به گزارش خبرنگار تئاتر ایرنا؛ چهل‌ویکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر از روز شنبه (اول بهمن ماه ۱۴۰۱) فعالیت خود را بعد از مقدمه بخش رادیوتئاتر (از ۲۵ دی) به شکل رسمی با اجرای آثار صحنه‌ای، خیابانی و بین‌الملل آغاز می‌کند.
طبق آمار ارائه‌شده از سوی برگزارکنندگان این دوره میزبان ۱۳۱ نمایش در بخش‌های مسابقه بزرگ تئاتر صحنه‌ای، مسابقه بین‌الملل، تئاتر خیابانی، رادیوتئاتر؛ مسابقه نمایشنامه‌نویسی، بخش پژوهش خواهد بود.
حاشیه و وجه ممیزه جشنواره چهل‌ویکم تئاتر فجر
مهم‌ترین ویژگی چهل‌ویکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر برخلاف ادوار سی‌ونهم و چهلم این رخداد که حاشیه غالب آن به شیوع ویروس کرونا و برگزاری این رویداد به شکل مجازی و یا نیمه حضوری برمی گشت، برگزاری به شکل صددرصد حضوری و فیزیکی است.
البته این دوره طی ماه‌های اخیر به واسطه التهابات اجتماعی، حملات رسانه‌های معاند جمهوری اسلامی ایران در راستای تحریم و دل سپردن برخی از جامعه هنرهای نمایشی به عدم ارائه آثار تولیدی به این جشنواره و همچنین تلاش برای منصرف کردن دیگر هنرمندان و گاه ممانعت از آن‌ها برای حضور در این رخداد را پشت سر گذاشت.
اما ممیزه ویژه چهل‌ویکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر بازگشت این رویداد به دوره سی‌ویکم و ادوار ماقبل آن است. ادواری که آثار حاضر در مهم‌ترین رویداد تئاتری کشور با اتکا به آثار تولیدی برای این جشنواره پیشاروی مخاطبان قرار می‌گرفت.
درحالی‌که از دوره سیودوم تا دوره چهلم این رخداد شاهد انتخاب آثار اجرا شده در طی سال تئاتری برای حضور در جشنواره بودیم؛ اتفاقی که در کنار میزبانی از مخاطبان برای تماشای دیدن آثار تکراری، بخش مهمی از جریان تولید آثار نمایشی را حذف می کرد.
ربودن گوی رقابت توسط استان‌ها از پایتخت نشین‌ها در رادیوتئاتر
آن‌چنان که در مقدمه این گزارش ذکرش رفت، چهل‌ویکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر از ۲۵ دی ماه با پیش‌مقدمه اجرای رادیوتئاتر به‌عنوان یکی از بخش‌های رقابتی این رخداد کار خود را آغاز کرده‌است.
مطابق آمار ارائه‌شده از میان ۸۳ اثر متقاضی برای حضور در بخش رادیوتئاتر چهل‌ویکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر از مراکز استان‌ها؛ در نهایت ۱۱ اثر مورد پذیرش هیات داوران برای قرار گرفتن در بخش رقابتی این رویداد در کنار ۲ اثر معرفی شده از جشنواره تئاتر مقاومت قرار گرفتند.
با این رویکرد در نهایت بخش رادیوتئاتر این جشنواره میزبان ۱۳ اثر از میان آثار ارائه‌شده و برگزیدگان جشنواره‌های دیگر در این رویداد خواهد بود.
استان مازندران با ۸ اثر، استان تهران با ۵ اثر و دیگر استان‌ها با یک اثر در رتبه‌های اول، دوم، سوم و به بعد قرار گرفته‌اند و استان قزوین با ۲ اثر ضمن پشت سر گذاشتن هنرمندان بخش نمایش‌های رادیویی در پایتخت که با ۱ اثر در بخش نهایی این رویداد حضور دارد.
احیای جشنواره مناطق فجر
بالغ بر ۸۰ درصد آثار حاضر در چهل‌ویکمین دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر متعلق به هنرمندان استانی و شهرستانی است و همین مؤلفه باعث شد تا کوروش زارعی در نشست خبری این جشنواره؛ چهل‌ویکمین گام این رویداد بزرگ تئاتری کشور را فصلی درخشان برای تئاتر ایران و نه پایتخت‌نشینانش بخواند.
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این دوره جشنواره به احیاء و برگزاری جشنواره مناطق کشورمان در راستای معرفی آثار برتر جشنواره‌های استانی بازمی‌گردد. اتفاقی که پاسخی به مطالبه ۷ ساله هنرمندان تئاتر ایران بود.
بر این اساس و با نگاه آماری به بخش حضور استان‌ها و شهرستان‌های سراسر کشور در چهل‌ویکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر می‌توان به برگزاری ۳۴ جشنواره استانی و مناطق آزاد تجاری کشور به‌عنوان فصل نخست انتخاب آثار هنرمندان تئاتر ایران برای حضور در جشنواره تئاتر فجر اشاره کرد که در گام نخست ۷۶۳ اثر برای حضور در این رویدادها از سوی هنرمندان تئاتر ایران ارسال شد که در انتخاب اولیه ۵۰۵ اثر و در انتخاب نهایی ۲۶۰ اثر برای رقابت در جشنواره‌های استانی از سوی هیات داوران برگزیده شدند.
در نهایت ۳۸۲۶ شرکت‌کننده در این ۳۴ رویداد حضور داشتند که از میان آن‌ها ۱۴۰۸ شرکت‌کننده در بخش‌های مختلف را بانوان (۳۶ درصد) و ۲۴۱۸ شرکت‌کننده را آقایان (۶۴ درصد) تشکیل می‌دادند؛ ۳۶ هزار و ۸۲۰ مخاطب در سراسر کشور نیز به دیدن نمایش‌های حاضر در این رویداد نشستند.
اما در ادامه با انتخاب آثار برتر جشنواره‌های استانی برای حضور در جشنواره تئاتر مناطق شاهد حضور ۶۷ اثر از سراسر کشور به جشنواره تئاتر مناطق در استان‌های کرمانشاه، بوشهر، مازندران و فارس طی تاریخ هفتم تا ۲۵ دی ماه بودیم و در مجموع ۹۱۵ هنرمند در این رویدادها حضور داشتند.
در نهایت از میان آثار برگزیده جشنواره چهارگانه مناطق فجر کشور ۱۷ اثر به جدول نهایی چهل‌ویکمین دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر راه پیدا کردند.
همچنین ۱۳ هزار و ۹۵۰ مخاطب در ۴ شهر کرمانشاه، ساری، بوشهر و شیراز به‌عنوان میزبانان چهارگانه جشنواره منطقه‌ای فجر کشورمان از آثار حاضر در این دوره از رویداد تئاتر مناطق حضور دیدار کردند. بنا بر همان آمار؛ استان‌های فارس و خراسان رضوی بیشترین تعداد مخاطبان را در میان هنرمندان حاضر در بخش استان‌های کشور به خود اختصاص داده بودند.
یک‌چهارم هنرمندان بخش خیابانی را بانوان تشکیل می‌دهند
بی‌هیچ تردیدی بخش تئاتر خیابانی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به‌شمار می‌رود. از آن جهت که گونه نمایش خیابانی اصلی‌ترین فصل ارتباط عرصه هنرهای نمایشی با مخاطبان به شمار می‌رود، و بر همین اساس بیشترین آمار مخاطبان را همواره به خود اختصاص داده است.
هنرمندان حاضر و فعال در بخش تئاتر خیابانی جهت حضور در چهل‌ویکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر ۱۱۵ اثر از ۴۸ شهر به دبیرخانه ارائه کردند. که دراین‌میان ۹۳ کارگردان مرد (۷۴ درصد) و ۲۲ کارگردان زن (۲۶ درصد) بودند.
در نهایت بعد از بازبینی‌های هیات داوران؛ ۲۱ اثر از سوی هنرمندان سراسر کشور به این رویداد راه پیدا کرد که با احتساب ۲ اثر مهمان و ۸ اثر برگزیده از سایر جشنواره‌های کشور در نهایت ۳۱ اثر از ۲۳ کارگردان مرد (۷۰ درصد) و ۸ کارگردان زن (۳۰ درصد) در بخش تئاتر خیابانی چهل‌ویکمین دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به رقابت می پردازند.
هم چنین این ۳۱ اثر نمایندگانی از ۲۵ شهر در سراسر کشور هستند که استان‌های آذربایجان شرقی و اصفهان با ۴ اثر؛ ایلام و گیلان با ۳ اثر و تهران و فارس با ۲ اثر و دیگر استان‌ها با ۱ اثر رتبه‌های اول، دوم، سوم و مراتب بعدی را از نظر نگاه آماری به خود اختصاص داده‌اند.
رکوردشکنی در بخش نمایشنامه‌نویسی
متون نمایشی و نمایش‌نامه به‌عنوان سنگ‌بنای نخستین تولید آثار تئاتری به شمار می‌روند. که به خاطر ضعف در این حوزه توجه به بخش مسابقه نمایشنامه‌نویسی جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در هر دوره برگزاری این رویداد فصل مهمی از داوری‌های جشنواره را به خود اختصاص می‌دهد.
چهل‌ویکمین دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر اما از نظر نگاه آماری در حوزه ارسال آثار مکتوب نمایشی فصل مهمی از رکوردشکنی را به خود اختصاص داده است.
ایوب آقاخانی به‌عنوان مدیر بخش مسابقه نمایشنامه‌نویسی این دوره جشنواره تئاتر فجر با ابراز شگفتی از ارسال ۳۲۰ اثر در بازه زمانی مشخص شده و بدون تمدید مهلت جهت ارائه آثار به این بخش از تنوع آثار و حضور نمایندگانی از تمامی استان‌های کشورمان در این دوره خبر داد
وی همچنین کمترین میزان ارسال متن را به یک متن توسط یک نویسنده و بیشترین ارسال متن را به ارسال ۷ متن نمایش‌نامه ازسوی یک نویسنده اعلام کرد و درنهایت گفت برخلاف انتظار ۲۴ کاندید برای حضور در بخش نهایی مسابقه نمایشنامه‌نویسی چهل‌ویکمین جشنواره تئاتر فجر به دبیرخانه این رویداد معرفی شده‌اند که در نوع خود منحصربه‌فرد است.
تمام جذابیت‌های بخش بین‌الملل به گواه اسناد
یکی از اصلی‌ترین وجوه ممتاز و شناخته شدن جشنواره تئاتر فجر به بخش بین‌الملل آن بازمی‌گردد. این رویداد در گام چهل‌ویکم شاهد ثبت تقاضای ۱۸۰ اثر از ۴۶ کشور جهان در گام نخست بود که ۴۵ اثر به داوری اولیه رسید و در نهایت ۱۰ اثر از ۸ کشور بعد از تمام سنگ اندازی های دولت‌مردان کشورهای اروپایی در راستای ممانعت از حضور هنرمندان کشورشان در این رویداد بین‌المللی تئاتری و هنری به میزبانی ایران حضور دارند.
طبق اسناد موجود و به گواه مدیران و متولیان جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر از میان آثار بخش بین‌الملل و گروه‌های منطقه اروپا که موافقت‌نامه کتبی خود را جهت حضور در این دوره به دبیرخانه جشنواره ارسال کرده‌اند، بسیاری از این گروه‌ها برخلاف میل خودشان اجازه حضور در این جشنواره را پیدا نکرده‌اند.
اما چهل‌ویکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در کنار میزبانی از آثار منتخب از سراسر جهان در این رویداد؛ فصلی متفاوت و متمایز را در بطن خود میزبانی می‌کند.
امسال و بعد از بیش‌از یک دهه مطالبه هنرمندان تئاتر کشورهای اسلامی، شاهد شکل‌گیری اتحادیه تئاتر کشورهای مسلمان در قالب برگزاری چهل‌ویکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر هستیم.
کشور روسیه با ۲ اثر، کشور اسپانیا و کشور ارمنستان نیز با ۱ اثر به‌عنوان کشورهای اروپایی، همچنین کشورهای عمان، تونس و اردن نیز با ۱ اثر، کشور برزیل به‌عنوان نماینده امریکای جنوبی با ۱ اثر و درنهایت کشور عراق به‌عنوان یکی دیگر از کشورهای همسایه با ۲ اثر؛ مجموع ۱۰ اثر حاضر در بخش بین‌الملل جشنواره تئاتر فجر گام چهل‌ویکم را به خود اختصاص می‌دهند
بر این اساس روزهای هفتم و هشتم بهمن‌ماه در خلال ایام برگزاری چهل‌ویکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر شاهد گردهمایی اتحادیه تئاتر کشورهای مسلمان و تشکیل این اتحادیه در قالب مهم‌ترین رویداد تئاتر منطقه و خاورمیانه در کشورمان هستیم.
بخش بین‌الملل چهل‌ویکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر میزبان ۱۴۶ هنرمند از ۳۱ کشور جهان خواهد بود
همچنین ۳ داور خارجی در میان اعضای هیات داوران بخش مسابقه بین‌الملل نیز حضور دارند.
درنهایت بخش بین‌الملل چهل‌ویکمین دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر میزبان ۱۴۶ هنرمند از ۳۱ کشور جهان خواهد بود.
همچنین در بخش مسابقه بین‌الملل جشنواره تئاتر فجر در گام چهل‌ویکم شاهد حضور تعدادی از آثار به شکل تولید مشترک میان هنرمندان کشورمان و دیگر همتایانشان در کشورهای خارج از مرز جغرافیای سیاسی کشورمان است و البته با افزوده شدن بخش مرور به بخش رقابتی این جشنواره هستیم که این‌بار نمایندگانی از آثار اجرا شده طی سال گذشته تئاتری در کشورمان در ۲ بخش رقابت صحنه‌ای و بین‌المللی این دوره جشنواره تئاتر فجر نیز حضور خواهند داشت.
چهل‌ویکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به دبیری کوروش زارعی از اول تا ۱۲ بهمن ماه با حضور ۱۰۴ گروه نمایش داخلی و بین‌الملل در تهران برگزار خواهد شد.