به گزارش ایرنا، شهر کرمانشاه از نظر وسعت سومین و از نظر جمعیت دومین شهر حاشیه نشین کشور است که ۳۵ درصد جمعیت آن که بالغ بر ۳۵۰ هزار نفر را شامل می شود در ۳۶ شهرک و محله حاشیه نشینی زندگی می کنند.
بحث حاشیه نشینی در شهر کرمانشاه عمدتا با آغاز جنگ تحمیلی آغاز شد زمانی که به دلیل جنگ پنج شهر و بیش از ۴۰۰ روستای استان در نواحی مرزی خالی از سکنه شده و اغلب جمعیت این مناطق به مرکز استان مهاجرت کردند.
همین موضوع ، در کنار موج گسترده مهاجرت به شهرها بعد از پایان جنگ، منجر به گسترش جغرافیای شهر کرمانشاه گردید و این خود دلیلی شد تا روستاهای اطراف کارکرد خود را از دست داده و کم کم به حاشیه های شهر تبدیل شوند.
از سویی ایجاد شهرک های غیراصولی و فاقد استاندارهای شهری در اطراف شهر و نیز ساخت و سازهای بی رویه و غیراستاندارد و حتی غیرقانونی باعث شد که طی این مدت شهر کرمانشاه به یکی از شهرهای کشور که دارای حاشیه نشینی گسترده است، تبدیل شود به طوری که براساس آمارهای موجود بیش از یک سوم جمعیت شهر کرمانشاه در حاشیه های آن زندگی می کنند که متاسفانه از شرایط زندگی و رفاهی مناسبی هم برخودار نیستند.
این رشد حاشیه نشینی منجر به رشد آسیب های اجتماعی نظیر بیکاری، طلاق، اعتیاد و خودکشی شده است ضمن اینکه به این موضوع باید مشکل آمار بالای بیکاری را نیز اضافه کرد.
سالها است که حل مشکل حاشیه نشینی در شهر کرمانشاه در دستور کار مسئولین کشوری و استانی قرار دارد و جلسات و برنامه های متعددی در این راستا ارائه شده است اما متاسفانه تاکنون اقدامی کارساز که بتواند تغییری اساسی ایجاد کند ، انجام نشده است.
دستور وزیر کشور برای ساماندهی حاشیه نشینی در کرمانشاه
اهمیت حل مشکل حاشیه نشینی در شهر کرمانشاه حتی پای وزیر کشور را در حاشیه سفر رییس جمهور به استان کرمانشاه به مناطق حاشیه این شهر نیز باز کرد به طوری که وی در بازدید از محله‌های «آقاجان» و «ملاحسینی» بازدید و دستور ویژه ای برای ساماندهی این مناطق را به فرماندار و شهردار داد.
«احمد وحیدی» در جریان این بازدید با بیان اینکه کرمانشاه حجم قابل توجهی از مناطق حاشیه‌نشین را دارد، گفت: براساس آمار حدود ۳۵۰ تا ۴۰۰ هزار نفر حاشیه‌نشین در این شهر وجود دارد که به طور جدی باید به این موضوع پرداخت.
وی افزود: با توجه به گزارش‌های دستگاه‌های مختلف و گروه‌های اجتماعی، فعالیت های خوبی در دستگاه های دولتی و گروه های اجتماعی صورت گرفته اما کارهای بزرگ دیگری در زمینه حاشیه نشینی باید انجام شود.
وحیدی تاکید کرد قرار شد طرح جامعی برای مناطق حاشیه نشین فراهم شود و تقسیم نقش بین دستگاه ها صورت گیرد و همکاری های درون دستگاهی مشخص شود تا با برگزاری جلسات متعدد بین دستگاه ها برای هم افزایی و هماهنگی بیشتر در این زمینه برنامه ریزی لازم صورت گیرد.
ساماندهی محلات حاشیه نشین در دستور کار وزارت کشور است
وزیر کشور همچنین در سفری که اول دیماه جاری به استان کرمانشاه داشت نیز در دیدار با امام جمعه و نماینده ولی فقیه در استان از برنامه ویژه وزارت کشور برای ساماندهی مناطق حاشیه‌ای در شهرهای کشور خبر داد و گفت: ساماندهی این محلات در دستور کار وزارت کشور است.
وی با بیان اینکه معضل حاشیه نشینی در طول زمان در شهرهای بزرگ کشور شکل گرفته و متاسفانه در ادوار گذشته کمتر به این موضوع توجه شده است تاکید کرد: در دولت مردمی با نگاهی ویژه موضوع ساماندهی محلات حاشیه‌ای دنبال می شود و این مناطق در شهرهای سراسر کشور شناسایی شده‌اند.
وحیدی یادآور شد: وزارت کشور با کمک مجموعه‌های مختلف و شهرداری‌ها، به دنبال حل مشکلات و معضلات و کاهش آسیب‌های اجتماعی این مناطق است.
گروه های جهادی و مردمی، محور تحول در محلات حاشین نشین
«محمد طیب صحرایی» استاندار جدید کرمانشاه که فعالیت کاری خود را از اول دی ماه امسال آغاز کرده است، یکی از اولویت های کاری خود را رعایت عدالت در خدمت رسانی و ساماندهی مناطق حاشیه نشین اعلام کرده است و در همین راستا اولین بار در هشتم دی و دومین بار نیز بامداد یکشنبه ۱۸دی به صورت شبانه از یکی از محلات حاشیه شهر به نام «آقاجان» بازدید و با تشکیل جلسه در مسجد همین محله کار را برای یک اقدامی جهادی در استان آغاز کرد.
صحرایی که بنابه گفته خودش دارای انگیزه فراوانی برای خدمت به هم استانی‌هایش است، محوریت پیگیری را هم به گروه ها و تشکل های جهادی و مردمی سپرده و تاکید کرده است که با توجه به شناخت این گروه های مردمی و حضور چندین ساله آنان در محلات حاشیه نشین، لازم است که نقشی کلیدی بر عهده داشته باشند. درست در همین راستا بود که ارائه گزارش های اولیه از وضعیت محله محروم آقاجان را به مسئولان قرارگاه مردمی تحول اجتماعی و قرارگاه جهادی مردمی مدافعان امید سپرد و آنان در بازدید اول از این محله و نشست نیمه شب مدیران ارشد استان در مسجد آقاجان، محور برنامه ها بودند.
نشست کارشناسی بررسی و رفع معضلات ریشه دار محله حاشیه نشین و محروم «آقاجان» با حضور استاندار کرمانشاه، سرپرست معاونت های عمرانی و امنیتی، اجتماعی استاندار، مسئولان قرارگاه مردمی تحول اجتماعی، قرارگاه جهادی مردمی مدافعان امید و شبکه مردمی انفاق استان، فرماندار کرمانشاه، مدیران دستگاه های خدمات رسان و حمایتی استان، شهرداری، اوقاف، ستاد اجرایی فرمان امام، فراجای کرمانشاه و جمعی از دیگر مدیران استان برگزار شد.
استاندار کرمانشاه در نشست مسجد حضرت ابوالفضل(ع) آقاجان که ساعت یک بامداد آغاز شد، با تاکید بر ضرورت پرهیز از هرگونه اقدام نمایشی در خدمت رسانی به مردم بویژه مناطق حاشیه نشین گفت: مصوبات این جلسه باید با جدیت، قدرت و سرعت اجرایی شود.
صحرایی در ادامه تاکید کرد: شهر کرمانشاه حدود ۳۵ منطقه حاشیه نشین دارد که دارای برخی مشکلات و معضلاتی هستند که برای ساماندهی آنها نیاز است به صورت ویژه به این محدوده ها توجه شود.
وی اظهار کرد: این مناطق که دارای مشکلات مختلف اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی هستند گاهی مسایل امنیتی نیز برای خود و دیگران ایجاد می کنند از اینرو نیاز است یک کار دقیق و حساب شده در این مناطق به صورت جهادی، در اسرع وقت در آنها اتفاق بیفتد.
استاندار کرمانشاه اضافه کرد: دستگاه های اجرایی که در حلقه نخست ارتباط با این منطقه هستند باید با یک برنامه ریزی ویژه و متمرکز وارد میدان شوند و سایر دستگاه های مرتبط نیز آنها را یاری دهند.
صحرایی تاکید کرد: در ماه های اخیر اقدامات خوبی در این مناطق انجام شده است ولی این اقدامات کافی نیست.
وی افزود: شهر کرمانشاه به عنوان یکی از کلانشهرهای کشور در کنار مزیت هایی که دارد دارای یک سری معضلات و مشکلاتی نیز هست که اگر مورد رسیدگی مناسب قرار نگیرند و همراهی لازم صورت نپذیرد دچار مسایل دیگری نیز خواهیم شد.
ساخت و سازهای انجام شده در مناطق حاشیه نشین فاقد هرگونه قواعد شهرسازی است
شهردار کرمانشاه نیز با بیان اینکه مشکل حاشیه نشینی تنها مختص شهر کرمانشاه نبوده و همه شهرهای بزرگ با آن مواجه هستند گفت: این مشکل حتی در بسیاری از کشورهای دنیا نیز وجود داشته و هم اینک برای حل آن روی این مساله کار می شود.
«نادر نوروی» افزود: هم اکنون ۳۵۰ هزار نفر از جمعیت یک میلیون نفری شهر کرمانشاه در سکونت گاه‌های غیررسمی زندگی می کنند که یا در حاشیه شهر و یا در بافت های فرسوده مناطق مرکزی شهر استقرار دارند.
وی ادامه داد: یکی از معضلات پدیده حاشیه نشینی، مشکلات شهرسازی است یعنی یا در بافت های فرسوده و یا سکونتگاه های غیررسمی که فاقد هرگونه قواعد شهرسازی هستند ساخته شده اند که فاقد پروانه بوده و سازه های ناایمن دارند و به دلیل آنکه خارج از محدوده شهری قرار دارند و یا جدیدا به شهر الحاق شده اند فاقد خدمات شهری هستند.
نبود زیرساخت های شهری اجرای عملیات عمران شهری را با مشکل مواجه کرده است
نوروزی یادآور شد: یکی دیگر از معضلاتی که این مناطق دارند نبود تاسیسات زیرساختی مانند آب و فاضلاب، برق و گاز شهری است به طوری که به دلیل نبود این زیرساخت ها نمی توان هیچ عملیات عمران شهری در آنها انجام داد .
شهردار کرمانشاه یادآور شد: یکی دیگر از مشکلات مناطق حاشیه نشین مشکل حقوقی و مالکیتی است یعنی چون واحدهای مسکونی در این مناطق فاقد سند هستند و بسیاری از آنها مالک شخصی ندارند از اینرو عمدتا با یک برگ کاغذ و به صورت کلیدی معامله شده و به دلیل نداشتن پایان کار و هیچ سند و مدرکی به راحتی دست به دست می شود.
وی تاکید کرد: اگر شهرداری بخواهد این مناطق را تملک و یا حتی تخریب کند هیچ قانونی در این زمینه وجود ندارد مگر آنکه آن را در طرح قرار دهیم و سپس تملک کنیم که در این صورت نیز قانون اجازه این کار را به ما نمی دهد چون طبق قانون، مکانی قابل تملک است که دارای سند باشد.
نوروزی افزود: تنها اختیاری که شهرداری در این زمینه دارد براساس مصوبه شورای تامین، تخریب واحدهای مسکونی مخروبه و تبدیل آن به اماکن مورد نیاز، زمین های بازی و یا مکان های فرهنگی است که اگر در آینده شخصی نیز ادعای مالکیت آن را کرد کار تملک آن را انجام داده و وجه آن را پرداخت کنیم.
اقدامات فرهنگی در کنار اقدامات عمرانی در مناطق حاشیه نشین باید انجام شود
وی با بیان اینکه مشکلات فرهنگی، مهمترین مساله مناطق حاشیه نشین شهر است که با کارهای عمران شهری قابل حل نیست افزود: کارهای فرهنگی در این مناطق که در برخی از آنها ساکنانشان حتی فاقد هرگونه سند هویتی بوده و تنها از راه های خلاف از جمله جرایم خُرد ارتزاق می کنند باید گام به گام صورت گرفته و همه دستگاه های مرتبط در آن مشارکت داشته باشند.
شهردار کرمانشاه با اشاره به این امر که هرگونه اقدامی در این مناطق باید کاملا حساب شده باشد تا افراد ساکن در آن اقدام به کوچ و پخش شدن در دیگر نقاط شهر نکنند یادآور شد: بدون شک کنترل ساکنان این مناطق میزان جرایم شهری را به مقدار ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش خواهد داد.
وی با تاکید بر اینکه اقدامات فرهنگی در طولانی مدت نتیجه می دهد تاکید کرد: در کنار تداوم اقدامات فرهنگی هرگونه اقدام دیگری در این مناطق باید با پشتیبانی دستگاه قضایی و شخص دادستان صورت گیرد.
ایجاد قرارگاه اقدامات اجرایی در مناطق حاشیه نشین بسیار ضروری است
استاندار کرمانشاه نیز با بیان اینکه ما به دنبال تخریب این مناطق نیستیم افزود: اقداماتی که در مناطق حاشیه نشین صورت خواهد گرفت صرفا یک کار تخریبی، سازندگی صرف فیزیکی نبوده و همه اقدامات در خدمت روح و روان و رشد ساکنان این مناطق قرار خواهد گرفت.
صحرایی یادآور شد: در این راستا ایجاد یک قرارگاه اقدامات اجرایی با حضور شهرداری، آب و فاضلاب ، نیروی انتظامی ، امور برق و شرکت گاز بسیار ضروری بوده و در کنار آنها باید کارگروه هایی نیز به صورت خوشه ای تشکیل و زیر نظر قرارگاه فعالیت کنند.
وی، با تأکید بر ارائه طرح جامع ساماندهی و سالم‌سازی سکونت‌گاه‌های غیررسمی در حاشیه شهر گفت: این کار سخت و زمان‌بری است و باید در کنار تغییر و تحول فیزیکی، موضوع توانمندسازی، آموزش و اشتغال ساکنان نیز مورد توجه قرار گیرد.
وی گفت: افراد بی خانمان، زباله‌گرد و معتادان در این مناطق باید دسته بندی شده و هرکدام به طور جداگانه ساماندهی شوند.
استاندار کرمانشاه یادآور شد: در بحث ساماندهی نیز فرمانداری کرمانشاه باید برنامه ریزی لازم را انجام داده و در زمینه تعیین یک اردوگاه با پشتیبانی سایر دستگاه ها به صورت جهادی وارد میدان شود.
۳ محله حاشیه نشین به عنوان محلات هدف تعیین شده اند
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب کرمانشاه نیز گفت: در سفر رییس جمهور به استان سه محله «مراد آباد»، «ملاحسینی» و «آقاجان» به عنوان محلات هدف مشخص شدند که از بین این محلات محله ملاحسینی در اولویت اقدامات ایجاد زیرساخت های شهری قرار گرفت.
«رضا داودی» افزود: در این محله هیچ گونه اقداماتی در زمینه ایجاد شبکه های آب و فاضلاب انجام نشده بود که در ظرف کمتر از ۲ ماه شبکه های مورد نیاز علی رغم نبود اعتبارات ایجاد و مورد بهره برداری قرار گرفت.
وی یادآور شد: در محله آقاجان نیز شبکه آبرسانی تکمیل و شبکه فاضلاب آن نیز که تنها شامل هزار متر شبکه سنتی بود هم اکنون در حال تبدیل شدن به شبکه مدرن است که تا اسفندماه سال جاری به پایان خواهد رسید.
داودی اضافه کرد: هرچند که اجرای طرح های آب و فاضلاب به دلیل شرایط خاص برخی از مناطق مسکونی با مشکلات و مقاومت ساکنان آن مواجه می شود ولی خوشبختانه با سرعت خوبی در حال اجراست.
استاندار کرمانشاه که بامداد نهم دی ماه نیز در بازدید از محله کم‌برخوردار آقاجان کلانشهر کرمانشاه که از بامداد تا سحر طول کشید، مسایل و مشکلات این محله را به صورت میدانی مورد بررسی قرار داده بود.
صحرایی در این بازدید برای بررسی وضعیت زباله گردها و معتادان متجاهر در سرمای هوا به کوچه و خیابان های محلات حاشیه‌نشین رفت و ضمن بررسی میدانی زیر ساخت‌ها به گفت و گو با مردم و افراد بی خانمان پیرامون ارائه خدمات دستگاه ها در محله پرداخت.
استاندار کرمانشاه در جریان این بازدید با تعدادی از معتادان متجاهر پیرامون علت اعتیاد و فرار از منزلشان، اطلاع شان از آدرس گرمخانه ها، علت عدم حضورشان در گرمخانه و ارائه خدمات آنها گفت و گو کرد.
این نخستین گام از اقدامات جهادی استاندار از زمان انتصابش در حدود ۲ هفته از فعالیتش در استان به شمار می رود که می توان آن را به فال نیک گرفت ، اقدامی که نیازمند تعامل و همکاری دیگر دستگاه های اجرایی استان است.
صحرایی اول دی ماه به عنوان نوزدهمین استاندار فعالیت خود را در کرمانشاه آغاز کرد.