به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا، در گزارش دی ماه ۱۴۰۱ این موسسه، مقاﻻﺕ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎﯼ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻧﺸﺮﯾﺎﺕ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺿﺮﯾﺐ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺩﺭ ﭘﺎﯾﮕﺎﻩ WOS (نمایه استنادی وب آو ساینس) ﻧﻤﺎﯾﻪ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ، مورد بررسی قرار گرفتند.
بررسی خروجی علمی دانشگاه ها در قالب مقالات نشریات نمایه شده در پایگاه های بین المللی معتبر یکی از ابزارهای سنجش و ارزیابی دانشگاه ها است. غالبا نشریات در این پایگاه ها رتبه بندی می شوند و در دسته هایی بر اساس کیفیت قرار می گیرند.
در پایگاه های استنادی، موفقیت در دریافت استناد مالک اصلی این رتبه بندی است. پایگاه JCR، از معتبرترین پایگاه هایی است که می توان برای به دست آوردن اطلاعات مربوط به نشریات به آن مراجعه کرد. نشریات موجود در JCR در چهار نمایه نامه مختلف قرار می گیرند که یکی از آنها نمایه نامه نشریات نوظهور یا ESCI است.
مطالعات نشان داده است حدود ۲۰ درصد از کل انتشارات دانشگاه های ایران که در پایگاه WOS نمایه شده اند، در این دسته از نشریات منتشر می شوند. به دلیل نداشتن ضریب تاثیر، این دسته از نشریات در مطالعه حاضر بررسی لحاظ نشده اند.
در این گزارش به بررسی مقالات دانشگاه های ایران که در نشریات دارای ضریب تاثیر منتشر شده اند، پرداخته شده است. به این صورت که یک بار تمام دانشگاه های ایران که در رتبه بندی حضور دارند، به صورت خلاصه آورده می شوند و بار دیگر بر اساس دسته بندی که در نظام رتبه بندی ملی ISC انجام می گیرد در دسته های دانشگاه های جامع، دانشگاه های صنعتی، دانشگاه های علوم کشاورزی، زیرنظام و هنر به صورت تفصیلی بررسی خواهند شد.
دﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺪﻭ ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺩﺍﻧﺸﮑﺪﻩ ﯾﺎ ﻣﺮﮐﺰ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻋﺎﻟﯽ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ، ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺍﺭﺗﻘﺎ ﺑﻪ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﻟﺤﺎﻅ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
مقالاتی که در این بررسی مورد نظر بوده اند، مربوط به سال ۲۰۱۹ است. این سال آخرین سالی است که داده های آن در بانک اطلاعاتی رتبه بندی موجود است و در آخرین رتبه بندی دانشگاه های ایران نیز لحاظ شده است.
شاخص های مورد بررسی شامل موارد زیر است:
تعداد کل مقالات: این شاخص کمیت مقالات علمی دانشگاه را نشان می دهد. مجموع مقالات در ضریب تاثیر نشریه: ترکیبی از کمیت مقاله و کیفیت نشریه منتشر کننده مقالات علمی دانشگاه است. متوسط ضریب تاثیر: متوسط کیفیت نشریاتی است که مقالات علمی دانشگاه را منتشر می کنند.
سرانه تولیدات مقالات علمی: متوسط مقالات علمی هر عضو هیات علمی دانشگاه را نشان می دهد. نسبت مجموع مقالات در ضریب تاثیر نشریه به تعداد اعضای هیات علمی: نشان دهنده ترکیبی از کمیت مقاله و کیفیت نشریه منتشر کننده مقالات علمی دانشگاه به تعداد اعضای هیات علمی است.
سرانه مقالات دانشجویان تحصیلات تکمیلی: متوسط مقالات علمی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه را نشان می دهد. نسبت مجموع مقالات در ضریب تاثیر نشریه به تعداد دانشجویان تحصیلات تکمیلی: نشان دهنده ترکیبی از کمیت مقاله و کیفیت نشریه منتشر کننده مقالات علمی دانشگاه به تعداد دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه است.
میانگین شاخص های کمی و کیفی محاسبه شده برای کل دانشگاه ها و هر یک از گروه های دانشگاهی به تفکیک آورده شده است. در تمامی شاخص ها میانگین دانشگاه های صنعتی عدد بالاتری را نشان می دهد. غالبا در دانشگاه جامع تعداد مقالات بین المللی به دلیل وجود رشته های علوم انسانی کمتر است، این مسئله در مقایسه دانشگاه های صنعتی با دانشگاه های جامع به خوبی نمایان است.
دانشگاه های جامع بالای ۴۰ سال
تعداد ۲۲ دانشگاه در دسته دانشگاه های جامع بالای ۴۰ سال قرار می گیرند.
در شاخص تعداد کل مقالات دانشگاه تهران با ۳۵۴۳ مدرک با اختلاف بسیار زیادی نسبت به سایر دانشگاه ها در رتبه اول قرار دارد. دانشگاه تربیت مدرس با ۱۹۳۹ مدرک در رتبه دوم ایستاده است و دانشگاه تبریز، دانشگاه فردوسی مشهد و دانشگاه شیراز به ترتیب رتبه های سوم تا پنجم را دارند.
به لحاظ شاخص مجموع مقالات در ضریب تاثیر نشریه دانشگاه تهران، دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه تبریز، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشگاه شیراز، پنج دانشگاه برتر در جمع دانشگاه های جامع بالای ۴۰ هستند. بر این اساس این پنج دانشگاه هم به لحاظ کمیت و هم کیفیت نشریات منتشر کننده مقالات، دانشگاه های برتر محسوب می شوند.
براساس شاخص متوسط ضریب تاثیر، دانشگاه های کاشان، تهران، تربیت مدرس، تبریز و رازی پنج دانشگاه برتر ایران هستند.
به لحاظ سرانه مقالات اعضای هیات علمی، دانشگاه تربیت مدرس در رتبه اول قرار دارد و دانشگاه های تبریز، کاشان، شیراز و تهران به ترتیب در رده های دوم تا پنجم کشور هستند. این شاخص نشان می دهد اعضای هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس به طور متوسط مقالات بیشتری نسبت به سایر اعضای هیات علمی منتشر کرده اند.
به لحاظ مجموع مقالات در ضریب تاثیر به نسبت اعضای هیات علمی نشان می دهد در این شاخص دانشگاه تربیت مدرس با اختلاف رتبه اول کشور را در دانشگاه های جامع دارد و دانشگاه کاشان در رتبه دوم قرار دارد و دانشگاه های تبریز، تهران و شیراز با امتیازهای نزدیک در رتبه های سوم تا پنجم ایستاده اند.
شاخص سرانه مقالات دانشجویان تحصیلات تکمیلی، نشان می دهد دانشگاه تربیت مدرس بر اساس این شاخص در رتبه اول کشور قرار دارد و دانشگاه های کاشان، شیراز، شهید باهنر کرمان و تبریز در رتبه های بعدی هستند.
براساس شاخص نسبت مجموع مقالات در ضریب تاثیر نشریه به تعداد دانشجویان تحصیلات تکمیلی، دانشگاه تربیت مدرس رتبه اول کشور را دارد و دانشگاه های کاشان، شیراز، تبریز، تهران در رتبه های بعدی حضور دارند.
دانشگاه های جامع بین ۲۰ تا ۴۰ سال
تعداد ۲۴ دانشگاه در دسته دانشگاه های جامع بین ۲۰ تا ۴۰ سال قرار دارند.
بر اساس شاخص تعداد کل مقالات یا به عبارتی کمیت انتشارات، دانشگاه سمنان با ۵۸۲ مقاله در رتبه اول دانشگاه های ۲۰-۴۰ قرار دارد و دانشگاه های محقق اردبیلی، زنجان، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) و دانشگاه یزد در رتبه های بعدی قرار دارند.
به لحاظ شاخص مجموع مقالات در ضریب تاثیر نشریه به ترتیب دانشگاه سمنان با اختلاف رتبه اول را دارد و دانشگاه های کردستان، محقق اردبیلی، زنجان و دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) رتبه های بعدی را از آن خود کرده اند.
شاخص متوسط ضریب تاثیر نشریات منتشر کننده مقالات دانشگاه نشان می دهد دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان و دانشگاه کردستان با امتیازاتی نزدیک به هم رتبه های اول و دوم را به دست آورده اند و دانشگاه های یاسوج، مراغه و حکیم سبزواری در رتبه های سوم تا پنجم قرار دارند.
دانشگاه های جامع زیر ۲۰ سال
جامعه دانشگاه های جامع زیر ۲۰ سال شامل ۲۸ دانشگاه است.
به لحاظ تعداد کل مقالات، دانشگاه ملایر رتبه اول و دانشگاه های دامغان، گلستان، بناب و بجنورد به ترتیب در رتبه دوم تا چهارم قرار دارند.
از نظر تعداد کل مقالات، دانشگاه ملایر رتبه اول و دانشگاه های دامغان، گلستان، بناب و بجنورد به ترتیب در رتبه دوم تا چهارم ایستاده اند.
در شاخص متوسط ضریب تاثیر به ترتیب مرکز آموزش عالی اقلید، دانشگاه گلستان، مرکز آموزش عالی ملایر، دانشگاه بناب و دانشگاه جیرفت در رتبه اول تا پنجم حضور دارند.
دانشگاه های صنعتی بالای ۴۰ سال
۶ دانشگاه در دسته دانشگاه های صنعتی بالای ۴۰سال قرار دارند.
بر اساس تعداد کل مقالاتی که این دانشگاه ها منتشر کرده اند، یا به اصطلاح کمیت انتشارات، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه علم و صنعت ایران در رتبه های اول تا سوم قرار دارند.
بر اساس مجموع مقالات در ضریب تاثیر نشریه که ترکیبی از کمیت و کیفیت است، دانشگاه صنعتی شریف با اختلاف در رتبه اول قرار دارد. دانشگاه صنعتی امیرکبیر و دانشگاه علم و صنعت در رتبه های دوم و سوم ایستاده اند. دانشگاه صنعتی شریف در نشریات با ضریب تاثیر بالاتری نسبت به سایر دانشگاه ها تولیدات خود را منتشر کرده است.
بر اساس متوسط ضریب تاثیر، دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه صنعت نفت و دانشگاه صنعتی اصفهان با ضریب تاثیر متوسط بالای سه، در رتبه های اول تا سوم قرار دارند. این شاخص نشان می دهد در این سه دانشگاه متوسط کیفیت نشریات منتشر کننده مقالات بیشتر است.
در شاخص سرانه تولیدات مقالات علمی که نسبت مقالات تولید شده به اعضای هیات علمی است و به نوعی نشان دهنده متوسط تولیدات علمی هر عضو هیات علمی است، دانشگاه علم و صنعت ایران، دانشگاه صنعتی امیرکبیر و دانشگاه صنعتی شریف در رتبه های اول تا سوم قرار دارند.
این سه دانشگاه با اختلاف کم تقریبا در یک سطح قرار دارند و هر عضو هیات علمی به طور متوسط بیش از سه مقاله با ضریب تاثیر تولید می کند، اما عدد این شاخص برای سه دانشگاه دیگر این گروه، اختلاف بیشتری دارد. در دانشگاه صنعتی اصفهان و دانشگاه صنعتی خواجه نصیر الدین طوسی هر عضو هیات علمی بیش از ۲ مقاله و دانشگاه صنعت نفت بیش از یک مقاله منتشر می کند.
در شاخص نسبت مجموع مقاالت در ضریب تاثیر نشریه به تعداد اعضای هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف با اختلاف، در رتبه اول قرار دارد و دانشگاه صنعتی امیرکبیر و دانشگاه علم و صنعت در رتبه های دوم و سوم حضور دارند.
دانشگاه های صنعتی زیر ۴۰ سال
جامعه دانشگاه های صنعتی که قدمت آنها به زیر ۴۰ می رسد، شامل ۱۹ سال دانشگاه است.
ازنظر شاخص تعداد کل مقالات یا به عبارتی کمیت مقالات تولید شده، دانشگاه صنعتی شاهرود، دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل و دانشگاه صنعتی سهند به ترتیب با ۵۵۸ ،۴۸۹ و ۳۸۰ مقاله رتبه های اول تا سوم را در اختیار دارند.
به لحاظ مجموع مقالات در ضریب تاثیر نشریه دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل، دانشگاه صنعتی شاهرود و دانشگاه صنعتی سهند در رتبه های اول تا سوم ایستاده اند.
متوسط ضریب تاثیر نشریات بین ۲ تا۵/۳ در نوسان است؛ با این حال دانشگاه صنعتی کرمانشاه، دانشگاه صنعتی قوچان و دانشگاه صنعتی سهند رتبه های اول تا سوم را به دست آورده اند.
دانشگاه های علوم کشاورزی، هنر و زیرنظام
جامعه دانشگاه های علوم کشاورزی در رتبه بندی ملی ISC ،شامل چهار دانشگاه است.
از نظر تعداد کل مقالات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان دارای بیشترین مقاله و پس از آن دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری رتبه دوم این شاخص را دارند.
در شاخص مجموع مقالات در ضریب تاثیر نشریه دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان و دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در رتبه اول و دوم حضور دارند.
در شاخص متوسط ضریب تاثیر دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان و دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری و دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان در رتبه اول تا دوم قرار دارد.
دانشگاه های هنر
جامعه دانشگاه های هنر در رتبه بندی ملی ISC، شامل چهار دانشگاه است.
از لحاظ تعداد کل مقالات دانشگاه هنر اصفهان رتبه اول و دانشگاه هنر اسلامی تبریز و دانشگاه هنر تهران در رتبه های اول و سوم قرار دارند.
در شاخص متوسط ضریب تاثیر دانشگاه هنر تهران و پس از آن دانشگاه هنر اسلامی تبریز دارای بالاترین ضریب تاثیر هستند.
شاخص سرانه مقالات اعضای هیات علمی دانشگاه هنر اصفهان و هنر اسلامی تبریز در رتبه اول و دوم و دانشگاه هنر شیراز و هنر تهران در رتبه سوم و چهارم قرار دارند.
در شاخص نسبت مجموع مقالات در ضریب تاثیر نشریه به تعداد اعضای هیات علمی دانشگاه هنر اسلامی تبریز و هنر اصفهان با اختلاف کم در جایگاه اول و دانشگاه هنر شیراز و هنر تهران نیز با اختلاف کم در رتبه سوم و چهارم قرار دارند.
دانشگاه های زیرنظام
جامعه دانشگاه های زیرنظام در رتبه بندی ملیISC ، شامل سه دانشگاه است.
به لحاظ تعداد کل مقالات دانشگاه پیام نور با اختلاف زیاد در رتبه اول و دانشگاه فنی و حرفه ای و فرهنگیان در رتبه اول و سوم قرار دارند.
از نظر مجموع مقالات در ضریب تاثیر نشریه دانشگاه پیام نور با اختلاف زیاد در رتبه اول و دانشگاه فنی و حرفه ای و دانشگاه فرهنگیان در رتبه دوم و سوم قرار دارند. در شاخص متوسط ضریب تاثیر دانشگاه فنی و حرفه ای رتبه اول و دانشگاه فرهنگیان و پیام نور در رتبه دوم و سوم قرار دارند.