حدود دو دهه پیش، جهان درگیر حوادث ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ بود؛ رخدادی که پایه های ایالات متحده را تکان داد. بلافاصله پس از این حملات، دولت «جرج بوش» در جست و جوی راه‌هایی برآمد تا به مردم آمریکا نشان دهد که ایالات متحده برای به دست عدالت سپردن متهمان پرونده، از هیچ اقدامی فروگذار نمی کند.
بازداشتگاه گوانتانامو در ۱۱ ژانویه ۲۰۰۲ برای اسکان زندانیان توسط بوش ایجاد شد. در سال ۲۰۰۹، «باراک اوباما» رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده، فرمان اجرایی برای بستن این زندان بدنام را امضا کرد اما کنگره از تأمین مالی هزینه بستن این زندان خودداری کرد و این زندان همچنان فعال مانده است.
نگرانی عفو بین الملل از نقض حقوق بشر در گوانتانامو
عفو بین‌الملل چند روز پیش از «جو بایدن» رئیس جمهوری آمریکا خواست تا زندان گوانتانامو را تعطیل کند و به این «لکه‌های ماندگار» نقض حقوق بشر در تاریخ آمریکا رسیدگی کند.
«اریکا گوارا روزاس» مدیر بخش آمریکا در عفو بین‌الملل در بیانیه‌ای گفت: غم انگیز است که ۲۱ سال پس از بازگشایی یک بازداشتگاه روی آب که به طور خاص برای فرار از حاکمیت قانون ایجاد شده است، دولت آمریکا همچنان ۳۵ مرد را در گوانتانامو زندانی کرده است.
وی افزود: گوانتانامو لکه ننگ ماندگار در تاریخ آمریکا است. بیش از دو دهه از افتتاح این زندان می‌گذرد و جو بایدن رئیس جمهور آمریکا باید این پرونده را بسته و از عدم تکرار آن اطمینان یابد.
لازم به ذکر است که زندانیان گوانتانامو به دور از نظارت های بین المللی تحت شدیدترین روش های شکنجه و آزار قرار می گیرند. به‌رغم تلاش ۲۰ ساله ارتش آمریکا برای ممانعت از درز اطلاعات و تصاویر زندان ایالات متحده در خلیج گوانتانامو، مجموعه‌ای از عکس‌های مخفی و تاکنون منتشر نشده از اولین زندانیان این زندان منتشر شده است.
این عکس‌ها که خرداد ماه ۱۴۰۱ توسط روزنامه آمریکایی «نیویورک تایمز» منتشر شد، مردانی در غل و زنجیر و با چشم‌بند و گوش‌گیر را هنگام ورود به این زندان بحث برانگیز در سال ۲۰۰۲ نشان می‌دهد.
به گزارش «دیلی میل»، حدود ۷۸۰ مرد در زمان «جورج دابلیو بوش» رئیس جمهوری وقت آمریکا به گوانتانامو فرستاده شدند که او آنها را «بدترین بدترین‌ها» توصیف کرده بود. با این حال تاکنون تنها ۱۸ نفر از افراد بازداشتی در این زندان متهم شده و تنها پنج نفر از آنها محکوم شده‌اند.
طبق این گزارش، تنها ۳۵ مرد همچنان در زندان به سر می‌برند که ۱۰ نفر از آنها منتظر شروع محاکمه هستند و مابقی به جاهای دیگر منتقل شده اند. «باراک اوباما» رئیس جمهوری پیشین آمریکا از تعطیل کردن گوانتانامو منع شد، اما دولت‌های اخیر این کشور به مرور تعداد افراد بازداشت شده را کاهش داده‌اند.
روزنامه انگلیسی دیلی میل هم در سال ۲۰۲۱ گزارش داد که از میان زندانیان گوانتانامو که باقی مانده‌اند، ۱۷ نفر مهم شناخته می‌شوند و احتمالا هرگز آزاد نخواهند شد؛ اما گمان می‌رود که سایرین «بازداشت‌شدگان کم‌ارزش» هستند که خطر کمی دارند و نُه نفر از آنها قبلاً در تئوری رسماً آزاد شده‌اند.
چرا کوبا؟
آمریکا ۷۵۰ پایگاه در ۸۰ کشور جهان دارد و در آن سال نیز ایالات متحده پایگاه‌های نظامی زیادی در سراسر جهان داشت، بنابراین هیچ کمبودی در گزینه‌ها وجود نداشت اما هر کدام دارای اشکالات جداگانه‌ای بودند.
پایگاه های نظامی در اروپا به طور بالقوه در معرض مطبوعات لیبرال و ضدیت عمومی نسبت به سیاست های «جنگ علیه ترور» قرار داشت. همچنین پایگاه های آمریکا در جهان عرب از نظر سیاسی حساس بود، به ویژه با توجه به اینکه زندانیان مسلمان و عمدتاً عرب بودند.
پایگاه هایی در عراق و افغانستان تحت اشغال ایالات متحده نیز محل استقرار چندین سایت آمریکایی بود. اینها شامل پایگاه هوایی بگرام و زندان بدنام ابوغریب می‌شد؛ جایی که زندانیان مورد آزار غیرانسانی، تحقیرآمیز و وحشیانه از جمله غرق مصنوعی و محرومیت از خواب قرار می‌گرفتند.
بر پایه برخی گزارش ها، آمریکایی ها جزئیات ۵۴ کشور از جمله آلمان، ایتالیا، اسپانیا، بریتانیا و لهستان و همچنین چندین کشور عربی از جمله مصر، سوریه، امارات متحده عربی، یمن و اردن را که با آنها همکاری می کردند، مورد بررسی قرار دادند و سازمان سیا در نهایت به این نتیجه رسیده بود که خلیج گوانتانامو در کوبا بهترین مکان برای بازداشت و شکنجه مظنونان حمله تروریستی ۱۱ سپتامبر است.
از نگاه ناظران، انتخاب کوبا به این دلیل صورت گرفته که شکنجه جایی دور از دسترس سیستم قضایی ایالات متحده و نظارت های بین المللی انجام گیرد.
بنابراین از ابتدا، گوانتانامو برای دور زدن نظارت قانونی داخلی و بین المللی ایجاد شد. این زندان، یک محل بازداشت واقع در پایگاه نیروی دریایی آمریکا در خاک یک کشور خارجی، کنترل کامل دسترسی واشنگتن را فراهم کرده و در عین حال از هرگونه نظارت قانونی داخلی ناخوشایند جلوگیری می‌کند.
در طول دو دهه گذشت، این زندان یکی از اصلی‌ترین نمادهای نقض حقوق بشر توسط آمریکا به نام دفاع از امنیت ملی است.این زندان نشان داد که آمریکا با وجود فشارهای بین المللی، حقوق بشر و رفتار انسانی با بازداشت شدگان را تحت عنوان مقابله با تروریسم به طور کامل زیر پا می‌گذارد.