مریم جلالی که به منظور شرکت در جشن جهانی شدن صنعت ابریشم‌کشی و ثبت ملی "حلواجوزی" شهر "بایگ" به تربت حیدریه سفر کرده بود، جمعه‌شب در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار هنرمند ایرانی در حوزه صنایع دستی فعالیت دارند و بیش از ۶۰۰ هزار نفر آنان در سامانه مربوطه نامنویسی کرده اند که ۷۰ درصد آنها زنان هستند.
وی با اشاره به وجود متولیان چندگانه در حوزه صنایع دستی و ضرورت انسجام‌بخشی و یکدست کردن تصمیم‌گیری و برنامه ریزی ها در این بخش گفت: وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، به عنوان نهاد حاکمیتی، اقدامات لازم و بایسته را برای جلوگیری از بخشی‌نگری دستگاههای متولی در حوزه صنایع دستی آغاز کرده است.
وی اضافه کرد: تعدد مراجع تصمیم‌گیر، تنظیم‌گر و تسهیل‌گر در حوزه صنایع دستی باعث پراکندگی در حوزه های تصمیم‌ساز شده است که سیاست این وزارتخانه تجمیع و ایجاد همگرایی در این بخش، به منظور توسعه هدفمند آن است و شخص وزیر نیز به طور جدی پیگیر آن است تا با تدوین آیین نامه های لازم از بخشی نگری دستگاهها و سازمانهای مختلف جلوگیری شده و با ایجاد همگرایی لازم، زمینه بالندگی هرچه بیشتر حوزه صنایع دستی فراهم شود.
معاون وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی افزود: پرورش کرم ابریشم و تولید سنتی ابریشم از جمله صنایع دستی است که متولیان زیادی در وزارتخانه های جهاد کشاورزی، صنعت، معدن و تجارت و سازمانهای زیرمجموعه آنها دارد که همگرایی آنها می تواند به رشد این صنعت کمک کند.
سهم ناچیز کشور از صدور صنایع دستی
جلالی، سهم کشور از صادرات غیرنفتی را زیر ۲ درصد اعلام و اظهار کرد: صادرات صنایع دستی ایران حدود ۳۲۲ میلیون دلار است که این رقم بسیار ناچیز است و با توجه به ظرفیت و قابلیتی که در این عرصه وجود دارد، به هیچ وجه رضایت‌بخش نیست.
معاون وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفت: البته مبنای این آمار ارائه شده توسط مبادی رسمی نظیر گمرک است در حالی که بخشی از صادرات صنایع دستی نیز به صورت چمدانی انجام می شود که رقم آن قابل استخراج نیست.
وی تصریح کرد: حوزه صنایع دستی توانمندی بالایی برای ایجاد گردش مالی بالا در داخل کشور و جذب ارز از طریق صادرات دارد که در این ارتباط تلاش و همگرایی مضاعف نهادهای مرتبط ضروری است.
تعرفه گاز کارگاههای صنایع دستی باید فرهنگی محاسبه شود
معاون وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در خصوص درخواست های زیاد فعالان عرصه صنایع دستی، برای محاسبه تعرفه گازبهای کارگاهها با نرخ فرهنگی، گفت: مطابق قانون، کلیه کارگاههای صنایع دستی باید از تعرفه فرهنگی بهره‌مند شوند که متاسفانه این قانون در دولت قبل اعمال نمی‌شد که تلاش خواهیم کرد این قانون امسال به صورت کامل جنبه عملی پیدا کند.
چندی پیش در هفدهمین نشست کمیته بین‌الدولی پاسداری از میراث‌فرهنگی ناملموس یونسکو که به میزبانی کشور مراکش برگزار شد، پرورش کرم ابریشم و تولید سنتی ابریشم به عنوان بیست و یکمین عنصر میراث‌فرهنگی ناملموس ایران مشترکا با کشورهای افغانستان، آذربایجان، ترکیه، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان ثبت جهانی شد.
پرورش کرم ابریشم و فراوری ابریشم و تولید پارچه یا فرش شامل مجموعه‌ای از شیوه‌های دانش سنتی، مهارت‌ها و صنایع‌دستی مربوط به کاشت و پرورش درختان توت، پرورش کرم ابریشم و تولید نخ‌های ابریشم برای بافندگی و صنایع مرتبط دیگر است.
داشت یا نگهداری درختان توت در وضعیت مطلوب (تأمین نور کافی، عناصر غذایی خاک، تهویه، رطوبت) بر حسب شرایط اقلیمی هر منطقه پایه و اساس تولید کمی و کیفی برگ و به تبع آن تولید پیله مرغوب است.
کرم ابریشم از برگ درخت توت تغذیه می‌کند، سپس تخم کرم ابریشم تولید شده و در مرحله بعد کرم‌های ابریشم نیاز به مراقبت دارند تا اتمام پیله (تبدیل کرم های ابریشم بالغ به پیله) انجام می‌شود و در مرحله بعد، بهره برداران از ریسیدن رشته های پیله ابریشم، نخ ابریشم تولید می کنند.
شهر کوچک بایگ در ۲۰ کیلومتری غرب تربت حیدریه و ۱۷۰ کیلومتری جنوب مشهد مقدس، کمتر از ۴ هزار نفر جمعیت دارد که عمده آنها به کار ابریشم‌کشی مشغولند و صنایع دیگری همچون پخت حلواجوزی نیز در این منطقه ییلاقی رونق دارد.
پیله‌های تولیدی در شهرستان تربت حیدریه و یا خریداری شده از استانهای گیلان و مازندران، پس از انتقال به شهر بایگ، در کارگاه های خانگی این شهر با استفاده از دستگاههای ابریشم کشی به نخ ابریشم تبدیل شده و سپس به سایر استانها و بعضا خارج از کشور صادر می‌شود.
بایگ به عنوان شهر صنایع دستی، به تنهایی ۸۰ تا ۹۰ درصد ابریشم ایران را تولید می کند.