی، دایک‌های خاکی جهت حذف هیدرولوژی جریان‌های سیلابی به هدکت خندق‌ها است.
این نوع فعالیت‌ها در نوع خود موفق ولی هزینه‌های بسیاری را جهت مقابله با تخریب گالی‌ها دارد. فعالیت‌های همگن سنتی مردمی در سطحی معادل ۲۵ هزار هکتار در دشتیاری به‌عنوان دگار انجام شده که همراه با کشاورزی سیلابی در حذف و کاهش هیدرولوژی سیل به توسعه گالی‌ها تأثیر مهمی دارند. ولی جریان‌های سیلابی بزرگ باعث تخریب دگارها شده است. گرچه نوع بافت خاک دیواره دگارها و تراکم آن‌ها نیز باید مورد توجه قرار بگیرد. اگرچه جدای نوع فعالیت کنترلی در مهار گالی‌ها مهم است تأمین مصالح محلی جهت تراکم دهی یکی دیگر از مشکلات اساسی در نوع فعالیت‌ها به شمار می‌رود.
هوتک‌های موجود و ساخته‌شده در طول سال‌های گذشته در روستاهای شهرستان برای ایمن‌سازی لایروبی، رسوب برداری حصارکشی، بهسازی و مرمت نیازمند فناوری است. در این فناوری ابعاد مختلف ایمن‌سازی از لحاظ طراحی و مطالعه، امکان‌سنجی، احداث و نگهداری و بهره‌برداری تأثیر ارزنده‌ای بر حفظ، احیاء و ترویج این روش سنتی و بهره‌برداری از سیلاب خواهد داشت.
روند شرکت در فراخوان
بر اساس فراخوان منتشر شده از سوی این ستاد، آخرین فرصت ارسال ایده و طرح‌ها ۲۷ آذرماه است و داوری و بررسی طرح‌ها تا ۲۹ آذرماه انجام می شود. طرح‌های برگزیده ۳۰ آذرماه و در قالب رویداد اختتامیه، معرفی و تقدیر می شوند.