در حالی که کارشناسان تاکید می کنند سرعت مطلوب احداث کارخانه پتروشیمی گچساران به عنوان یکی از بزرگترین واحدهای تولیدی استان کهگیلویه و بویراحمد مزایای زیادی برای توسعه اقتصادی این استان کمتر توسعه یافته دارد این روزها به همت مسئولان دولت سیزدهم و با استفاده از ظرفیت متخصصان داخلی گام های پایانی را برای تکمیل طی می کند تا به تدریج راه تحقق رویای دیرینه جوانان گچسارانی برای اشتغال در صنعت هموار شود.
این کارخانه که عملیات اجرایی آن بیش از یک دهه پیش در زمینی به مساحت ۱۵۷ هکتار آغاز شده پاییز امسال تاکنون شاهد بهره برداری از بخش های مختلفی بوده و پیشرفت فیزیکی مطلوب دارد.
از آنجا که صنعت پتروشیمی یکی از ارکان اصلی زنجیره تولید در صنعت نفت و موتور محرک توسعه اقتصادی و اجتماعی هر منطقه ای به شمار می‌آید و نقش بسزایی در تولید ناخالص ملی دارد مسوولان کارخانه پتروشیمی گچساران قصد دارند تا با افتتاح این واحد تولیدی در بهار سال ۱۴۰۲افزون بر کاهش خام‌فروشی به ایجاد ارزش افزوده، ثروت‌آفرینی و اشتغال‌زایی در کهگیلویه و بویراحمد کمک کنند.
صنایع پتروشیمی در واقع بخشی از صنایع شیمیایی است که فرآورده‌های شیمیایی را از مواد خام حاصل از نفت یا گاز طبیعی تولید می‌کند و این صنعت تأمین کننده اصلی مواد مصرفی مورد نیاز در بیشتر صنایع شیمیایی، برق و الکترونیک، نساجی، پزشکی، خودروسازی، لوازم خانگی، غذایی و غیره محسوب می شود.
راه‌اندازی "نبض کنترلی" بزرگترین پروژه صنعتی کهگیلویه و بویراحمد
رئیس مجتمع پتروشیمی گچساران گفت:به همت متخصصان ایرانی، نبض کنترلی تأمین هوای سیستم ابزار دقیق کارخانه پتروشیمی این شهرستان راه‌اندازی شده است.
مهندس مسعود سیاهپور افزود: پتروشیمی گچساران دارای ۲ واحد الفین و یوتیلیتی(سرویس های جانبی) است.
او عنوان کرد:واحد یوتیلیتی خود شامل چهار بخش است که برای راه‌اندازی واحد الفین ابتدا باید تمامی بخش‌های یوتیلیتی راه‌اندازی و در سرویس قرار گیرد که یکی از این بخش‌ها ASU به معنای واحد جداسازی هواست به عنوان تأمین‌کننده هوای ابزار دقیق، هوای پلنت و نیتروژن مجتمع است.
سیاه پور افزود: اهمیت این واحد چنان است که می‌توان آن را نبض کنترلی کارخانه به جهت تأمین هوای سیستم ابزار دقیق تلقی کرد.
رئیس راه‌اندازی پتروشیمی گچساران در خصوص جداسازی هوا و تولید نیتروژن از آن بیان کرد: جداسازی هوا و تولید نیتروژن دارای فرآیند بسیار مهم و پیچیده‌ای است که در این فرآیند، هوا را به میزان ۹ بار فشرده کرده سپس با استفاده از مکانیزم‌های مهندسی و روش های ترمودینامیکی دمای آن تا منفی ۱۷۲ درجه سانتیگراد سرد می شود تا جداسازی نیتروژن از هوا انجام گیرد.
شیر اطمینان خطوط بخار پتروشیمی گچساران در داخل کشور تولید شد
مدیرعامل شرکت پتروشیمی گچساران با بیان اینکه شرکت های دانش بنیان نقش مهمی در زمینه تامین قطعات مورد نیاز پتروشیمی دارند گفت: شیر اطمینان خطوط بخار این مجتمع که به عنوان یک سوپاپ اطمینان عمل می کند از سوی یک شرکت دانش بنیان ایرانی ساخته شده است.
مصطفی حیدریان افزود: فعالیت واحدهای مختلف این مجتمع متکی به تجهیز شیر اطمینان خطوط الفین که ساخت آن تنها در دست پنج کشور دنیا انجام می شود.
وی اظهار کرد: این شرکت به دلیل تحریم های مختلف برای خرید این تجهیز با مشکلاتی مواجه بود که با اعتماد به شرکت های دانش بنیان و تلاش مهندسان ایرانی این تجهیزات را در کشور تولید شد.
وی تصریح کرد: در این زمینه بیش از ۱۱ مورد تجهیزات به یک شرکت دانش بنیان ایرانی سفارش داده شده که به موقع تولید وتحویل داده است.
مدیر عامل شرکت پتروشیمی گچساران گفت: همچنین این شرکت در ساخت بیشتر قطعات این صنعت از دانش متخصصان داخلی استفاده کرده است.
تصفیه پساب شیمیایی
وی بیان کرد: شرکت پتروشیمی گچساران در زمینه ساخت واحد تصفیه پساب شیمیایی از حمایت پیمانکاران اجرایی داخلی استفاده کرده است.
حیدریان ابراز کرد: این واحد یکی از پیشرفته ترین تصفیه خانه های صنعتی در کشور است که می تواند در هر ساعت ۲۵۰متر مکعب فاضلاب شیمیایی با بازیافت ۱۰۰ درصدی را تصفیه کند.
مدیر عامل شرکت صنعتی و تولیدی هزاره اراک گفت: از ۶ سال پیش کار تحقیق بر روی تجهیزهای مشابه خارجی در این شرکت انجام گرفت و سرانجام نخستین تجهیز ایرانی با همت کارگران و مهندسان این کارخانه ساخته شد.
میلاد هزاوه افزود: با اعتماد مجموعه پتروشیمی گچساران این ۱۱ تجهیز در مدت کمتر از سه ماه ساخته و تحویل متقاضی شد.
وی ادامه داد: در حالی که نمونه خارجی این تجهیز ۴۵ هزار یورو قیمت گذاری شده، اما قطعه تولید شده ایرانی با ۲۰ درصد کمتر از نمونه مشابه خارجی در این شرکت دانش بنیان تولید می‌شود.
پیش از ساخت این تجهیز در شرکت دانش بنیان اراکی انحصار تولید آن در اختیار کشورهای ژاپن، کره، دو کشور اروپایی و آمریکا بوده است.
مدیر عامل پتروشیمی گچساران گفت: پیشرفته ترین واحد تصفیه پساب شیمیایی کشور در پتروشیمی گچساران هم اکنون با پیشرفت فیزیکی ۷۳ درصد در دست ساخت است.
حیدریان افزود: این واحد تصفیه پساب شیمیایی یکی از پیشرفته ترین تصفیه خانه های صنعتی در کشور است که می تواند در هر ساعت ۲۵۰متر مکعب فاضلاب شیمیایی با بازیافت ۱۰۰ درصدی را تصفیه کند.
وی بیان کرد: در زمینه ساخت این واحد صنعتی علاوه بر حمایت از پیمانکاران اجرایی داخلی، گام ارزشمندی در راستای عدم تولید پساب و حفظ محیط زیست برداشته است.
حیدریان به سیستم تصفیه پساب بدون مایع (ZLD) پتروشیمی گچساران اشاره کرد و تصریح کرد: این واحد یکی از پیشرفته‌ترین و جدیدترین سیستم‌های تصفیه پساب است که خروجی آن بدون هیچ‌گونه پساب مایع و شیرابه است و به صورت لجن جامد کیک مانند می‌باشد.
وی با بیان اینکه طراحی این طرح در راستای حفظ محیط زیست و پایبندی به شعار توسعه پایدار بوده اظهار داشت: کاهش هدر رفت آب با بازگردانی آب مصرفی پساب، از ویژگی‌های اقتصادی این طرح می‌باشد.
حیدریان تصریح کرد: این سیستم پیشرفته برای رفع نواقص سیستم‌های قدیمی تصفیه پساب از جمله سیستم RO بوده که پساب زیاد، شوری و TDS (جامدات محلول در آب) بالا ایجاد می‌کرد.
وی ادامه داد: این فناوری بیشتر در کشورهای خارجی از جمله آمریکا و اتحادیه اروپا طراحی و اجرا می گردید که با تلاش و همت مهندسان ایرانی، پتروشیمی گچساران پیشگام در اجرای این سیستم در کشور بوده است.
حیدریان اظهار داشت: پساب اسپنت کاستیک یکی از خطرناک ترین پساب های تولیدی در صنایع بوده که با اجرای این روش بطور کامل خنثی خواهد شد.
وی با بیان اینکه فرآیند تصفیه پساب این طرح صنعتی در چهار مرحله انجام می شود گفت: در مرحله پایانی این طرح آب شفاف برای استفاده مجدد به سیستم برگردانده می‌شود و از هدر رفت بالای آب و انرژی جلوگیری خواهد شد.
مرحله اول طرح تصفیه پساب شیمیایی، شفاف‌سازی / راکتور (Softening / Reactor): در این مرحله با تزریق مواد منعقد کننده از جمله کلرید آهن (FeCL۳) و آنتی اسکالانت در سه حوضچه راکتوری و مخازن سختی گیر، رسوب‌دهی افزایش و گروهی از فلزات، بی‌کربنات‌ها، سیلیس و غیره رسوب و بصورت لخته های جامد از آب جدا می شوند.
مرحله دوم اولترافیلتراسیون می‌باشد. در این مرحله حدود ۳۶ گروه فیلتر غشایی وجود دارد که پساب مرحله قبل از این فیلترها عبور می‌کند و ذرات جامد در بین این فیلترها جمع‌آوری و به صورت دوره‌ای خارج گردیده و پساب وارد مرحله بعد می‌شود.
مرحله سوم شامل اسمز معکوس شماره یک (RO ۱) و اسمز معکوس شماره دو (CCRO) می‌باشد که پساب با فشار بالا به سمت میکرو فیلترهای کارتریجی هدایت و ذرات معلق جامد به دام می‌افتد.
مرحله چهارم تبخیرکننده چندگانه (MEE) می‌باشد که پساب اسپنت کاستیک (Spent Caustic) خنثی‌شده، طی فرایندهایی کریستالیزه می‌شود و نمک آن دفع و آب شفاف سرریز می‌شود.
ساخت مشعل‌های کوره‌های الفین
مدیر عامل پتروشیمی گچساران، ریسک پذیری مدیران صنعت پتروشیمی را موجب رشد سازنده‌های داخلی و شرکت‌های دانش‌بنیان عنوان کرد و گفت: برای نخستین بار همه مشعل‌های کوره‌های الفین که شامل ۶۶۸ مشعل یا برنر کوره‌ها است با استفاده از توان داخلی ساخته شد.
حیدریان افزود:با توجه به اینکه طرح الفین گچساران در برنامه تولید امسال گروه صنایع پتروشیمی خلیج فارس قرار گرفته باید این طرح اقتصادی تا پایان سال به بهره‌برداری شود.
حیدریان با اشاره به جایگاه پتروشیمی گچساران گفت: در این طرح گازهای ترش همراه نفت به پالایشگاه گاز بیدبلند خلیج فارس منتقل و بعد از شیرین‌سازی و جداسازی، یک میلیون و ۲۵۰ هزار تن اتان به سمت شرکت پتروشیمی گچساران ارسال خواهد شد.
وی ادامه داد: اتیلن تولیدی این شرکت به پتروشیمی های ممسنی، کازرون، بروجن، پلیمر دهدشت و پلیمر گچساران منتقل خواهد شد.
مدیرعامل پتروشیمی گچساران تصریح کرد: قبل از راه اندازی طرح‌های پایین دستی، پتروشیمی گچساران به خط لوله اتیلن غرب متصل و تهاتر و صادرات را از عسلویه انجام خواهد شد.
وی تصریح کرد: با راه‌اندازی پتروشیمی گچساران، پالایشگاه بیدبلند خلیج فارس به ظرفیت اسمی دست خواهد یافت.
حیدریان ادامه داد: این شرکت هم اکنون به غیر از صادرات در حال انعقاد قرارداد فروش اتیلن به پتروشیمی اروند، تبریز و امیرکبیر می باشد.
آخرین پیشرفت فیزیکی کارخانه پتروشیمی گچساران
استاندار کهگیلویه و بویراحمد گفت: براساس آخرین برآوردها پیشرفت فیزیکی کارخانه پتروشیمی گچساران به ۹۳.۴ درصد رسیده است.
سید علی احمدزاده اظهار کرد: محصولات شرکت و ظرفیت اسمی(سالیانه) این مجتمع تولید یک میلیون تن اتیلن و ۱۸۴ هزار تن سیتری پلاس است.
وی افزود: این پروژه یکی از طرح های مهم صنعتی استان می باشد که بر اساس ظرفیت های بالقوه و در راستای سیاست های کلان اقتصادی کشور به منظور افزایش محصولات پتروشیمی و همچنین به عنوان پیشران توسعه صنعتی و اقتصادی استان در حال احداث می باشد.
استاندار کهگیلویه و بویراحمد تصریح کرد: علاوه بر محصولات تولیدی یاد شده این کارخانه به عنوان مواد اولیه صنایع پتروشیمی دهدشت و صنایع پلیمر گچساران مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
احمدزاده عنوان کرد: می توان از مازاد تولید این واحد که در حدود ۴۰۰ هزارتن در سال است، به عنوان مواد اولیه برای دیگر طرح های پتروشیمی در سایر شهرستان ها استفاده کرد.
وی ادامه داد: میزان کل سرمایه گذاری این مجتمع(ریالی و ارزی)، ۱۰ هزار و۵۰۰ میلیارد تومان تسهیلات ریالی و ۵۹۴ میلیون یورو تسهیلات ارزی است.
استاندار کهگیلویه و بویراحمد بیان کرد: اشتغال موجود کارخانه پتروشیمی گچساران ۲ هزار و ۷۰۰ نفر در حین اجرای پروژه و میزان اشتغال در زمان بهره برداری ۵۰۰ نفر خواهد بود .
شهرستان گچساران یکی از مناطق زیرمجموعه مناطق نفتخیز جنوب کشور است به طوری که دارای ۱۶ مخزن در مدار است و عمده تولید نفت از مخازن گچساران ، بی بی حکیمه و رگ سفید-۲ است.
گفتنی است شرکت بهره برداری نفت و گاز گچساران یکی از طولانی ترین شبکه های خطوط مناطق نفت خیز را در گستره چهار استان کهگیلویه و بویراحمد ، خوزستان ، فارس و بوشهر راهبری می کنند.