در حالی که کهگیلویه و بویراحمد با دارا بودن بیش از ۴۰۰ گونه گیاه دارویی یکی از متنوع‌ترین استان‌های کشور است و به گفته کارشناسان به اندازه ۶۰ کشور دنیا در این سرزمین گیاه دارویی می روید،مسئولان قصد دارند با جلب مشارکت جوامع محلی ضمن حفاظت از این ثروت طبیعی به درآمدزایی برای اهالی نزدیک به عرصه های طبیعی استان کمک کنند.
از آنجا که تقویت و صیانت از مراتع کهگیلویه و بویراحمد به عنوان یکی از زیرساخت های پایداری خاک ،تولید و اشتغال پیش نیازی برای توسعه پایدار در این استان زرخیز محسوب می شود، تحقق بخش عمده ای از هدفگذاری های انجام شده به منظور احیای مراتع در سال جاری نشان از عزم دولت برای بقای این گنجینه های خدادادی دارد.
در حالی که صاحب نظران حوزه منابع طبیعی استان با اشاره به اینکه مراتع بستری برای انجام فعالیت هایی چون دامپروری، تولید گیاهان دارویی و خوراکی است تاکید می کنند بقای این ثروت های خدادادی افزون بر پیشگیری از وقوع سیلاب و فرسایش خاک به عنوان زیرساخت کشاورزی دارای اهمیت هستند اقدام های حفاظتی دولت گامی عملی برای توسعه اقتصادی استان به حساب می آید.
این کارشناسان می گویند که وزش بادهای شدید، پوشش گیاهی فقیر و ناچیز، کاهش بارندگی های سال های اخیر، شور شدن خاک و اختلاف‌های شدید دمای شب و روز باعث بیابانی شدن ۴۳ هزار هکتار از عرصه‌های طبیعی در مناطق جنوبی به ویژه شهرستان های همجوار استان های بوشهر و خوزستان شده امید می رود این تلاش ها بستر ساز بقای مراتع شود.
کشت گیاهان دارویی
با توجه به مزایای پرشار کشت گیاهان دارویی و وجود ۵۵۰ هزار هکتار مرتع که حداقل ۲۰۰ هزار هکتار آن ظرفیت کشت گیاهان دارویی را دارد دولت مصمم به توسعه گیاهان دارویی در مناطق سردسیری و گرمسیری کهگیلویه و بویراحمد است.
رییس اداره امور مراتع و بیابان منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد گفت: پاییز امسال سه هزار و ۸۸۲ هکتار از مراتع استان زیرپوشش کشت گیاهان دارویی شامل آنغوزه، باریجه، جاشیر و کلوس رفته است.
سلیمان محمدی تصریح کرد:برای اجرای این طرح ۹ هزار و۲۰۰ کیلوگرم بذر آنغوزه، باریجه، جاشیر و پنج هزار نشاء کلوس به صورت رایگان بین بهره برداران مناطق مختلف کهگیلویه و بویراحمد توزیع شده است.
وی بیان کرد: امسال کشت گیاهان دارویی در ۴۹ نقطه از مناطق مختلف استان اجرا شده و به طور میانگین در هر نقطه ۳۵ نفر از جوامع محلی مشارکت از مزایای اقتصادی آن استفاده کرده اند.
وی با اشاره به اینکه محصول تولیدی به خارج از کشور صادر می شود تاکید کرد: این طرح افزون بر ایجاد درآمد برای بهره برداران سبب ارزآوری نیز می شود.
رییس اداره امور مراتع و بیابان منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد عنوان کرد:در مراتع مناطق گرمسیری شهرستان های گچساران، باشت، کهگیلویه نیز کشت بذر بادام اسکوپاریا آغاز شده است.
محمدی عنوان کرد: یک تن بذر رایگان بادام اسکوپاریا برای کشت در مناطق گرمسیری استان بین بهره برداران توزیع شده است.
به گفته کارشناسان در مناطق گرمسیری با توجه به اینکه تبخیر زیاد است بادام اسکوپاریا به عنوان یک چتر برای پوشش گیاهی عمل می کند و فواید زیادی برای حفظ منابع آب و خاک دارد.
محصول این گونه گیاهی به دلیل روغن بسیار با ارزشی که در تولید فرآورده های صنعتی، دارویی و بهداشتی دارد به کشورهای عربی نیز صادر می شود.
یک تیر و چندنشان کشت گیاهان دارویی
کشت گیاهان دارویی افزون بر احیای مراتع ، ایجاد درآمد برای جوامع محلی با پرداخت بهره مالکانه باعث درآمدزایی برای اداره منابع طبیعی و فراهم شدن زمینه سرمایه گذاری بیشتر در عرصه های طبیعی هم شده است.
محمدی با یادآوری اینکه امسال بیش از یک میلیارد و ۸۰۰میلیون تومان بهره مالکانه سهم دولت از مراتع کهگیلویه و بویراحمد به حساب خزانه واریز شده عنوان کرد: توسعه گیاهان دارویی راهکاری اثربخش برای توسعه اقتصادی در استان است.
وی تاکید کرد: براساس قراردادی که بین منابع طبیعی و بهره برداران کشت گیاهان دارویی بسته شده افراد مشارکت کننده۲۰ درصد درآمد خالص را تحت عنوان بهره مالکانه به حساب خزانه واریزمی کند.
وی یادآور شد: مطابق با این قرارداد،اجازه برداشت و حمل شیرابه آنغوزه برای فروش و صادرات، توسط منابع طبیعی انجام می شود و در صورتی که مجوزی همراه فروشنده و صادرکننده شیرآبه گیاهان دارویی نباشد ضمن ضبط مال، جریمه برای وی لحاظ می شود.
محمدی افزود: در سال های اخیر تاکنون ۶۰ هزار هکتار مراتع و عرصه های طبیعی استان انواع زیر کشت گیاهان دارویی رفته است.
طرح مدیریت چرای دام
طرح مدیریت چرای دام که به منظور کنترل تعداد دام با پروانه چرا در مراتع کهگیلویه و بویراحمد اجرا می شود که با توجه به اینکه میزان دام در استان ۲.۵ برابر ظرفیت مراتع است برای پیشگیری از تخریب این عرصه های طبیعی اجرا می شود.
با وجودی که بارها کارشناسان ظرفیت مراتع استان را ۹۰۰ هزار راس دام اعلام کرده اند اما بیش از ۲ میلیون راس دام از مراتع کهگیلویه و بویراحمد تعلیف می کنند که این خطری بالقوه برای نابودی عرصه های طبیعی است که برای پیشگیری از این امر طرح مدیریت چرای دام در مراتع استان اجرا می شود.
رییس اداره امور مراتع و بیابان منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد گفت:امسال طرح مدیریت چرای دام در ۱۴۵هزار هکتار از مراتع مناطق استان اجرا شده است.
محمدی بیان کرد: براساس این طرح دامدارانی که اقدام به چرای مازاد در مراتع کرده باشند شناسایی، در مراحل نخست به آنان اخطار و در مراحل بعدی پروانه چرای آنان باطل می شود.
وی با اشاره به اینکه هم اکنون تعداد دام های موجود در مراتع استان ۲.۵ برابر ظرفیت مراتع است افزود: این طرح می تواند به صیانت از عرصه های طبیعی کهگیلویه و بویراحمد کمک کند.
طرح ممیزی مراتع
رییس اداره امور مراتع و بیابان منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد گفت: طرح ممیزی امسال در یکهزار و ۹۴هکتار از مراتع این استان به منظور ساماندهی بهره برداران و حفاظت از اراضی ملی اجرا شده است.
محمدی افزود: شناسایی بهره برداران، تعیین حدود مراتع برای ایجاد تعادل دام و مرتع و صدور پروانه چرای دام در راستای طرح ملی مدیریت پایدار از مهم ترین اهداف اجرای طرح ممیزی مراتع است.
وی بیان کرد: پروانه‌های چرای دام صادره شده باید منجر به طرح اجرایی مرتعداری شود، درغیر این صورت فاقد اعتبار بوده و باطل خواهد شد.
رییس اداره امور مراتع و بیابان منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد گفت: مطابق ماده ۲۰ اصلاحیه شیوه نامه فنی و اجرایی بهره برداری از مراتع کشور، دامدارانی که پروانه چرای دام دریافت کرده‌اند مکلف به تهیه طرح مرتعداری هستند که در غیر این صورت برابر قانون باید این پروانه ها باطل شود.
محمدی بیان کرد: مدت چرای دام، ظرفیت مراتع، تاریخ ورود و خروج دام از مرتع و ایجاد تعادل بین دام و مرتع از اهداف اجرای طرح است.
نظارت بر طرح های مرتعداری
براساس برنامه ریزی انجام شده برای بهبود و ارتقای معیشت اقتصادی بهره‌برداران افزون بر تولید علوفه فعالیت هایی چون زنبورداری، آبزی پروری، پرواربندی، زراعت گیاهان دارویی ،کشت علوفه کاری در مراتع انجام می شود تا افزون بر بهره مندی از مزایای اقتصادی بستر پیشگیری از گزند عواملی چون آتش سوزی ها به اراضی ملی فراهم شود.
رییس اداره امور مراتع و بیابان منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد گفت:از ابتدای سال جاری تاکنون نظارت بر طرح های مرتعداری در ۵۱ هزار هکتار از مراتع این استان شده است.
محمدی افزود: براساس این طرح افزون بر صیانت از مراتع زمینه بهره مندی بهینه جوامع محلی از مراتع فراهم می شود.
محمدی افزود:طرح مرتعداری یک سند و مجوز موقت است که جایگاه آن بالاتر از پروانه چراست به همین دلیل هرگونه اجرا و بهره‌برداری از مراتع باید طبق این طرح انجام شود.
برنامه ریزی برای ذخیره نزولات آسمانی
براساس این طرح هلال های آبگیری ایجاد شده که در هر بارندگی ظرفیت استحصال ۱۰۰ تا ۱۲۰ متر مکعب آب را در هر هکتار دارند.
آن طور که کارشناسان منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد تاکید می کنند:حفاظت از خاک، تغذیه سفره آب های زیر زمینی، افزایش تولید علوفه از مزایای این طرح است.
رییس اداره امور مراتع و بیابان منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد تصریح کرد:امسال همچنین عملیات اجرایی ذخیره نزولات آسمانی در سطح ۲۰۰ هکتار از مراتع استان انجام می شود.
وی اظهار داشت: اجرای عملیات شیاربندی و غنی سازی با بادام از مراحل انجام این طرح است.
محمدی ذخیره نزولات آسمانی کنترل هرز آب، کنترل سیلاب‌ها، جلوگیری از فرسایش خاک، کاهش خطرات سیلاب، افزایش رطوبت خاک و تغذیه آب‌های زیرزمینی را از مهمترین اهداف این طرح اعلام کرد.
کهگیلویه و بویراحمد، ۵۲۰ هزار هکتار مرتع خارج از جنگل دارد که بیش از ۳۰۰ هزار هکتار از اراضی ملی این استان دارای پوشش گیاهی مرتعی است.
این استان با مساحتی حدود ۱۶ هزار و ۲۴۹ کیلومترمربع، سرزمینی مرتفع و کوهستانی با اقلیم سردسیری و گرمسیری در جنوب غربی ایران قرار دارد.