به گزارش ایرنا شهر ارومیه که زمانی به داشتن آب و هوای رویایی و مطلوبش معروف بود اینک حتی در ایام پاییز و زمستانش دیگر صبح با طراوت و فرحبخشی ندارد و دود و دم هوا، شادابی را از چهره مردم شهر فراری داده است.
در این روزها و شب‌های طولانی زمستانی هر کسی که از تنهایی و دلتنگی خانه دلش می‌گیرد یا در کنج خودروهای آهنی می‌خزد و به ماشین گردی می‌پردازد و یا از پشت شیشه‌های دود گرفته کافه‌های شهر به نظاره هوای سیاه و پر دود می‌نشیند.
هر چند نخستین برف زمستانی سفید پوشی شهر را به ارمغان آورد اما دیگر صدای خنده‌های بلند کودکان و نوجوانان در میان برف و بازی‌های زمستانی هم به گوش نرسید و مثل گذشته که آوازه لطافت صبح‌های با نشاط ارومیه شهرتی عالم‌گیر داشت کسی به دنبال این نیست که روزهای تعطیل خود را در پارک بزرگ و ساحلی این شهر و کنار رودخانه شهرچایی به صرف صبحانه و چاشت بگذراند و با هوای لطیف آن نفسی تازه کند و جسم و روحش را صیقل دهد.
اینک از صبح‌های فرحبخش و نسیم نشاط‌انگیز دشت ارومیه خبری نیست و به جای آن زنگ خطر آلودگی هوا به صدا درآمده و بی‌صدا و به آرامی نسیم صبح ذرات ریز ۲.۵ و ۱۰ میکرون با هر قدمی در شهر به ریه‌های شهروندان می‌خزند و کم کم و بی صدا زخم کاری خود را با عنوان بیماری‌های تنفسی بر پیکر ساکنان فرو می‌نشانند.
مردم شهر بی توجه به هشدارهای محیط زیست انگار می‌خواهند این دود و دم سلامتی ریه‌هایشان را به یغما ببرد چرا که همچنان خودروهای تک سرنشین تا چشم کار می‌کند در سطح خیابان‌ها در تردد هستند و این نهایت خودخواهی، خودکشی و دگر کشی است.
با انگشت به یک شهروند ارومیه‌ای که با خانواده درون خودرویی کنار پارک نشسته است اشاره می‌کنم تا شیشه را پایین بکشد، کودک خردسالش روی شیشه ماشین در حال نوشتن کلمه برف بازی و خود راننده در حال دهن به دهن گذاشتن با چای داغی که همسرش ریخته، است.
ناخوداگاه با شنیدن عنوان خبرنگار از خودرو پیاده می‌شود، معلم ورزش است و در پاسخ به اینکه از بارش برف چه احساسی دارید؟ تلخندی می‌زند و می‌گوید: برف بارید ولی طبق رصدهای همسرم از فضای مجازی خبری از هوای پاک نیست و مدرسه‌ها امروز غیر حضوری است و من خانواده تصمیم گرفتیم برای تماشای برف داخل خودرو باشیم.
فرزاد معلم در پاسخ به علت اصلی آلودگی هوای ارومیه براین نکته تاکید دارد که رشد جمعیت، افزایش تعداد خودروهای سواری، کاهش بارندگی‌ها، افزایش ساختمان‌های مرتفع و ایجاد نواحی صنعتی باعث تغییرات جدی در آب و هوا و اقلیم طبیعی این شهرستان به عنوان نخستین شهر بزرگ آذربایجان غربی شده تا دیگر نسیم دلکش صبحگاهی این کهن شهر نتواند دل مسافران و رهگذران دیار باغ‌های زیبا و دریاچه نیلگون ارومیه را به وجد آورد.
وی به عنوان یک معلم تربیت بدنی معتقد است با نهادینه سازی فرهنگ ورزش و پیاده روی به عنوان مهمترین عامل شور و نشاط در جامعه شاید بخش وسیعی از مشکلات دود و دم شهر و همچنین سلامت شهروندان حل شود اما این اقدام اساسی هنوز به رغم طرح‌های زیادی که سال‌ها قبل اجرا شده جا نیفتاده است.
وقتی از خود او سوال می‌کنم که برای کاهش آلودگی هوا به عنوان یک شهروند چه اقداماتی انجام داده‌اید؟ به فکر فرو می‌رود و حس زیرپوستی‌ام می‌گوید علاقه‌ای به جواب دادن یا ندارد و یا رسالتش را به عنوان یک معلم در زمینه فرهنگ سازی انجام نداده است.
آذربایجان غربی ۲۸ روز هوای غیر استاندارد را تجربه کرد
هوای غیر استاندارد در این استان فقط منحصر به روزهای زمستان نیست و روزهای بهار و تابستان هم ریزگردها امان مردم شهر را می‌بُرد و عرصه را برای نفس کشیدن تنگ می‌کند.
هجوم ریزگردهای کشورهای همسایه موضوعی است که سال‌ها شهروندان این نقطه مرزی با آن درگیر هستند و هنوز راهکاری جدی برای کنترل یا مقابله با آن در دسترس نیست.
معاون محیط انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی است (که دستگاه مربوطه‌اش در کنار کارگروه آلودگی هوای استان در روزهای اخیر که آلودگی هوا در ارومیه افزایش یافته آماج تعابیر مختلف رسانه‌ها از کارکردشان به سمت‌شان سرازیر شده است) در گفت وگو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: از مجموع ۲۹۰ روز گذشته، کیفیت هوای این استان در ۲۶ روز ناسالم برای گروه‌های حساس، یک روز ناسالم، یک روز خطرناک، ۴۶ روز پاک و ۲۱۶ روز قابل قبول بوده است.
سعید موسوی افزود: سال گذشته از مجموع کل ایام سال هوا در ۱۲۳ روز پاک، ۲۲۸ روز قابل قبول، ۱۳ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و یک روز ناسالم برای تمامی گروه‌ها بود.
معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی اضافه کرد: اغلب روزهای آلوده در شهر ارومیه بوده که در فصل سرما اینورژن و وارونگی دما در کنار آلاینده‌ها علت اصلی کاهش کیفیت هوا است.
وی با اشاره به اینکه در شهرستان ارومیه هفت ایستگاه سنجش آلاینده وجود دارد، ادامه داد: ۲ ایستگاه از مجموع ایستگاه‌های داخل شهر فعال و سالم هستند که یکی از آنها در اداره کل حفاظت محیط زیست استان واقع در بلوار شهید باهنر و دیگری در اداره حفاظت محیط زیست شهرستان ارومیه در فلکه آذربایجان قرار دارد.
موسوی با بیان اینکه از ایستگاه سنجش شهرداری در خیابان عطایی و علوم پزشکی در خیابان ولیعصر در ارومیه، داده‌ای ارسال نمی‌شود، گفت: این موضوع دلالت برغیر فعال بودن این ایستگاه‌ها دارد.
وی با اشاره به اینکه یک ایستگاه سنجش در پارک حجاب و یک ایستگاه در منطقه باری نصب است، یادآور شد: ایستگاه باری برای سنجش گرد و غبار دریاچه ارومیه بوده و ایستگاه پارک حجاب نیز به علت فرسوده بودن دستگاه فعال نیست البته ایستگاه پارک ساحلی سالم است ولی به علت سرقت مداوم کابل‌های برق غیر فعال است.
موسوی با اشاره به تاریخ ایجاد و راه اندازی این ایستگاه‌ها تاکید کرد: ایستگاه پارک حجاب در سال ۱۳۸۵، ایستگاه شماره ۲ و ۳ (اداره کل حفاظت محیط زیست و اداره ارومیه) در سال ۱۳۸۹، ایستگاه شماره ۴ (ساحلی) سال ۱۳۹۰ و ایستگاه شهرداری در سال ۱۳۹۳ راه اندازی شده‌اند.
معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی افزود: هزینه نگهداری سالانه و بروز نگهداشتن این ایستگاه‌ها ۲۰ میلیارد ریال است که امسال به صورت روتین سه میلیارد ریال برای این موضوع در نظر گرفته شده است.
وی با بیان اینکه ایستگاه سردشت اخیرا براثر صاعقه دچار آسیب جدی شده است، یادآور شد: در این قسمت نیازمند توجه جدی در نگهداشت و بروز رسانی ایستگاه‌ها هستیم چرا که بخش عمده‌ای از داده‌های کیفیت سنجی از این سیستم‌ها اخذ می‌شود.
۷۰ درصد آلودگی هوای ارومیه ناشی از تردد خودروها است
آلودگی در هوای ارومیه مرکز استان آذربایجان غربی در فصل زمستان و پاییز بالاست و علت آن هم وارونگی دما و در پی آن دود خودروها و کارخانه‌هاست.
محیط زیستی‌ها بیشتر معتقدند که آلاینده اصلی هوای شهر در فصل پاییز و زمستان تردد بیش از حد خودروها به خصوص خودروهای فرسوده است و نقاط خاصی از شهر در ساعت‌های خاص در معرض این آلودگی‌ها هستند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی با بیان اینکه ۷۰ درصد آلودگی هوای ارومیه ناشی از تردد خودروها است، معتقد است که منابع ساکن دومین علت آلودگی هوای شهرستان ارومیه در فصول سرد سال است.
به گفته سعید شهند، حدود ۳۰۰ هزار دستگاه خودرو در شهر ارومیه تردد می‌کنند و میزان خودروهای فرسوده در این شهر بسیار زیاد است و از نظر سرانه تعداد خودرو نیز بعد از تهران، رتبه دوم کشور را دارد.
وی با بیان اینکه رعایت توصیه‌های بهداشتی در این ایام ضروریست، ادامه داد: در زمان آلودگی‌ها مردمباید از هر گونه فعالیت منجر به افزایش آلودگی هوا، از جمله روشن کردن آتش در معابر، سوزاندن لاستیک، عملیات قیرکاری، عمرانی و مانند آن خودداری کنند.
ناوگان حمل و نقل عمومی شهر ارومیه در وضعیت خوبی قرار ندارد
«غلامحسین عماری» فرماندار ارومیه هم با بیان اینکه ناوگان حمل و نقل عمومی شهر ارومیه در وضعیت خوبی قرار ندارد، گفت: ناوگان حمل نقل عمومی نه تنها به دلیل فرسودگی به عاملی برای آلودگی هوا تبدیل شده بلکه این ناوگان به علت وضعیت نامناسبی که دارد هم چهره ناشایستی به شهر بخشیده و هم موجب گرایش شهروندان به استفاده از خودروهای شخصی در ترددهای روزانه شده است.
فرماندار ارومیه با تاکید بر اینکه هرچه سریعتر نسبت به نوسازی و بهسازی ناوگان حمل و نقل عمومی اقدام کرد، افزود: در همین راستا ۵۵ اتوبوس خریداری شده که بیش از ۸۰ درصد هزینه آن با بهره مندی از اعتبارات دولتی پرداخت شده است.
وی با بیان اینکه باید رغبت مردم به بهره مندی از ناوگان حمل و نقل عمومی افزایش یابد، گفت: قطع یقین برنامه ریزی دقیق در این راستا و نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی نقش بسزایی در کاهش تردد خودروهای تک سرنشین و در نتیجه کاهش آلودگی هوا خواهد شد.
اورژانس در مواقع اضطرار و آلودگی هوا در نقاط پر تردد شهر مستقر است
رییس مرکز مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی دانشگاه علوم پزشکی آذربایجان غربی در خصوص آلودگی هوا و تمهیدات اورژانس در چنین روزهایی گفت: آمبولانس‌های اورژانس ۱۱۵ در نقاط پرتردد شهر در زمان اعلام هشدار و آلودگی شدید حضور دارند تا در کمترین زمان ممکن به بیماران امدادرسانی کنند.
فرزین رضازاده توصیه کرد: افرادی که سابقه بیماری زمینه‌ای قلبی تنفسی دارند و همچنین افراد سالمند و کودکان بجز در موارد ضروری از منزل خارج نشوند و یا از ماسک استفاده کنند و در صورت داشتن علائمی از جمله سردرد، سرگیجه و تنگی نفس به مراکز درمانی مراجعه و یا از اورژانس ۱۱۵ درخواست کمک کنند.
رییس مرکز مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی دانشگاه علوم پزشکی آذربایجان غربی اضافه کرد: کاهش فعالیت‌های بدنی بیماران قلبی و ریوی مبتلا به آسم، به خصوص در فضای باز نیز در روزهای آلوده ضروری است.
وی یادآور شد: کاهش استفاده از وسایل نقلیه شخصی و استفاده از وسایل حمل و نقل همگانی، جلوگیری از فعالیت توام با آلودگی واحدهای صنعتی آلاینده محیط زیست نیز باید مورد توجه همگان باشد.
آیا افزایش غلظت آلاینده‌ها در ارومیه سبب بیماری‌های تنفسی شده است؟
رییس مرکز بهداشت شهرستان ارومیه هم در رابطه با چگونگی تغییر نمودار مبتلایان به بیماری‌های تنفسی طی هفته گذشته، اظهار کرد: با آغاز فصل سرما بروز برخی بیماری‌های تنفسی طبیعی است و نمی‌توان آن را به آلودگی هوا ربط داد.
بهروز فتحی با بیان اینکه ارزیابی دقیق برخی از بیماری‌ها در دستور کار دانشگاه علوم پزشکی ارومیه نیست، افزود: البته میزان آلودگی هوا فقط برای گروه‌های حساس ناسالم اعلام شده که نمی‌تواند نقش بسزایی در بروز بیماری‌های تنفسی سایر اقشار داشته باشد.
آذربایجان غربی استانی کوهستانی با آب و هوای سرد است که اغلب در فصل‌های سرد سال مرکز آن ارومیه با پدیده وارونگی دما و انباشت آلاینده‌ها در برخی مناطق مرکزی و پرتردد شهری مواجه می‌شود، مرکز این استان در هفته گذشته سه روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس داشت.
شاخص کیفیت هوا (Air Quality Index = AQI) معیاری برای تعیین روزانه کیفیت هوا و میزان ارتباط آن با سطوح سلامتی افراد است که به ترتیب از صفر تا ۵۰ در شرایط پاک (سبز)، ۵۱ تا ۱۰۰ در شرایط سالم (زرد و حدمجاز استاندارد یا حد سلامت)، ۱۰۱ تا ۱۵۰ در شرایط ناسالم برای گروه حساس (نارنجی)، ۱۵۱ تا ۲۰۰ در شرایط ناسالم برای همه (قرمز)، ۲۰۱ تا ۳۰۰ در شرایط بسیار ناسالم (بنفش) و ۳۰۱ تا ۵۰۰ در شرایط خطرناک (ارغوانی) تعیین شده است.