به گزارش ایرنا، اصطلاح بازماندگی از تحصیل برای گروه سنی بین ۶ تا ۱۷سال به‌کار می‌رود که یا هرگز به مدرسه نرفته‌اند یا در نیمه دوران تحصیل بنا به دلایل مختلف مجبور به ترک محل آموزش و تحصیل شده‌اند.
این در حالیست که حق برخورداری از آموزش از جمله حقوق بشر به شمار می‌رود و یکی از مصادیق عدالت آموزشی برخورداری از حق تحصیل بدون توجه به زندگی در محیط شهری یا روستایی و عشایری است.
بر اساس قانون اساسی، آموزش همگانی باید برای عموم و رایگان در جامعه توسط وزارت آموزش و پرورش ارائه شود تا هیچ کودکی به‌دلیل مشکلات اقتصادی و یا محرومیت منطقه‌ای از سوادآموزی بی‌بهره نماند.
کودکانی که وقتی برای تحصیل ندارند
با گذری حتی کوتاه در خیابان‌های شهر، کودکانی را می‌توان دید که در ساعات اولیه روز که زمان رفتن به مدرسه و درس آموختن است با در دست داشتن گل، شکلات یا چرخاندن اسپند و موارد بسیار دیگر در لابلای خودروها و یا در پیاده‌روها از رانندگان و عابران درخواست خرید و یا توجه می‌کنند.
این کودکان دختر و پسر کم سن همان‌هایی هستند که بنا به دلایل مختلف از تحصیل بازمانده‌اند و در دنیای سخت زندگی آنها سوادآموزی جایگاهی ندارد.
مجتبی یک کودک هشت ساله در حالی که پشت چراغ قرمز در حال چرخاندن اسپند برای خودروها و درخواست پول از آنها بود در پاسخ به اینکه مدرسه نمی‌روی؟ لبخند کودکانه‌ای زد و گفت: چرا یک روز رفتم دوست نداشتم.
وقتی بیشتر با او صحبت کردم متوجه شدم که چون خانه آنها در یکی از مناطق حاشیه‌ای شمال شرق اصفهان است و مسافت طولانی تا رسیدن به مدرسه در خیابان بعثت داشته خانواده‌اش او را از تحصیل منصرف کردند چون هزینه رفت و آمد فرزندشان را نداشتند.
او گفت که از بین هشت خواهر و برادرش تنها یک خواهرش هفت کلاس درس خوانده و الان خیاطی می‌کند.
فاطمه دختر ۹ ساله‌ای که مشغول فروش دستگیره و دستمال کاغذی بود نیز زبانی که با او همکلام شدم، گفت: هیچ وقت به مدرسه نرفته چون پدرش خیلی وقت پیش فوت کرده و با مادرش از کودکی برای تمیزکاری به خانه دیگران می‌رفته و کار می کرده است.
کودکان دیگری نیز که در میوه‌فروشی‌ها و یا دیگر فروشگاه‌ها در نوبت صبح مشغول کار بودند هر کدام بهانه‌ای برای مدرسه نرفتن می‌آوردند که مجموع آنها به مشکلات اقتصادی منتهی می‌شد.
رابطه بی‌سوادی و آسیب اجتماعی
جامعه‌شناسان بر این باورند که بازماندن از تحصیل و بی‌سوادی در سطوح مختلف زندگی بسیار نمود دارد بطوری‌که می‌تواند به بزهکاری، آسیب‌های اجتماعی و حتی مرگ و میر در جامعه منجر شود.
آنها بر این باورند که بیشترین علت گرفتار شدن برخی افراد از سن پایین در دام باندهای بزهکاری، ناآگاهی و بی‌سوادی است.
یک جامعه شناس با بیان اینکه بازماندگی و یا ترک تحصیل می‌تواند زمینه‌ساز آسیب‌های اجتماعی برای فرد باشد، گفت: کودکانی که در بهترین دوره و شرایط سنی از آموزش‌های علمی و مهارتی باز می‌مانند به راحتی در دام افراد سودجو و باندهای خلاف گرفتار می‌شوند.
فخری رضایی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: مهمترین دلیل این بازماندگی از تحصیل، مشکلات اقتصادی و فقر مادی است زیرا در عین حالی که موجب ناتوانی خانواده در تأمین مخارج اولیه و تامین معیشت زندگی می‌شود، فرزندان را از تحصیل باز می‌دارد.
وی عامل جغرافیایی را پس از مشکلات اقتصادی یکی دیگر از دلایل بازماندگی از تحصیل در کودکان دانست و گفت: فراوانی بی‌سوادی در مناطق روستایی و حاشیه‌ای بیشتر از مناطق شهری است و به همین دلیل عامل محیط و جغرافیا نیز به عوامل موثر در این امر افزوده شده است.
این جامعه‌شناس افزود: تحقیقات بیانگر آن است که بازماندگی و ترک تحصیل در دانش‌آموزان مناطق روستایی و حاشیه‌ای شهرها بیشتر از دانش‌آموزان شهری است و یکی از علت‌های این امر دسترسی نداشتن به مدرسه در نزدیکی محیط زندگی و شرایط نامناسب تردد برای رسیدن به مدرسه است.
وی عوامل فرهنگی و فردی را موانع دیگری برای جذب کودکان بازمانده از تحصیل دانست و گفت: بی‌رغبتی خانواده‌ها به تحصیل فرزندانشان و بی‌تاثیر دانستن سواد در زندگی و در نهایت بی‌انگیزگی و احساس ناتوانی در یادگیری از عوامل دیگر در بازماندگی از تحصیل کودکان است.
رضایی با بیان اینکه سوادآموزی و تحصیل نیاز مُبرم جوامع در حال پیشرفت است، گفت: باید دلایل بی‌رغبتی، بازماندگی و ترک تحصیل در جامعه شناسایی شود.
وی با بیان اینکه بازماندن کودکان از تحصیل در مقطع ابتدایی تهدیدی جدی برای آنها به شمار می‌رود گفت: بیشتر این کودکان با ورود زودهنگام به کارهای خیابانی و کسب درآمدهای موقت و کاذب علاوه بر اینکه از سن سوادآموزی فاصله می‌گیرند، بحران‌ها و آسیب‌های اجتماعی بسیاری آنها را تهدید می‌کند.
تسریع در بازگرداندن کودکان بازمانده از تحصیل در دستور کار دولت
بنا به اعلام اداره‌کل آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش، سرعت بخشی به شناسایی و بازگرداندن بازماندگان از تحصیل و ایجاد بستر آموزش برای آنها با توجه به اینکه در ۲ سال اخیر، نظام تعلیم و تربیت کشور به تبع از همه بخشهای کشور با پدیده کرونا مواجه شد در دستور کار وزارت آموزش و پرورش قرار دارد و در این راستا ایجاد بانک اطلاعاتی بازماندگان از تحصیل تشکیل شد تا پس از شناسایی دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل از طریق این سامانه و یافتن دلیل بازماندن آنها، شرایط بازگشت به درس و مدرسه برای آنها رفع شود.
بنا به گفته وزیر آموزش و پرورش یک میلیون و ۴۰۰ هزار نفر بازمانده از تحصیل در کشور وجود دارد که با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته شرایط برای بازگشت این افراد به تحصیل مهیا شده است.
جذب و نگهداشت بازماندگان از تحصیل با کمک خیران
معاون آموزش ابتدایی اداره‌کل آموزش و پرورش اصفهان گفت: یکی از اقدامات مهم دستگاه تعلیم و تربیت استان در سال تحصیلی جاری علاوه بر شناسایی، جذب و نگهداشت بازماندگان تحصیل با استفاده از ظرفیت خیران است.
وجیهه فاضل افزود: یکی از اولویت‌های این مجموعه شناسایی و جذب دانش‌آموزان نیازمند تعلیم است که به روش‌های مختلف در دستور کار قرار گرفته است.
وی اظهار داشت: بنا به تاکید وزیر آموزش و پرورش و به منظور گسترش عدالت آموزشی و پوشش حداکثری تمام تلاش دستگاه تعلیم و تربیت استان در آستانه سال جدید ایجاد شرایط کسب علم برای تمامی دانش‌آموزان در نقاط مختلف استان است.
معاون آموزش ابتدایی استان اصفهان افزود: برای شناسایی کودکان بازمانده و تارک تحصیل از دستگاه‌های مرتبط با این موضوع از جمله کمیته امداد، بهزیستی و هیات امنای محلات کمک گرفته شده است
وی خاطرنشان کرد: اقدام برای شناسایی این کودکان در قالب طرح خانه به خانه با همکاری بسیج و همچنین به‌صورت جهادی در ادارات نواحی و مناطق آموزش و پرورش استان دنبال می‌شود.
فاضل همچنین به نقش دفاتر تسهیل‌گری در شناسایی وجذب کودکان نیازمند تعلیم و یا بازمانده از تحصیل اشاره کرد و گفت: دستگاه تعلیم و تربیت رسالت خود را بهره‌مندی همه دانش آموزان از تحصیل می‌داند و در این زمینه همکاری سایر نهادها و سازمان‌ها ضروری و مهم است.
وی یکی از مهمترین علت‌های ترک تحصیل دانش آموزان را ضعف یا نبود انگیزه تحصیلی، مشکلات مالی، بدسرپرستی، بالا رفتن سن تحصیلی و مواردی از این قبیل عنوان کرد و افزود: برای رفع این مشکلات در طول سال تحصیلی از ظرفیت مشاوران تحصیلی و روانشناسان در مدارس استفاده خواهد شد.
شناسایی حدود هفت هزار کودک بازمانده از تحصیل در اصفهان
مدیر کل اداره آموزش و پرورش استان اصفهان گفت: بنا به تاکید وزیر آموزش و پرورش از آذر امسال ۶ هزار و ۹۴۰ کودک بازمانده از تحصیل در استان شناسایی شدند.
محمدرضا ابراهیمی افزود: شناسایی این کودکان در قالب طرح "شهید محمودوند" و با هدف انسداد مبادی بی سوادی و با تاکید بر دوره ابتدایی صورت گرفت که به هر پنج تا ۱۰ نفر از آنها یک مدیر یا معاون آموزشی اختصاص یافته است.
وی یادآور شد: از این تعداد کودک بازمانده از تحصیل شناسایی شده حدود ۸۰۰ نفر جذب تحصیل شدند و تلاش برای جذب تعداد بیشتری از این کودکان همچنان در دستور کار و اولویت این دستگاه قرار دارد.
مدیرکل آموزش و پرورش اصفهان از مردم درخواست کرد که اگر کودک یا نوجوانی را در محیط پیرامونی خود می‌شناسند که از تحصیل بازمانده است با تماس با ادارات نواحی و مناطق آموزش و پرورش، این افراد را معرفی کنند تا اقدامات لازم در راستای بازگرداندن آنها به تحصیل صورت پذیرد.
وی با بیان اینکه یکی از رسالت‌های آموزش و پرورش این است که هیچ دانش‌آموز نیازمند تعلیمی از آموزش بی‌بهره نباشد گفت: این مهم نیازمند مشارکت مردم در شناسایی و کمک خیران در رسیدگی به این افراد است.
حدود یک‌میلیون دانش‌آموز در بیش از ۶ هزار واحد آموزشی در استان مشغول به تحصیل هستند