به گزارش خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، اکرم عواملی در نشست بررسی علل آلودگی هوا در کلان شهرها با نگاهی به دستاوردهای دانشگاه در این حوزه در دانشگاه صنعتی شریف در سخنانی اظهار داشت: یکی از موانعی که در کنترل آلایندگی منابع ثابت وجود دارد، هزینه‌بر بودن آن‌ها است. با این وجود یکی از دستاوردهای دانشگاهی طراحی شرایطی برای استفاده از هوش مصنوعی در کاهش آلایندگی منابع ثابت مثل کارخانه‌ها است. این کار توسط گروهی از دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف آزمایش شده است.
عضو هیات علمی دانشکده مهندسی انرژی دانشگاه صنعتی شریف ادامه داد: طراحی استراتژی‌هایی برای برنامه‌ریزی انرژی به منظور کاهش آلودگی هوا هم از جمله مواردی بود که گروه تحقیقاتی مورد بررسی قرار داد.
وی با بیان اینکه، اثرات آلودگی هوا بر سلامتی را در تحقیقات مورد توجه قرار دادیم، گفت: در واقع برای رسیدن به برنامه‌ریزی پایدار انرژی نیاز به سرمایه‌گذاری و توسعه فناوری در بخش انرژی داریم که ممکن است سرمایه‌گذاری‌ها توجیه اقتصادی نداشته باشد، اما هنگامی که خسارت ناشی از به کار نگرفتن فناوری‌ها را بررسی کردیم، متوجه هزینه‌های پنهانی شدیم که به چشم نمی‌آید.
عواملی بهبود حمل و نقل را یکی از اقتصادی‌ترین راهکارها در این زمینه بیان کرد و افزود: استفاده از حمل و نقل اشتراکی کمک زیادی به حل مشکل می‌کند. توجه به معاینه فنی و بهبود سوخت هم از جمله روش‌های موثر هستند.
وی با بیان اینکه انجام اقداماتی در راستای کاهش گازهای گلخانه‌ای به کاهش آلودگی هوا می‌انجامد، عنوان کرد: آلودگی هوا موضوعی بین‌بخشی است و نیاز به حضور متخصصانی در حوزه‌های مختلف احساس می‌شود.
عواملی همچنین درباره راه‌حل‌های قابل اجرا برای کنترل آلودگی هوا اظهار داشت: روش کنترل آلودگی برای منابع ثابت و نقش برنامه ریزی انرژی پایدار از جمله راهکار های کنترل آلودگی هوا است.
این استاد دانشگاه ادامه داد: بحث هزینه و زیرساخت مورد نیاز برای پیاده ساری فناوری‌ها یکی از دست‌اندازی های پیش روی اجرایی شدن برخی فناوری هاست.
عوامی در ادامه با بیان اینکه، با استفاده از هوش مصنوعی و دانش بومی می‌توان آلودگی هوا را کنترل کرد، افزود:گروهی از دانشجویان دانشگاه شریف در یک کار آزمایشی توانسته اند با این روش یکی از دو نیروگاه‌های بخار و سیکل ترکیبی آلاینده را کنترل کنند.
عباسپور: تخصیص پیدا نکردن اعتبار کافی یکی از دلایل عقب‌ماندگی کشور
مجید عباسپور عضو هیات علمی دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه صنعتی شریف در ابتدای جلسه با اشاره به نواقصی که در اجرای قانون هوای پاک در این سال‌ها وجود داشته، گفت: برنامه ششم توسعه امسال به پایان رسیده و از سال آینده اجرای برنامه هفتم در دستور کار قرار خواهد گرفت و در سندی که از این برنامه اخیرا منتشر شده متاسفانه محیط زیست سهم کمرنگی دارد.
وی ادامه داد: بخشی از قانون هوای پاک که به درستی اجرا نشد، خارج کردن خودروهای فرسوده از چرخه بود. یکی از دلایل آن هم پیش‌بینی نشدن اعتبارات لازم بود.
عباسپور با انتقاد از اجرا نشدن ماده ۱۷ قانون هوای پاک گفت: یکی از موارد پیش بینی شده در قانون طرح کهاب (طرحی برای صرفه‌جویی اقتصادی در مصرف سوخت که با اهداف زیست‌محیطی پایه‌گذاری شد) بود که مورد توجه قرار نگرفت.
وی یکی از راهکارهای کنترل آلودگی هوا را توسعه حمل و نقل عمومی دانست و عنوان کرد: در سال ۵۶ یک شرکت فرانسوی مامور شد سیستم قطار شهری را برای تهران راه‌اندازی کند، در آن دوره برای جمعیت سه میلیونی تهران ۶ خط مترو درنظر گرفته شده بود. در سال ۶۴ هم بحث‌های بسیاری درباره چرایی احداث مترو در تهران مطرح شد که رهبر همان دوره ماموریتی به ما محول کردند که در این باره تحقیق کنیم که همان زمان گفتیم که اگر مترو تهران هرچه سریع‌تر راه‌اندازی نشود، تهران با مشکلات ترافیکی مواجه می‌شود.
استاد دانشکده مهندسی مکانیک افزود: از آن سال تاکنون همچنان احداث همان ۶ خط مدنظر است درحالی که استانداردهای جهانی این است که هر شهروند از خانه که خارج می‌شود بعد از طی کردن فاصله ۳۰۰ متری به وسایل حمل و نقل عمومی برسد. یکی از دلایل عقب‌ماندگی ما تخصیص پیدا نکردن اعتبار کافی است.
۷۰ درصد از آلودگی هوای تهران ناشی از منابع متحرک و خودروها
عباسپور با بیان اینکه ۷۰ درصد از آلودگی هوای تهران ناشی از منابع متحرک و خودروها و ۳۰ درصد باقی مانده حاصل اجرا نشدن مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان است، گفت: در حوزه عایق‌سازی و استفاده از سیستم‌های تجدیدپذیر در ساختمان بسیار عقب هستیم. در دنیا بیشتر کشورها به این نتیجه رسیده‌اند که ۷۰ درصد از برق خود را با روش‌های تجدیدپذیر تولید کنند.
وی خاطرنشان کرد: یکی از آفت‌هایی که در کشور وجود دارد تغییر مدیریت‌ها است، برای مثال تصمیمی گرفته می‌شود، اما مدیر بعدی همان تصمیم را لغو می‌کند.
مردم برای مصرف انرژی آموزش ندیده‌اند
سیدمهدی برقعی عضو هیات علمی دانشکده مهندسی شیمی و نفت دانشگاه صنعتی شریف درباره نقش مردم در کنترل آلودگی هوا گفت: آلودگی هوا ارتباط تنگاتنگی با مصرف انرژی دارد. مصرف انرژی در کشور در سال‌های اخیر بسیار افزایش پیدا کرده است؛ درحالی که در گذشته مصرف کمتری داشتیم و صادرات هم می‌کردیم.
وی افزود: مردم برای مصرف انرژی آموزش ندیده‌اند و به همین واسطه هدر رفت انرژی بسیار زیاد است. این موضوع در صنعت هم وجود دارد؛ برای مثال یک کارخانه لاستیک‌سازی در ایران سه برابر نمونه مشابه در ژاپن انرژی مصرف می‌کند.
برقعی با بیان اینکه رسیدگی به موضوع آلودگی هوا بدون در نظر گرفتن نحوه مصرف انرژی امکان پذیر نیست، گفت: باید به سمتی برویم که در منازل از سیستم‌های خورشیدی استفاده کنیم. در بسیاری از موارد هم می‌توانیم صرفه‌جویی در حوزه انرژی داشته باشیم.
تجریشی: داشتن هوای پاک حق شهروندی مردم است
محمدمسعود تجریشی عضو هیات علمی دانشکده مهندسی عمران دانشگاه و معاون سابق محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست نیز با انتقاد از پاسخگو نبودن مسئولان نسبت به آلودگی هوا گفت: اجرای قانون هوای پاک حق شهروندی مردم است. یکی از نواقص قانون هوای پاک این است که برای یک حکم چندین مجموعه را به عنوان مجری معرفی کرده است که مشخص نیست نهاد اجرا کننده دقیقا کیست.
وی با بیان اینکه مبانی نظری کافی برای حل مسئله در قانون هوای پاک وجود ندارد، عنوان کرد: در برخی قسمت‌های قانون هوای پاک که دولت و مجلس سر آن اختلاف داشتند، در نهایت طوری قانون نوشته شده که در عمل غیرقابل اجرا است. در واقع بخشی از دلایل اجرا نشدن درست قانون هوای پاک مشکل در قانون نویسی است.
تجریشی یادآور شد: نبود مبانی نظری کافی باعث شده در بودجه‌نویسی‌های سالانه ردپایی از ردیف بودجه برای هوای پاک وجود نداشته باشد. از سال ۹۶ تاکنون ردیف بودجه‌ای برای هوای پاک نداشتیم؛ قانون باید طوری نوشته بشود که بتوان منابع مالی برای آن پیش‌بینی کرد.
۱۳ دانشگاه راهکار دادند، اما اجرا نشد
استاد دانشگاه شریف در ادامه خاطرنشان کرد: سال ۱۳۹۷ کنسرسیوم دانشگاه‌های مطرح کشور را تشکیل دادیم که ۱۳ دانشگاه در آن حضور داشتند و مقرر شد هزینه‌ای به دانشگاه‌ها پرداخت شود که راهکارهایی برای کنترل آلودگی هوا در یک بازه زمانی مشخص ارائه دهند.
تجریشی افزود: دانشگاه‌ها وارد عمل شدند و برنامه‌ای مشخص شد، اما همان سال سازمان برنامه و بودجه گفت این امر شدنی نیست. سال ۱۴۰۰، ۱۳ نفر از کارشناسان جهانی گزارش‌ها را دیدند و تایید کردند که در بهترین نقاط دنیا هم به همین شیوه عمل می‌شود. در نهایت وزیر کشور این موضوع را تایید کرد و دستور داد که وارد مرحله تامین منابع شود.
وی گفت: دو مدل برای تامین منبع یکی در شرایط تحریم و دیگری در شرایط غیرتحریمی طراحی کردیم. رییس سازمان برنامه بودجه قول برگزاری جلسه‌ای را برای تامین منابع داد، اما امروز یک سال از آن تاریخ می‌گذرد و هنوز نه جلسه‌ای برگزار شده و نه منابعی اختصاص پیدا کرده است.
وی با بیان اینکه وزارت کشور می‌تواند در الزام دستگاه‌ها به اجرای قانون هوای پاک نقش مهمی داشته باشد، گفت: وزارت کشور می‌تواند شهرداری‌ها و استانداری‌ها را پای کار بیاورد. در مجموع باید نحوه انجام وظایف دستگاه‌ها در قانون هوای پاک بازنگری کرد.
تجریشی با بیان امروز نصف ترکیه خودرو داریم، اما دو برابر ترکیه انرژی مصرف می‌کنیم، عنوان کرد: خیلی از مسائلی که امروز در این حوزه داریم مزمن شده‌اند. خودروسازها ماشین‌هایی تولید می‌کنند که دو برابر نرمال جهانی بنزین مصرف می‌کنند. هماهنگی بین دستگاهی باید وجود داشته باشد تا مسئله حل شود. این جزیی از مشکلات کلان است که باید به دنبال ریشه‌های عمیق آن بود.
پیشنهاد تعطیلی یک ماهه مدارس و قطع ساعتی برق
وی با پیشنهاد تعطیلی یا مجازی شدن یک ماهه مدارس در زمستان گفت: می‌توانیم برای اینکه مازوت نسوزانیم ساعت‌هایی در روز برق را قطع کنیم. اگر امروز این کارها را انجام ندهیم، در آینده با توجه به روند افزایش مصرف انرژی، هم قطعی برق و هم آلودگی هوا خواهیم داشت. با اجرای قانون هوای پاک حتی اقتصاد هم بهبود پیدا می‌کند.
تشکل‌های فعالِ محیط زیست با فشار بر دستگاه‌های دولتی در کنترل آلودگی هوا موثر باشند
طیبه حمزه لوئیان عضو هیات علمی دانشکده مهندسی شیمی و نفت دانشگاه صنعتی شریف نیز در ادامه این نشست با تاکید بر اینکه امروز منابع آلاینده، سهم انتشار و راهکارها برای کنترل آلودگی هوا مشخص هستند، گفت: برای کنترل آلودگی هوا چند گروه باید وارد عمل شوند؛ یکی عوامل اجرایی و حاکمیتی، گروه‌های متخصص و حلقه آخر مردم هستند. آگاه‌سازی مردم می‌تواند بسیار موثر باشد همچنان‌که کنترل دمای خانه بسیار در کنترل مصرف انرژی می‌تواند موثر باشد.
وی افزود: یکی از فعالیت‌هایی که در حال انجام است، تهیه استاندارد برای کاتالیست‌های تصفیه گاز اگزوز است. این موضوع در راستای اجرای قانون هوای پاک در حال انجام است، اما نبود زیرساخت‌های لازم یکی از کمبودهای موجود در این حوزه است. به نظر می‌رسد شرکت‌های کاتالیست‌ساز فعالیت‌های خوبی انجام می‌دهند، اما آلایندگی موتورها موضوع آلایندگی را تشدید می‌کند.
حمزه لوئیان نقش تشکل‌های فعال در محیط زیست را اثرگذار دانست و گفت: تشکل‌های فعال در حوزه محیط زیست می‌تواند علاوه بر آگاهی بخشی مردم با فشار بر دستگاه‌های دولتی در کنترل آلودگی هوا موثر باشند.