به گزارش ایرنا، نگرانی و اضطراب امتحان را همه افراد در مقطعی از زندگی خود تجربه کرده‌اند که میزان آن شدت و ضعف دارد در برخی افراد این نگرانی از ارزیابی و نمراتی که قرار است به عنوان نتیجه امتحان اعلام شود را آنچنان در ناخودآگاه خود باقی گذاشته اند که با اینکه سال ها از دوران تحصیل آنها گذشته همچنان کابوس امتحان می بینند.
در این خصوص می توان به گفته های مادر میانسالی اشاره کرد که می گوید: اضطرابی که دخترم در امتحانات پایان ترم دارد را درک می کنم، خودم هنوز هم گاهی پیش می آید بدون اینکه به فکر درس و مدرسه باشم و در ازدحام زندگی روزمره هستم اما کابوس امتحانی را می بینم که جواب هیچ کدام از سوالات آن را نمی دانم.
روان شناسان بر این باورند، در ایام امتحانات باید با بکار بردن کلمات مثبت و تشویقی به دانش آموزان روحیه داد زیرا این رفتار موجب می‌شود که آنان آرامش خاطر داشته باشند و یادآوری مطالب درسی در جلسه امتحان برایشان راحت تر صورت می‌گیرد.
در این خصوص روانشناس بالینی می گوید: اضطراب و دلهره داشتن به میزان کم، مسئله ای قابل قبول و طبیعی است اما مشکل زمانی بیشتر می شود که فرد نمی تواند بر این اضطراب آزار دهنده کنترلی داشته باشد و همین موضوع می تواند سلامت روان و جسمی فرد را متاثر کند.
زینب جعفری می گوید: اضطراب در میزانی محدود می تواند عاملی برای تلاش بیشتر در فرد شود و حتی مفید هم باشد اما اضطراب بیمار گونه نه تنها منجر به ترقی و رشد فرد نمی شود بلکه می‌تواند در عملکرد او ایجاد اختلال کند و در مجموع فرد نسبت به توانایی های خود دچار شک و تردید می شود.
وی بیان کرد: در کنار نگرانی و دلهره ای که فرد نسبت به توانایی خود در پشت سر گذاشتن امتحانات پیدا می کند عوامل دیگری از جمله، سخت‌گیری معلمان و یا اساتید در طول سال تحصیلی و انتظار بیش از حد والدین، به عنوان عوامل تشدید کننده اضطراب هستند.
این روانشناس گفت: کم کردن توقعات خانواده ها، رفتار همراه با ملایمت معلمان، تمرکز و آرامش بیشتر دانش آموزان و دانشجویان، مطالعه بیشتر، مشورت با دیگران، تمرینات آرام بخشی از جمله مواردی است که در ایجاد آرامش بیشتر و کاهش دلهره و نگرانی‌های پیرامون روزهای امتحان کمک می کند.
کارشناسان مسایل اجتماعی نیز تحلیل همه جانبه ای بر مسئله امتحانات و نگرانی های پیرامون آن دارند که گاه اگر مدیریت نشود می تواند تا دراز مدت دانش آموز یا دانشجو و خانواده های آنها را متاثر از خود کند.
نقش خانواده، جامعه و مدرسه در کاهش استرس امتحانات
نظام آموزشی و استرس های چندگانه دانش اموزان را می توان این گونه تشریح کرد که دانش آموزان و دانشجویان از طرف منابع مختلفی استرس و فشار روحی و روانی را تجربه می‌کنند.
در این خصوص جامعه شناس و پژوهشگر مسایل اجتماعی می گوید: اگر دانش اموزان را در سه ضلع خانواده، مدرسه و جامعه ببینیم باید دید هرکدام از این اضلاع چه فشاری را به او در زمان تحصیل وارد می کنند و این منابع و فشارها تا چه حد قابل تعدیل و کاهش می باشد.
معصومه زارعی افزود: در شرایطی که امکان پیدا کردن شغل برای فرزندان بعد از کسب مدارج تحصیلی بسیار دشوار باشد و چنین نیست که فرد به صورت طبیعی پس از کسب تحصیل و خدمت سربازی بتواند شغل حداقلی برای معاش پیدا کند از طرف جامعه فشار زیادی به دانش اموزان برای کسب موفقیت در رشته های عالی مانند پزشکی و دندانپزشکی زیاد می شود. بطوری که بیشتر خانواده ها با هدایت فرزندان شان به رشته تجربی تمایل دارند که فرزندانشان در رشته های برتر مانند پزشکی قبول شود و امکان موفقیت شغلی، منزلتی و اقتصادی خود در اینده تضمین کنند.
زارعی با بیان اینکه وجود چنین فشار دایمی بر روی دانش اموزان باعث ایجاد اختلال های روحی و روانی در آنها می شود، گفت: در نظام آموزشی موجود فضای رقابتی شدیدی بین بچه ها ایجاد شده و گرایش به کسب نمرات بالا به عنوان موفقیت و سرزنش و تنبیه در صورت عدم کسب نمرات ممتاز بسیار رایج شده و همچنین حجم متون درسی بسیار زیاد شده و علاوه بر این تعداد واحدهای درسی نیز افزایش یافته است.
وی اظهار داشت: این افزایش حجم و تعداد متون درسی و اضافه کردن کتابهای کمک درسی و کمک آموزشی و اجبار دانش اموز به کار کردن با تست و مسئله خارج از کتب درسی می تواند میزان استرس وارده به دانش اموز را بسیار افزایش دهد، علاوه بر این باید به هزینه های زیاد مالی خرید این منابع کمک درسی و فشار وارده به خانواده ها برای تامین این کتاب‌ها و حتی شرکت در کلاس‌های تقویتی نیز در نظر گرفت.
تعارض انتظار والدین با استعداد دانش‌آموزان
این جامعه شناس اضافه کرد: در درون خانواده نیز به شکل‌های مختلفی فشار بر روی دانش اموزان وجود دارد، والدین گرایش به سمت موفقیت حداکثری و جایگاه های برتر را وسیله ای برای فشار بر روی فرزندان گذاشته و از انها تلاش بسیار زیاد و حتی فراتر از توان طبیعی فرد را طلب می کنند، در این میان حتی سرخوردگی و ناکامی های والدین در کسب جایگاه اجتماعی برتر در گذشته می تواند عاملی برای فشار بیشتر بر فرزندان باشد و همچنین رواج مقایسه زیاد بین خانواده ها در فرستادن فرزندان به رشته های پزشکی در داخل یا خارج کشور می تواند در این زمینه بسیار تشدید کننده باشد.
وی افزود: این در حالی است که از سویی دیگر فرزندان با درک انتظارات بالایی که خانواده از انها دارد و گاه تعارضی که بین این انتظار خانواده و توان و استعداد و علاقه خود می بیند در یک فشار دایمی به سر می برد، چرا که باید در شته ای تحصیل کند که علاقه ای بدان ندارد و تنها برای خوشایند بازار کار و رضایت والدین مجبور به انتخاب ان شده اند.
زارعی ادامه داد: این تعارض همچنین به نوعی از خودبیگانگی دانش اموزان از رشته تحصیلی، درس و مدرسه منجر شده است بطوری که دانش اموز در این مسیر اگر بتواند برنده شود و جایگاه خوب کسب کند ولی هرگز به موفقیت پایدار نرسیده و رضایت قلبی و درونی را با کسب این جایگاه نیز کسب نکرده است، در کنار این‌ها به باید به مواردی اشاره کرد که ناشی از نوع برنامه ریزی مدارس است.
این پژوهشگر اجتماعی یادآور شد: امتحانات پایان ترم معمولا در زمان طولانی یک ماهه ای انجام می شود و این زمان طولانی نه فقط باعث هدر رفت زمان مفید دانش اموزان برای یادگیری و تفریح و فراغت می شود، بلکه فشار و استرس زیادی را بر دانش اموزان وارد می کند، به طوری که معمولا برای درس های با درجه سختی کم نیز معمولا فرجه های ۲ تا سه روزه تعیین شده و این زمان فرجه طولانی باعث طولانی شدن طول زمان امتحانات و فشار زیاد به فرزندان و خانواده ها می‌شود.
آنچه که از نظرات کارشناسان در حوزه های تربیتی، روانشناسی و جامعه شناسی می توان خلاصه کرد این است که خانواده، جامعه و نظام آموزشی هر سه می توانند به عنوان عاملی موثر در اضطراب و یا کنترل و کاهش آن نقش تعیین کننده داشته باشند تا با کم کردن بار استرس و اضطراب ناشی از امتحان بر دانش آموزان، زمینه تعالی و رشد فکری و جسمی آنها را در کنار پیشرفت تحصیلی آنها را فراهم کند.
بنا بر گفته مدیرآموزش و پرورش بروجرد مجموع جمعیت دانش آموزی این شهرستان ۶۰ هزار نفر است، که از این تعداد جمعیت دانش آموزان ۳۰ هزار و ۳۶۸ نفر ابتدایی، ۱۳ هزار و ۲۸۴نفر متوسطه اول و ۶ هزارو ۹۳۷ نفر متوسطه دوم هستند.