به گزارش ایرنا، وقوع سیل یعنی حجم زیاد بارش در محدوده زمانی کم به‌طوری که افزایش ناگهانی حجم آب رودخانه‌ها در اثر بارش یا پدیده‌های آنی دیگر همچون ذوب ناگهانی برف یا شکستن سدها را شاهد باشیم و برخی شرایط جغرافیایی مانند شیب تند دامنه‌ها، فقر پوشش گیاهی و رگباری بودن بارندگی امکان وقوع سیلاب را تشدید می‌کند.
خراسان جنوبی به واسطه اقلیم خشک و نیمه خشک از جمله مناطقی است که کمترین بارش‌ها را در طول سال دریافت می‌کند اما در برخی فصول شاهد جاری شدن سیلاب‌های مخرب و پرخسارت هستیم به ویژه که نفوذپذیری خاک بر اثر خشکسالی متوالی کاهش پیدا کرده است و بارندگی کم هم می‌تواند منجر به جاری شدن روان‌آب شود.
بنا به اظهارات مسوولان و متخصصان، جانمایی غلط در اجرای طرح‌های مدیریت سیلاب، اجرا نشدن طرح‌ها یا اجرای غیرکارشناسی آنها در کنار بی‌توجهی به مقوله قنات همچنین تجاوز به حریم و بستر رودخانه‌ها در دهه‌های گذشته، لایروبی نشدن و توجه نکردن به ساماندهی رودخانه‌ها از مهمترین دلایل خسارت‌هایی است که سیلاب‌ها از خود به جا می‌گذارند و ضمن درگیر شدن دستگاه‌های مختلف با امدادرسانی، جبران و پرداخت خسارت‌ها نیز بار قابل توجهی بر دوش دولت می‌گذارد.
خراسان جنوبی با بیش از ۱۷ هزار کیلومتر راه در مجاورت ۶ استان کشور قرار دارد و به لحاظ حوادثی مانند سیلاب به‌ویژه در مناطق شمالی و غربی به دلیل ضعف زیرساخت‌های جاده‌ای بیشتر در معرض خطر است.
براساس آمارهای هواشناسی میانگین بارندگی نرمال فصل پاییز در خراسان جنوبی ۱۹.۶ میلیمتر است که امسال شاهد بارندگی دیررس و کمتر از نرمال در فصل پاییز بودیم.
با این وجود هر سال باران‌های رگباری و سیل‌آسا در فصول مختلف سال به‌ویژه برای بخش‌های شمال و غرب استان را شاهد هستیم که منجر به خساراتی در بخش‌های مختلف میشود.
طبق آمارهایی که مسوولان دی سال گذشته اعلام کردند، خسارت سیلاب در پاییز ۱۴۰۰ استان ۴۲ درصد کاهش یافت و خراسان جنوبی جزو معدود استان‌هایی بود که در ۲ موج بارشی سنگین سال گذشته تلفات جانی نداشت.
آمادگی‌های لازم حوزه‌های متولی و تامین زیرساخت‌های لازم دلیل اصلی این کاهش خسارات عنوان شده است.
با توجه به شروع فصل بارندگی در این گزارش قرار است میزان آمادگی بخش راه برای پیشگیری از خسارت‌های ناشی از سیل مورد بررسی قرار گیرد.
تبدیل آبنما به پل
مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای خراسان جنوبی که یکی از متولیان اصلی در این بخش محسوب میشود، گفت: اوایل فصل بارندگی همکاران راهداری موظف هستند تنظیم رودخانه و تامین پل‌ها را انجام دهند تا ابنیه فنی کمترین مشکل را در بارندگی‌ها ایجاد کند.
اسدالله جلال‌زاده با اشاره به اینکه سال گذشته سه هزار و ۷۳۰ کیلومتر از راه‌های استان به خاطر بارندگی‌ها دچار خسارت شد افزود: ۲ هزار و ۱۰۳ میلیارد ریال خسارت بارندگی‌ها به راه‌های خراسان جنوبی برآورده شده که از این رقم ۲۸۰ میلیارد ریال اعتبار تخصیص یافته است.
وی بیان کرد: بیشترین خسارت‌ها در محورهای نهبندان، طبس، دیهوک، فردوس، قاین و زیرکوه بوده است.
مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای خراسان جنوبی با اشاره به اقدامات انجام شده در زمینه مرمت راه‌ها اظهار داشت: از سال گذشته تاکنون راهداران تلاش کرده‌اند با احداث خاکریز، لکه‌گیری مسیر، نصب تابلو و علائم، ایمنی لازم را برای تردد در محورها ایجاد کنند.
وی از وجود ۱۰ هزار و ۳۸۲ پل در سطح جاده‌های استان خبر داد و گفت: علیرغم تلاش‌ها برای تبدیل آبنما به پل اما هنوز ۲ هزار و ۲۳۲ آبنما در محورهای استان وجود دارد که اغلب بر اثر سیل تخریب میشود.
جلال‌زاده افزود: در راستای جلوگیری از حوادث احتمالی هنگام جاری شدن سیلاب، ساخت پل و آبنما روی تعدادی از نقاط تردد در رودخانه‌های فصلی انجام میشود و تبدیل آبنما به پل اقدام مهمی برای ایمنی جاده‌ها است.
وی با اشاره به شروع عملیات زمستانه راهداری از ۲۶ آذر امسال گفت: ۱۰ هزار و ۵۰۰ تن شن و نمک خریداری شد که در انبارها و راهدارخانه‌های استان برای استفاده مواقع ضروری ذخیره‌سازی شده است.
مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای خراسان جنوبی اظهار داشت: در حال حاضر ۲۲۵ نیروی راهداری آماده به خدمت در گردنه‌ها، محورها و راهدارخانه‌های استان حضور دارند تا در مواقع نیاز و ضروری به مردم و رانندگان ارائه خدمت کنند و ۱۸۳ دستگاه ماشین‌آلات راهداری آماده خدمات‌رسانی است.
وی با اشاره به اجرای ۱۶ پروژه تعمیر و نگهداری پل‌ها از ابتدای امسال گفت: همچنین پنج پروژه تبدیل آبنما به پل در محورها انجام شده که ۱۲ دستگاه آبنما به پل تبدیل و تعریض شده و مرمت ۷۴ دستگاه پل به اتمام رسیده است.
جلال‌زاده ادامه داد: سال گذشته ۴۸۱ کیلومتر روکش آسفالت انجام شد اما با پشتیبانی استاندار و معاونت عمرانی استانداری در تخصیص اعتبارات امسال از ابتدای سال بیش از ۵۰۰ کیلومتر روکش انجام داده‌ایم و ۱۰ هزار تن قیر دریافت شده است.
وی با بیان اینکه بندسارهای کشاورزی حجم آب عظیمی را ذخیره می‌کنند گفت: گاهی حجم بارندگی منجر به شکستگی بند میشود و در برخی نقاط استان شاهد سرریز این سیلاب به مسیر جاده‌ها هستیم.
مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای خراسان جنوبی گفت: یکی از مشکلاتی که در بارندگی‌ها و سیل داریم این است که احساسات و مطالبات مردم جلوی کار را می‌گیرد در حالی که اولویت مهم ما باز نگهداشتن مسیرها و جاده‌های دسترسی است.
وی یادآور شد: طول کل راه‌های خراسان جنوبی ۱۷ هزار و ۵۰۰ کیلومتر است که از این مقدار ۱۱ هزار و ۵۰۰ کیلومتر راه روستایی است یعنی ۶۵ درصد طول کل راه‌های استان را راه‌های روستایی تشکیل می‌دهد.
یکی از مسایل مهم در حوزه جاده توجه به زیرسازی مناسب و در واقع جاده استاندارد است که بر این اساس تاکنون در استان ۸۰۰ کیلومتر باند دوم احداث کرده است.
با این وجود به گفته مدیرکل راه و شهرسازی خراسان جنوبی، ۵۸۰ کیلومتر باند دوم برای جاده‌های استان در دست اجراست که ساخت و تکمیل آن به ۶ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.
وحید داعی متوسط پیشرفت فیزیکی احداث باند دوم در ۲ کریدور اصلی استان را بیش از ۶۵ درصد اعلام کرد و گفت: ۵۰ کیلومتر باند دوم سال گذشته احداث شد و با پیگیری‌های استاندار توانستیم از محل سفر رئیس جمهور ۴۸۰ میلیارد تومان اعتبار نقدی دریافت کنیم.
وی افزود: هدف‌گذاری امسال و سال آینده ساخت ۲۱۷ کیلومتر باند دوم است که ۱۰۰ کیلومتر سهم امسال به پیشرفت فیزیکی ۸۰ درصد رسیده است.
مدیرکل راه و شهرسازی خراسان جنوبی گفت: ۳۶۳ کیلومتر راه در برنامه سه ساله تا سال ۱۴۰۵ دوبانده میشود که الان پیشرفت آن ۲۵ درصد است.
وی تصریح کرد: توجه ویژه مدیریت عالی استان منجر به ارایه خدمات خوبی در حوزه راه‌ها شده است با این وجود خراسان جنوبی در حوزه راه عقب‌ماندگی مزمن دارد که نیازمند پیگیری در سطوح ملی هستیم.
کمبود اعتبار نافی جبران خسارت نیست
مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان جنوبی هم در عین حال که بر کم بودن میزان اعتبارات نسبت به خسارات سیل صحه می‌گذارد اما معتقد است کمبود اعتبارات نافی جبران نشدن خسارات نیست و در بخش‌هایی که مشکلاتی برای مردم ایجاد میشود باید به قید فوریت خسارت‌ها رفع شود.
محمدعلی آخوندی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: باران‌های شدید سال گذشته خسارت‌هایی به بخش‌های زیربنایی وارد کرد که بیش از ۸۰۰ میلیارد تومان برآورده شده در حالی که برای جبران بخشی از این خسارت‌ها ۱۵۰ میلیارد تومان اعتبار به استان تخصیص یافت.
وی با بیان اینکه سال گذشته خراسان جنوبی در چند مرحله از جمله اردیبهشت، شهریور و دی ماه بارندگی‌های شدید را تجربه کرد افزود: شرایط استان به شکلی است که علیرغم کمبود بارش‌ها اما به خاطر توپوگرافی منطقه شاهد سیلاب‌های ناگهانی و بارندگی‌های رگباری هستیم.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان جنوبی گفت: به خاطر خشکسالی‌های چند دهه اخیر بارندگی‌های ناگهانی سال گذشته در استان منجر به آبگرفتگی‌های شدید شد.
وی با اشاره به شروع فصل بارندگی در سال جاری افزود: آمادگی های لازم در سطح دهیاری‌ها و بخشداری‌ها ایجاد شده و نظارت‌ها نیز با جدیت دنبال میشود.
آخوندی لایروبی رودخانه را از اقدامات پیشگیرانه وقوع سیل عنوان کرد و گفت: هماهنگی‌ها و برنامه‌ریزی برای پیشگیری از سیلاب در استان انجام شده است و طبق هشدارهای هواشناسی همه دستگاه‌های متولی به حالت آماده‌باش قرار می‌گیرند.
وی با بیان اینکه حین سیل خدمات‌رسانی با مشکل مواجه میشود افزود: لازم است پیش از وقوع حادثه دستگاه‌ها با تجهیز ماشین‌آلات و توان اجرایی پای کار باشند.
این مقام مسوول استفاده از نیروی مردمی و امکانات موجود را یادآور شد و گفت: هر سال اقداماتی برای پیشگیری از سیل در استان انجام میشود و تمامی دستگاه‌ها نیز در این زمینه مشارکت دارند.
وی ادامه داد: همواره خسارت‌ها از اعتبارات بالاتر است لذا جبران آن سخت میشود و باید آمادگی لازم در استان ایجاد شود.
آخوندی بر رعایت توصیه‌ها از سوی مردم هم تاکید کرد و گفت: هدف نهایی این است که خسارت جانی به صفر و خسارت مالی به حداقل برسد.
وی گفت: با توجه به تغییر اقلیم اما شاهد بارندگی‌ها رگباری هستیم طوری که در مدت نیم ساعت حدود ۴۰ میلیمتر بارندگی در استان ثبت میشود لذا این حجم بارندگی به‌خصوص برای مناطق کویری خطر سیل را بسیار زیاد می‌کند.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان جنوبی افزود: این استان مشابه خیلی از استان‌ها رودخانه دائمی ندارد و بعضا کشاورزان رودخانه‌ها را با بندهای غیرمقاوم مسدود می‌کنند که موجب بروز حادثه میشود.
سامانه‌های بارشی که از ابتدای دی ماه در خراسان جنوبی فعال شده بیشتر به‌صورت بارش برف در مناطق سردسیر و کوهستانی بوده و بارش سنگین باران در این استان عمدتا فصل زمستان و فصل بهار است.