سپهدار شهید حاج قاسم سلیمانی یکی از چهره‌های شاخص و ماندگار کشور ایران محسوب می‌شود؛ سرداری رشید که جان ارزشمند خود را فدای این مرز و بوم کهن و اسلام کرد تا ثبات کند «سرباز» وطن بودن یک معنی دارد و آن هم گذشتن از تمام تعلقات این دنیا. با توجه به زمانه کنونی، باید میراث اندیشه، اخلاق، الگوی مدیریتی و ... چنین شخصیت بیش از پیش معرفی و شناخته شود. لذا نیاز است دانشگاه، پژوهش‌ها و پایان‌نامه‌های دانشجویان را به‌سمت شناخت «حاج‌قاسم سلیمانی» و مولفه‌های تربیتی آن شهید سوق دهد.
در همین ارتباط پایان‌نامه‌هایی در ارتباط با ایشان به رشته تحریر درآمده است که به موارد زیر اشاره می‌شود.
شهید سلیمانی سبب توسعه فرهنگ جهانی مقاومت شده است
«تحلیل نقش شهید قاسم سلیمانی در توسعه فرهنگ جهانی مقاومت» [۱] عنوان پایان‌نامه‌ای است که «علی ایمانی» به رشته تحریر در آورده است.
در این پژوهش مشخص شده است که حاج قاسم سلیمانی در طول زندگی بابرکت خود که در راه جهاد و مبارزه با ظلم و استکبار سپری کرد. باور به اراده الهی در همه امور و توجه به ذات احدیت ولایتمداری و دفاع فکری از نظام اسلامی و اعتقاد راسخ به دفاع از مظلوم در بابر ظلم(استکبارستیزی) و مجاهدت و شهادت‌طلبی سبب تقویت و توسعه فرهنگ جهانی مقاومت شده است. دلیل چنین مدعایی با تحلیل دوران فرماندهی ایشان در محور مقاومت به اثبات رسیده است.
سردار سلیمانی به دنیا ثابت کرد با بهره‌گیری از آموزه‌های اصیل اسلامی مانند مقاومت هم می‌توان وحدت و یکپارچگی جهان اسلام را حفظ کرد و هم در مقابل ابرقدرت‌های دنیا ایستادگی کرداین شهید بزرگوار به دنیا ثابت کرد با بهره‌گیری از آموزه‌های اصیل اسلامی مانند مقاومت هم می‌توان وحدت و یکپارچگی جهان اسلام را حفظ کرد و هم در مقابل ابرقدرت‌های دنیا ایستادگی کرد.
الگوی مدیریتی شهید حاج قاسم سلیمانی بر اساس نامه ۵۳ امام علی(ع)
مکتب تشیع سرشار از مبانی علمی و ارزشی در جهت کاربرد اصول و مبانی حکمرانی در سیستم‌های اجتماعی است. از آنجا که حضرت علی(ع) نماد عدالت و حکمرانی مطلوب است. بنابراین تجارب مدیریتی ایشان و دستاوردهای مدوّن آن حضرت در خصوص حکمرانی می‌تواند الگویی اثربخش و کارآمد در جهت توسعه و تعالی سازمان‌های جوامع اسلامی محسوب شود.
در این میان نهج‌البلاغه به عنوان یکی از مراجع اصلی معرفی اصول مدیریتی آن حضرت است که در بیانات و مطالب ارایه شده تمرکز تحقیق حاضر بر نامه ۵۳ به مالک اشتر بوده است. در این نامه ابعاد مختلفی مورد بررسی قرار گرفته که ۱۱ مورد از اصول اساسی و اصلی مدیریتی حکمرانان ممالک اسلامی به عنوان متغیرهای مستقل رساله «تحلیل محتوایی الگوی مدیریتی سردار سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی بر اساس نامه ۵۳ امام علی(علیه السلام) به مالک اشتر» [۲] در نظر گرفته شده است.
در این پژوهش که با هدف تحلیل محتوایی الگوی مدیریتی یکی از چهره‌های شاخص و ماندگار کشور ایران یعنی سردار سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی انجام شده است، مبنای استخراج ابعاد کلیدی عملکرد نامه ارزشمند ۵۳ نهج البلاغه حضرت علی(ع) به مالک اشتر است.
در پژوهش حاضر ۱۱ بُعد اصلی و مدیریتی از طریق مطالعه متون علمی و تکنیک دلفی استخراج شده و با توجه به مصاحبه‌های سازماندهی شده شاخص‌ها و مؤلفه‌های مدیریتی سردار شهید با استفاده از تحلیل کیفی« تم» شناسایی شده است. مبنای جمع آوری اطلاعات در این پژوهش استفاده از مصاحبه با نزدیکان و آشنایان سردار شهید بوده که تعداد ۱۵ نفر از همرزمان و نزدیکان شهید به عنوان نمونه آماری انتخاب شده است.
در نهایت با استفاده از یک رویکرد کیفی داده‌های جمع آوری شده ثبت و با تحلیل محتوایی نتایج مصاحبه، شاخص‌های موردنظر استخراج شده‌اند. سپس با استفاده از نرم افزار PLS و تحلیل عاملی تأییدی ارتباطات بین متغیرها شناسایی شده و سه بُعد اصلی کشف شد که شامل ابعاد اصلی رفتارگرایی بنیادی، ساختارگرایی سازمانی و محیط‌گرایی استراتژیک است.
شمای کلی تم‌های اصلی و فرعی شهید قاسم سلیمانی
- تواضع به عنوان بخشی از شخصیت سردار شهید
- توجه نکردن به پُست و مقام و ایجاد غرور
- افزایش تواضع و فروتنی با بالا رفتن درجه نظامی
- دعوت به آرامش نیروی انسانی
- فعالیت و تلاش در میدان عمل
- داشتن غرور مثبت به دلیل مسلمان، سرباز ولایت، ایرانی بودن و امنیت داشتن
- دچار غرور لباس، درجه، پست و مقام نشدن با توجه به اصل «سرباز گمنام» غرور ندارد
- غیبت نکردن و ممانعت از غیبت دیگران
- جدیت در دست‌یابی به اهداف استراتژیک و مهم
- توجه به اصول اخلاق اسلامی در برخورد با دیگران
- ابداع سبک رهبری برای ایجاد ارتباط با نیروی تحت امر
- توانمندسازی منابع انسانی در فاصله بین صحبت تا عمل
- توجه یکسان به خانواده‌های مختلف شهدا
- تجلیل از خانواده های همکاران سپاه
-تمرکز بر فعالیت شغلی و عدم مشارکت در فعالیت‌های اقتصادی
- دفع نکردن افراد بی‌حجاب و بدحجاب
- عذرخواهی از مردم در صورت اشتباهات سهوی
- استفاده نکردن از موقعیت در سوء‌استفاده از امکانات
- استفاده نکردن از محافظ تا حد امکان
- پاسخگویی به کلیه نامه‌ها و درخواست‌های مردم
- رسانه‌های غربی و توجه به سردار شهید قاسم سلیمانی
بازنمایی سردار شهید قاسم سلیمانی در رسانه‌های غربی
محتوای مرتبط با شخصیت‌های سیاسی و نظامی جمهوری اسلامی ایران در رسانه‌های غرب در دهه اخیر، به ویژه در ابتدای سده جدید، از نظر کمی و کیفی، روند افزایشی و چشمگیری داشته است. در این میان بازنمایی شخصیت‌های نظامی مرتبط با مسائل کشورهای عراق و سوریه و مبارزه با دولت اسلامی عراق و شام(داعش) و تحولات فرهنگی و سیاسی خاورمیانه بعد از خروج آمریکا از عراق و فرماندهان ارگان‌های فعال در سطح بین‌الملل، مانند نیروی قدس سپاه ایران، اهمیت مضاعفی برای رسانه‌های غربی داشته؛ این حد از پرداخت در این رسانه‌ها، باعث ایجاد جریان‌ها و تحولاتی در عرصه داخلی و خارجی، نسبت به این شخصیت‌ها شده است.
این توجه سبب شده «بازنمایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در رسانه‌های غربی؛ مطالعه موردی سردار قاسم سلیمانی در شش نشریه غربی از سال ۰۲۰۲ تا ۰۲۰۲ میلادی» [۳] در دانشگاه امام صادق(ع) توسط «محسن حمیدزاده» به رشته تحریر درآید.
این پژوهش تلاش کرده با روش تحلیل گفتمان انتقادی با نگاه به مقاله‌های ۶ نشریه آمریکایی «New York Times, Washington Post, Foreign Policy, Atlantic, New Yorker, News Week»، به دیدگاهی در مورد نگاه مطبوعات آمریکا در خصوص قدرت نظامی سپاه قدس و شخص قاسم سلیمانی دست یابد.
روش مورد استفاده در این پژوهش برای تحلیل مطالب تحلیلی و تفسیری، روش تحلیل انتقادی گفتمان فرکلاف و شیوه نمونه‌گیری پژوهش، نمونه‌گیری غیرتصادفی هدفمند است و مقاله‌های ۶ نشریه آمریکایی از بین ۱۲ نشریه غربی در بازه سال‌های ۰۲۰۲ تا ۰۲۰۲ انتخاب شده است.
سردار قاسم سلیمانی توانمند و موفق در مدیریت بحران منطقه‌ای داعش
اگرچه استراتژی نظامی آمریکا و متحدانش در برابر گروه‌های تروریستی مانند داعش بی‌نتیجه بوده است، این تمایل در میان مطبوعات آمریکایی وجود دارد که ایران و سردار قاسم سلیمانی را برنده، توانمند، هوشمند و موفق در مدیریت بحران منطقه‌ای داعش نشان دهند.
اگرچه استراتژی آمریکا و متحدانش در برابر گروه‌های تروریستی مانند داعش بی‌نتیجه بوده اما این تمایل در میان مطبوعات آمریکایی وجود دارد که ایران و سردار سلیمانی را برنده، توانمند، هوشمند و موفق در مدیریت بحران منطقه‌ای داعش نشان‌دهنداین نشریه‌ها در عین اینکه از بازنمایی پیروزی‌های منطقه‌ای سپاه پاسداران خودداری نمی‌کنند، تلاش می‌کنند، این نقش‌آفرینی را به ضرر آمریکا و متحدانش در منطقه نشان دهند و همزمان، ادعا می‌کنند که قدرت قاسم سلیمانی در منطقه و در کنترل بحران داعش، یک برساخته و جنگ تبلیغاتی از سوی رسانه‌های ایران است.
مطبوعات مورد بررسی هنوز در چارچوب گفتمانی که جرج بوش خلق کرده، ادعا می‌کنند ایران، محور شرارت و نیرویی نیازمند کنترل است و همان استراتژی «خطرسازنمایی» را در مورد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در پیش گرفته‌اند که در مورد صدام حسین و نیروها و امکانات نظامی او با شدت بیشتر اجرایی کردند.
منابع:
[۱] علی ایمانی. «تحلیل نقش شهید قاسم سلیمانی در توسعه فرهنگ جهانی مقاومت»، سطح سه حوزه علمیه قم.
[۲] محسن کاردارپور. «تحلیل محتوایی الگوی مدیریتی سردار سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی بر اساس نامه ۵۳ امام علی(علیه السلام) به مالک اشتر»، مقطع کارشناسی ارشد مدیریت دولتی دانشگاه پیام نور مرکز شاهین شهر، ۱۳۹۹.
[۳] محسن حمیدزاده. «بازنمایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در رسانه‌های غربی؛ مطالعه موردی سردار قاسم سلیمانی در شش نشریه غربی از سال ۰۲۰۲ تا ۰۲۰۲ میلادی»، پایان نامه کارشناسی ارشد پیوسته رشته معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات گرایش مطالعات سیاستگذاری، دانشگاه امام صادق(ع)، ۱۳۹۸.