به گزارش ایرنا، مشاهده خودروهای پرشمار حامل چوب در محورهای ارتباطی در مازندران بویژه در مناطق غربی استان این سوال را در اذهان مطرح می کند که این درختان مقطوع قاچاق هستند یا خیر، درروزگاری که زندگی انسانها با درخت گره خورده آیا رواست قامت زیبای گونه‌های جنگلی بدین شکل با کامیونها حمل و نابود شوند،چقدر بیچاره است جنگل.
سالیانی نه چندان دور طلای سبز شمال به دور از ترس و واهمه در نوار دریای نیلگون خزر خوش می‌درخشید ولی با وجود جایگاه ارزشمند این مادر طبیعت در تولید اکسیژن، آب، امنیت غذایی و رفاه و آسایش جامعه بشری در دهه های اخیر در صیانت و حفاظتش کوتاهی های غیر قابل جبرانی شده است.
به گفته کارشناسان قاچاقچیان چوب با تعدی و تجاوز به این طلای سبز تاثیر غیر قابل جبرانی بر محیط زیست گذاشته اند که غیر مستقیم زمینه ساز شکل گیری سیل‌های گسترده و ویرانگر، فرسایش بادی، افزایش گرد و غبار، فرسایش و از بین رفتن حاصلخیزی خاک، خسارت به گردشگاه‌های طبیعی و از بین رفتن آنها، آسیب رسیدن به محیط زیست و نابودی زیستگاه های حیات وحش، تشدید آلودگی هوا، خشکسالی و خسارات مالی و جانی در مناطق مختلف کشور از جمله استان مازندران شدند.
در روزگاران نه چندان دور در حاشیه دریای خزر تلاقی جنگل و دریا در بیشتر مناطق به ویژه در غرب مازندران زیبایی خاصی به این مناطق می داد ولی امروز افزایش ساخت و سازها و تغییر سبک زندگی پسروی جنگل های هیرکانی را موجب شد و هر روز این روند شتاب بیشتری گرفته و خبری از درختان انبوه در جنگل های هیرکانی نیست که در صورت استمرار داشتن پس از چند دهه باید آن طبیعت دل انگیز را در کتابها خواند و غبطه خورد زیرا همچنان قاچاقچیان چوب با توجه به مشکلات یادشده در این عرصه ها جولان ها می دهند.
سوال اینجاست که آیا نمی توان جلوی قاچاق چوب را گرفت؟ نیروهای یگان حفاظت سازمان منابع طبیعی برای حذف این مشکل عرصه های جنگلی شمال تلاش وافر دارند پس مشکل کار در کجاست که قاچاقچیان با داشتن پرونده های متعدد تعزیراتی بارها اقدام به قاچاق می کنند. نتایج بررسی های تحقیقاتی چه می گوید؟ آیا ما عرصه های طبیعی را اینگونه از پیشینیان تحویل گرفته ایم؟ چرا نتوانستیم دردهای جنگل های شمال را کاهش دهیم؟ آیا از این ریه های سرزمین نباید حفاظت همه جانبه کرد؟
از اواخر سال ۱۳۹۶ دولت وقت با اجرای طرح چند ساله تنفس جنگل های شمال با هدف احیای دوباره این جنگل های بی نظیر در سطح جهان را به مرحله اجرا گذاشته که موجب خروج بهره برداران برداشت چوب از جنگل های هیرکانی شد و این در حالی است که برداشت چوب از جنگل های شمال کشور تنها ۱۰ درصد نیاز چوبی صنایع کشور را تامین می کرد و از سوی دیگر با اجرای این طرح به گفته کارشناسان،آمارقاچاق چوب افزایش یافته است، علت آن چیست؟
قدمت جنگل های شمال ایران به بیش از ۴۰ میلیون سال قبل بر می گردد و دارای ۹۰ گونه درختی و ۲۱۱ گونه درختچه ای و هزار و ۵۵۸ گونه علفی و بوته ای است.مساحت این عرصه های جنگلی در حدود یک درصد جنگل های اروپاست ولی تعداد گونه های آن ۱۶ درصد گونه های موجود در کل قاره اروپاست.
جنگل های هیرکانی با گستره حدود ۱.۹ میلیون هکتار از آستارا در شمال استان گیلان آغاز می شود و تا گُلی داغی در شرق استان گلستان به طول تقریبی ۸۰۰ کیلومتر و عرض ۲۰ تا ۷۰ کیلومتر پراکنش دارد بخشی کوچکی از جنگل‌های هیرکانی هم معادل ۲۰ هزار هکتار در کشور آذربایجان قرار دارد.بالا بودن قیمت عامل افزایش قاچاق چوب
رهبر معظم انقلاب فرمودند: گسترش پدیده قاچاق چوب و تاثیر مخرب آن در امر تولید و تجارت قانونی و سرمایه گذاری و اشتغال خطر جدی و بزرگی است که باید با جدیت تمام با آن مبارزه کرد و بر همه دستگا هایی که به نحوی می توانند در این امر دخیل باشند واجب است سهم خود را در این مبارزه ایفا کنند.
قاچاق چوب معضلی ریشه دار و پیچیده است
سرپرست اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران- نوشهر گفت: موضوع حفاظت از عرصه‌های منابع طبیعی و محیط‌زیست مقوله‌ای همگانی است که وظیفه همگان است و دستگاه خاصی هم نمی‌تواند به‌تنهایی از عهده این کار برآید.
مهرداد خزایی پول افزود: قاچاق چوب معضلی ریشه‌دار و پیچیده است ، پراکندگی سطح منابع طبیعی، کم بودن تعداد نیروهای حفاظتی در مقابل سطح منابع طبیعی، فقر مالی و فرهنگی برخی از اقشار جامعه، مجهز بودن قاچاقچیان چوب به تجهیزات مخابراتی پیشرفته و امکان برقراری ارتباط بهتر به صورت باندهای وابسته به هم، نیاز چوب کارخانه ها، گرانی قیمت چوب و عدم بازدارندگی قوانین کنونی در برخورد جدی با قاچاق چوب باعث شده تا برخی از افراد سودجو به امر قاچاق چوب از جنگل‌های بپردازند،
وی خاطرنشان کرد: متأسفانه از سال ۹۳ قانون جدید مبارزه با قاچاق کالا و ارز، جرایم مربوط به قاچاق چوب و زغال جنگلی از صلاحیت رسیدگی قضایی خارج و به دستگاه اداری تعزیرات حکومتی محول شده است، علاوه بر کم اهمیت تلقی شدن منابع طبیعی در این قانون؛ با حذف مجازات‌های کیفری، آثار بازدارندگی مجازات‌های منابع طبیعی به شدت کاهش یافته و باعث ترغیب مرتکبین به اینکونه اعمال خلاف قانون در مناطق جنگلی شد.
وی ادامه داد : و دلایل دیگری که برای پدیده قاچاق چوب در کشور وجود دارد که از جمله آن "کاهش واردات چوب به کشور از یک سو و افزایش قیمت چوب از سوی دیگر، گرایش مردم به محصولات چوبی و ساخت ابزار آلات مختلف چوبی" است که باید برای مقابله با آن چاره جویی شود.
خزایی پول تصریح کرد: علاوه بر این در زمانی که طرح بهره‌برداری از جنگل‌ها فعال بود تعداد زیادی از مراکز دپو و حمل چوب و کارگاه‌های چوب‌بری راه اندازی شد که با اجرای طرح تنفس جنگل فکری برای آینده آنها صورت نگرفت در نتیجه تقاضا برای خرید چوب در بازار زیاد اما عرضه کم است.
سرپرست اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران- نوشهر اضافه کرد: امروزه قاچاق چوب فقط با وانت و نیسان صورت نمی گیرد و برخی از محموله های چوبی قاچاق از خودروهای سواری همچون پیکان و پراید و حتی آمبولانس کشف شده که کار یگان حفاظت را دشوار می کند.
صدا تیشه به ریشه جنگل بلندتر می شود
وی بیان کرد: سود قاچاق چوب در برابر جریمه‌های ناچیزی که در صورت کشف محموله های قاچاق انتظارشان را می کشد، بسیار کلان تر است و همین باعث شده هر روز صدای تیشه به ریشه جنگل ها بلند و بلندتر شود.
قوانین کنونی حفاظت و بهره برداری از منابع طبیعی جوابگوی جلوگیری از قاچاقچیان چوب نیست.
وی تبلیغات متناسب و هوشمندانه و همه جانبه، برخورد قضایی و انتظامی قاطع و افزایش نیروهای حفاظتی و اجرای مقررات بازدارنده را از عوامل مهم و بازدارنده در قاچاق چوب برشمرد و گفت: با این حال در سه ماهه اخیر سال جاری ۱۲۲ مورد دستگیری ، ۵۷ مورد توقیف خودرو سبک و سنگین و بیش از ۵۸ متر مکعب چوب قاچاق از قاچاقچیان کشف و ضبط شده است.
خزایی پول از شهروندان خواست هرگونه مباحث تخریب و تصرف اراضی ملی، آتش سوزی جنگل ها و مراتع، قاچاق گیاهان دارویی، چوب، زغال، حفر چاه غیر مجاز در اراضی ملی را به کد امداد جنگل ومرتع با شماره تماس ۱۵۰۴ و ۱۳۹ اطلاع دهند تا با ارسال گزارشات خود در حفاظت از عرصه های منابع طبیعی یاریگر حافظان انفال باشند.
قاچاق چوب در مازندران نگران کننده است
معاون امور جنگل‌های سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری با اظهار این که بهانه‌ای برای کوتاهی کردن ماموریت حفظ منابع طبیعی وجود ندارد و به هیچ عنوان قابل پذیرش نیست، گفت :دست اندازی به منابع طبیعی شمال و قاچاق چوب در مازندران نگران‌کننده است.
دکتر نقی شعبانیان افزود: امروز در کشور شاهد معضلات زیست محیطی و بلایای طبیعی هستیم، مطالعات نشان می دهد علت این مشکلات بی‌توجهی و کم توجهی به منابع طبیعی است.
وی با اشاره به وجود ۱۴۳ میلیون هکتار برابر با ۸۰ درصد منابع طبیعی شامل جنگل، مرتع و بیابان در کشور، ادامه داد: ۳.۴ میلیون هکتار جنگل که حدود ۲ میلیون هکتار آن در شمال کشور به عنوان هیرکانی وجود دارد از مهم‌ترین عرصه های کشور است.
شعبانیان بیان داشت : ایران کشوری کم جنگل شناخته شده و در عین حال بسیار شکننده در عرصه طبیعی هستیم، به همین دلیل بهانه ای برای کوتاهی کردن در حفظ منابع طبیعی وجود ندارد و به هیچ عنوان قابل پذیرش نیست. ازسوی دیگر در قرآن مجید و قانون اساسی نیز به حراست از عرصه های طبیعی توجه ویژه شده و فرهنگ و تاریخ ایران نیز همواره بر حفظ و حراست از منابع طبیعی تاکید دارد.
معاون امور جنگل های سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری با تاکید بر این که وظیفه استان های شمالی در حفاظت از جنگل به مراتب سنگین تر است، تصریح کرد: جنگل های هیرکانی که از دوره سوم زمین شناسی از یخبندان سالم مانده است و از نظر تنوع ژنتیکی با ارزش و بی‌نظیر هستند.
وی با بیان این که ثبت میراث جهانی جنگل های هیرکانی وظیفه را حساس تر و سنگین تر کرده است، گفت: اجرای برنامه حفظ و مراقبت از جنگل های شمال در کنار دست اندازی و مشکلات قاچاق چوب را باید مدیریت کنیم.
شعبانیان ادامه داد: نباید ناامیدی در حراست از عرصه های طبیعی داشته باشیم، به طور یقین عاشق بودن مدیریت منابع طبیعی لازمه کار در شمال کشور است.
آشتی مردم با منابع طبیعی را در شمال باید جدی بگیریم
این مقام مسوول بر لزوم تعامل مدیرت منابع طبیعی با سایر ادارات و دستگاه ها برای حفظ عرصه های طبیعی مازندران تاکید کرد و گفت: آشتی منابع طبیعی با مردم در شمال را باید جدی بگیریم. مردم مطالبه گری جدی در مراقبت از عرصه های طبیعی شمال کشور دارند و این که مردم یک گام جلوتر هستند، فرصت است.
معاون امور جنگل های سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری با اشاره به این که در ارتقای فرهنگ منابع طبیعی کوتاهی شده است، اضافه کرد : قاچاق چوب و دست اندازی با عمومی شدن فرهنگ منابع طبیعی به صفر می رسد.
کارشناسان و دست اندرکاران امر در غرب مازندران می گویند برخی افراد سودجو از افزایش قیمت چوب نهایت سوء استفاده را کرده و با قطع درختان جنگل به ویژه در کنار رودخانه ها و آبراهه ها به طور غیرقانونی دست به قاچاق و فروش آن می زنند.
به تاکید آنان جرایم منابع طبیعی به دلیل عدم بازدارندگی قوانین موجود نیازمند بازنگری است و هم اکنون جریمه نقدی برای قطع هر درخت به جای بازدارندگی موجب انگیزه بیشتر برای قاچاقچیان شده است.
باید قانون گذار با اصلاح قوانین حفاظت از عرصه های منابع طبیعی و اختصاص شعبه ویژه رسیدگی به جرایم و تخلفات این حوزه از جرم های قطع، حمل،نگهداری و جا به جایی چوب جنگلی که به صورت سازمان یافته انجام می شود جلوگیری کرده تا با شناسایی ، دستگیر و جریمه، حبس و مجازات های بازدارنده جنگل های هیرکانی برای آینده گان باقی بماند.
ضرورت بازنگری ماده های ۴۲ و ۴۸ حفاظت از جنگل
براساس ماده ۴۲ هنگامی که درختی در عرصه منابع طبیعی قطع می شود ولی آن را نمی برد تنها قیمت مقطع بریده شده از درخت که حدود ۱۲۰ هزار تومان است جریمه می کند ولی در عمل این درخت به طور کامل نابود شده و تبدیل به چوب شده است، دادگاه براساس ماده ۴۲ جریمه هر متر چوب قاچاق جنگلی را بین یک میلیون تومان تا سه میلیون تومان تعیین می کند و این در حالی است که قیمت هر متر درختان جنگلی که شامل گونه‌های راش، پلت، شیردار، توسکا، نمدار، ون، بلوط، آلوکک و ملج است در بازار دست کم بین شش میلیون تومان تا ۱۰ میلیون تومان است که این رقم به طور میانگین حدود چهار برابر جریمه قاچاق آن است.
با توجه به عدم بازدارندگی ماده ۴۲ حفاظت از جنگل نیاز به اصلاح قیمت هاست بنحوی که در تنظیم صورت جلسه درختی در عرصه منابع طبیعی قطع می شود ولی آن را نمی برد، براساس حجم کامل درخت بریده شده باید جریمه پرداخت شود.
اگرچه حمل چوب به عنوان یک کالای قاچاق تلقی شده و در صورت توقیف آن منجر به صدور رای خواهد شد ولی براساس ماده ۴۸، متری سه میلیون و ۶۰۰ هزار تومان یک نیسان حامل چوب قاچاق جنگلی جریمه می شود ولی قیمت بازار آن حداقل با توجه به عرضه و تقاضای بالا بیش از ۲ برابر جریمه تعیین شد که برای کارآمدی این قانون برای کاهش قاچاق چوب باید اصلاح شود.
برخی از کارشناسان اظهارداشتند : پس از اجرای طرح تنفس جنگل در شمال کشور و ممنوعیت بهره‌برداری از جنگل‌های هیرکانی استان های شمالی ، قاچاقچیان چوب مسیرهای دیگری برای چوب‌تراشی و قطع درختان و قاچاق آنها انتخاب کردند و اجرای این طرح به هرنحو و توقف بهره برداری موجب افزایش پیامدهای قاچاق چوب شده است که بازگشت به بهره برداری هدفمند به جای دنبال بهره برداری بی هدف ضرورتی اجتناب ناپذیر.
افزایش قاچاق چوب هم اکنون در غرب مازندران به حدی است که برخی از فرمانداران غرب مازندران در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهارداشتند این معضل بیشترین دغدغه امورات جاری آنان بوده که وقت کاری شان را به خود معطوف کرده است.
مسوولان تدابیر لازم اتخاذ کنند
استاندار مازندران در همین ارتباط گفته بود: وضعیت قاچاق چوب از جنگل‌های مازندران بحرانی و نگران کننده است و مسوولان امر برای عبور از این چالش اساسی تدابیر لازم را اتخاذ کنند.
سید محمود حسینی پور افزود: در نشست های مردمی که برگزار می کنیم همواره طبیعت دوستان و حامیان محیط زیست نسبت به قاچاق چوب از جنگل های استان دغدغه دارند و باید با برنامه ریزی اصولی این رویه چالش برانگیز نابود شود.
وی خاطرنشان کرد: طبیعت دوستان استان اکنون به ما می گویند که دیگر به دنبال طرح تنفس جنگل نباشید چراکه جنگلی دیگر وجود ندارد تا تنفسی ایجاد شود بلکه آنان معتقدند که ما باید به سمت احیا جنگل های مازندران برویم.
معاونت امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در شهرستان چالوس غرب مازندران مستقر است.
استان مازندران ۲ اداره کل منابع طبیعی دارد که اداره کل منابع طبیعی منطقه نوشهر، بیش از ۶۶۰ هزار هکتار جنگل، مرتع و سواحل معادل ۲۸ درصد از مساحت مازندران را زیر پوشش دارد.
حوزه منابع طبیعی مازندران منطقه ساری هم حدود ۷۰ درصد از اراضی ملی و جنگل های استان را زیر پوشش مدیریتی خود دارد.
استان مازندران ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار مساحت دارد که حدود ۲ میلیون هکتار از این مقدار را منابع طبیعی شامل جنگل ها و مراتع تشکیل می دهد.