«هاشم امینی» امروز (جمعه) در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار اقتصادی ایرنا افزود: در حال حاضر ۲۵۲ تصفیه‌خانه فاضلاب در ایران در مدار بهره‌برداری قرار دارد که این تعداد در اوایل ایجاد شرکت‌های آب و فاضلاب تنها ۱۵ تصفیه‌خانه بود.
وی ادامه‌داد: ظرفیت تصفیه‌خانه‌های فاضلاب در مدار بهره‌برداری افزون بر ۵.۷ mcm/d (میلیون مترمکعب در روز) است.
معاون راهبری و نظارت بر بهره‌برداری آبفای کشور خاطرنشان‌کرد: جمعیت تحت پوشش تأسیسات فاضلاب ۵۳ درصد و طول خطوط انتقال و شبکه‌های جمع‌آوری فاضلاب ۷۱ هزار و ۱۱۴ کیلومتر است.
امینی، تعداد مشترکان فاضلاب را هشت میلیون و ۵۶۵ هزار و ۶۳۱ خانوار اعلام کرد و گفت: تعداد تصفیه‌خانه‌های فاضلاب در حال احداث ۸۷ تصفیه‌خانه است که ظرفیت آنها یک میلیون و ۷۳۹ هزار متر معکب در روز است.
وی اضافه‌کرد: میزان پساب تولیدی حاصل از تاسیسات فاضلاب در انتهای سال ۱۴۰۰ بیش از یک میلیارد و ۴۹۰ میلیون مترمکعب در سال است که از این میزان ۷۱۷.۳۰ میلیون مترمکعب در بخش کشاورزی و ۷۰.۱۸ میلیون مترمکعب در بخش صنعت مورد استفاده قرار گرفته است.
۴۰ میلیون مترمکعب پساب جایگزین آب مصرفی صنایع
معاون راهبری و نظارت بر بهره‌برداری شرکت آبفای کشور در پاسخ به اینکه در قیاس با کشورهای دیگر چه وضعیتی داریم؟ افزود: در بخش واگذاری پساب به صنایع، جلوتر از کشورهای دیگر هستیم. کشورهای اروپایی کمبود آب ندارند که نیازی به استفاده از پساب در صنعت داشته باشند. ما این کار را انجام می‌دهیم؛ زیرا کشور ایران در یک اقلیم خشک و نیمه‌خشک واقع شده است و متوسط بارندگی آن نسبت به میانگین جهانی کمتر از یک‌سوم است.
امینی خاطرنشان‌کرد: هرچند هنوز نیاز به کار بیشتری است به‌هرحال سال‌های نخست خیلی سخت بود و امروز به مرحله‌ای رسیدیم که خود صنایع دنبال استفاده از پساب هستند و متوجه شدند که این محصول چه ارزشی دارد.
این مسوول بیان‌داشت: امروز مدیران صنعتی به‌خوبی می‌دانند که ارزش آب بسیار بالاست و باید خودشان به این سمت بیایند و آب پایدار از طریق فاضلاب تولید کنند.
وی گفت: بنابراین چشم‌انداز آینده پروژه‌های واگذاری پساب به صنایع بسیار روشن است و روزبه‌روز تسهیل بیشتری در واگذاری‌های پساب و محدودکردن تخصیص آب به صنایع انجام خواهد شد.
معاون راهبری و نظارت بر بهره‌برداری شرکت آبفای کشور افزود: انتظار می‌رود در سه سال آینده پیشرفت کاملاً چشمگیری در این زمینه داشته باشیم و دست‌کم هر ساله پساب به میزان حدود ۴۰ میلیون مترمکعب در سال، جایگزین آب مصرفی صنایع شود.
امینی ادامه‌داد: امروز وظیفه ما تسهیل در امور است. از لحاظ فرهنگ مصرف مساله جا افتاده است. باید امکان سرمایه‌گذاری را بالا ببریم که یکی از این راه‌ها بیع متقابل است.
وی خاطرنشان‌کرد: تاکنون ۵۰ قرارداد بیع متقابل و واگذاری پساب با مبلغ سرمایه‌گذاری بیش از ۱۶۳ هزار میلیارد ریال و واگذاری حدود ۳۳۳ میلیون مترمکعب پساب در سال، منعقد شده است.
معاون راهبری و نظارت بر بهره‌برداری شرکت آبفای کشور در این باره گفت: متقاضی پساب در این نوع قراردادها در ازای تکمیل طرح فاضلاب در یک شهر و بر مبنای هزینه تمام شده پساب، برای مدت مشخص و در قالب مدل مالی، حجم مشخصی از پساب را در اختیار می‌گیرد.
امینی افزود: قالب قراردادی مذکور که بدون هیچ‌گونه بار مالی برای دولت است، بیع متقابل نامیده می‌شود. از این تعداد، ۴۰ قرارداد به‌منظور تأمین نیاز آبی صنایع مختلف فولاد، مس، ذوب‌آهن، نیروگاه‌ها و شهرک‌های صنعتی با میانگین حجم سالیانه پساب ۲۸۶ میلیون مترمکعب، منعقد شده است و حدود ۴۷ میلیون مترمکعب در سال نیز به شهرداری‌های کشور از جمله شهرداری‌های استان اصفهان، سمنان و تهران عقد قرارداد انجام شده است.
وی اظهار داشت: در حال حاضر درصد برخورداری از تأسیسات فاضلاب در کشور برای جمعیت شهری افزون بر ۵۳ درصد است که بالاتر از متوسط جهانی است. همچنین تصفیه‌خانه‌های فاضلاب شهری حدود ۴۰ درصد از جمعیت کشور را تحت پوشش قرار می‌دهند که عمده‌ترین فرایندهای پیشرفته تصفیه فاضلاب از جمله لجن فعال متعارف، SBR، A۲O و غیره مورداستفاده قرار می‌گیرد.
معاون راهبری و نظارت بر بهره‌برداری شرکت آبفای کشور گفت: شهرهای زیادی مانند تهران، تبریز، اصفهان، مشهد، قم، یزد و غیره از پساب برای آبیاری فضای سبز بهره می‌برند که این رقم افزون بر ۶۵ میلیون مترمکعب در سال می‌شود که از این میزان استان‌های اصفهان و خراسان رضوی بیشترین آمار تخصیص پساب به آبیاری فضای سبز را به خود اختصاص داده‌اند.
امینی با اشاره به برخی مشکلات، ادامه داد: چالش‌های مهمی داریم مثل خشکسالی‌های پی‌درپی و کمبود منابع آبی برای استفاده در بخش شرب، محدودیت منابع دولتی و هزینه‌های بالای اجرای طرح‌های فاضلاب، تخصیص آب باکیفیت با قیمت‌های نازل به بخش صنعت در سنوات قبل، استفاده از بخش عظیمی از منابع آبی کشور در بخش کشاورزی که به‌طور عمده پربازده نیستند و آلوده‌شدن منابع آب با زهاب‌های کشاورزی و غیره؛ اینها اهم مشکلات است، اما باید از این مسیر عبور کنیم زیرا چاره‌ای نداریم.
وی خاطرنشان‌کرد: باوجود همه کارهای انجام شده در بخش واگذاری پساب به صنایع، اما باز هم امکان واگذاری‌های بیشتر وجود دارد و در مجموع، صنایع ما از پساب، کمتر استفاده کرده‌اند و به دلیل تخصیص‌های داده شده از آب‌های سطحی و زیرسطحی در سنوات اخیر، رغبت زیادی به هزینه‌کرد در پروژه‌های فاضلاب و استحصال پساب نداشته‌اند.
معاون راهبری و نظارت بر بهره‌برداری شرکت آبفای کشور گفت: ابلاغ بخشنامه مورخ ششم شهریورماه ۱۴۰۱ وزارت نیرو که در آن، تخصیص از آب‌های سطحی و زیرسطحی را نسبتاً محدود کرده است، می‌تواند باعث استقبال بیشتر صنایع از پساب شود و این همان نگاه حاکمیتی به آب است.
امینی افزود: در حال حاضر نزدیک به ۱۳ درصد از پساب‌های موجود در کشور از این طریق، به صنایع واگذار شده و جا دارد که این مقدار در سنوات آتی افزایش یابد.
وی ادامه داد: بخشنامه ابلاغی سال ۹۸ وزارت نیرو در حوزه برنامه‌ریزی برای پساب و بخشنامه اخیر شهریور ۱۴۰۱ وزارت نیرو، کمک زیادی در واگذاری طرح‌ها و اجرای پروژه‌های فاضلاب کرد و در آینده نیز بسیاری از مشکلات را در این مسیر رفع خواهد کرد.