به گزارش خبرنگار ایرنا، کمتر کسی پیدا می شود که در زندگی روزمره کنونی راهش به مراکز درمانی یا مطب های خصوصی نیفتاده باشد، اما در برخی موارد اتفاقاتی رخ می دهد که موجب مکدر شدن بیمار یا اعضای خانواده و اطرافیان او می شود.
اگرچه خطا، اشتباه و قصور در هر صنف و شغلی وجود دارد، اما وقتی پای این مسائل به حوزه پزشکی کشیده می شود، ماجرا شکل دیگری به خود می‌گیرد چون این حوزه با جان و سلامتی افراد ارتباط دارد و شوخی بردار نیست؛ موضوعی که در زندگی امروزه کم و بیش به چشم می خورد.
وقتی فردی دچار نقص عضو یا فوت می‌شود درحالیکه امکان احیا و نجات او وجود داشته از خطا یا قصور پزشکی صحبت به میان می‌آید و از مصادیق آن می توان به تجویز اشتباه دارو، بی‌تجربگی، نداشتن تعهد به شغل، پایین بودن کیفیت وسایل پزشکی، همکاری با افراد فاقد تخصص کافی و پایین بودن سرعت عمل تیم پزشکی در هنگام عمل جراحی اشاره کرد.
خبرنگار ایرنا استان زنجان برای بررسی این موضوع در استان زنجان با چند تن از شهروندان و مسوولان امر گفت و گو کرده است.
رحیم نظری از جمله افراد گلایه مند از خطاهای پزشکی است چرا که درد دندان او بابت همین امر به درد معده منجر شده؛ به گفته خودش چند وقت پیش برای درمان ریشه دندان به دندانپزشکی مراجعه کرده اما این کار به‌درستی انجام نشده و دندان از داخل عفونت کرده و او مجبور به خوردن داروهای مسکن شده و همین مساله ناراحتی معده او را در پی داشته است.
علی سخاوت دیگر شهروند استان از این موضوع دلخوشی چندانی ندارد، چرا که معتقد است همین خطا یا قصور پزشکی با روح و روان افراد بازی می کند.
او در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: یکی از بستگانم که خانمی ۲۷ ساله بود، پس از ۱۰ سال باردار شد و درحالیکه پنج ماه از دوران حاملگیش می گذشت، به یکبار با دل درد به بیمارستان مراجعه کرد که متاسفانه خطای پزشکی به سقط جنین او منجر شد.
او ادامه می دهد: این اتفاق هر چند می تواند ابعاد مختلف داشته باشد، اما بسیار ناگوار است، چرا باید چنین وقایع تلخ پزشکی رخ بدهد، این خانواده بعد از این اتفاق بسیار غمگین هستند چرا که سال های بسیاری در آرزوی بچه دار شدن بودند.
بنا بر اعلام رییس کل سازمان نظام پزشکی کشور سال قبل هفت هزار و ۵۰۰ پرونده پزشکی در این سازمان تشکیل شده که رای هیاتهای انتظامی در ۸۲ درصد موارد به نفع بیماران بوده است.
به گفته محمد رئیس زاده بیشترین قصور پزشکی مربوط به رشته های زنان و زایمان، دندانپزشکی و به تازگی هم رشته های پزشک عمومی به دلیل حساسیت و دشواری کار بوده است.
شکایت دلیل بر اثبات قصور پزشکی نیست
رییس سازمان نظام پزشکی استان زنجان در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: بررسی قصور پزشکی در دادسرای انتظامی، تعزیرات حکومتی و در برخی موارد دادستانی و در نهایت پزشکی قانونی انجام می گیرد.
محمد محرمی افزود: قصور پزشکی اجتناب ناپذیر است و عمدتا از یکسری خطاهای پزشکی و قابل جبران رخ می دهد که حتی در کتابهای علمی معتبر دنیا درج شده، هرچند وقوع این موضوع ایراد دارد اما بر کیفیت، آبرو و وجاهت پزشکی ایرادی وارد نمی کند.
وی با بیان اینکه قصور پزشکی در کتابها درج شده و بعضی از آنها تحت عنوان عوارض ناشی از اعمال جراحی قلمداد می شود، ادامه می دهد: عمدتا پرونده های قصور پزشکی در مراجع قضایی و با نظر کمیسیون های تخصصی و مشورتی و هیات های انتظامی رسیدگی می شود و به طور عمده برای آنها منع تعقیب و برائت صادر می شود.
این مسوول اضافه کرد:البته قصوری وجود دارد که ناشی از بی دقتی، رعایت نکردن انتظامات درمان، رسیدگی نکردن به موقع و سایر مسائل است اما هرگز تعمدی در کار نبوده چرا که کادر درمان دوست ندارند به بیمار آسیب بزنند.
وی با بیان اینکه شکایت دلیل بر اثبات قصور پزشکی نیست، ادامه داد: خوشبختانه میزان شکایات مربوط به قصور پزشکی افزایشی نیست هرچند در برخی موارد شکایت های این حوزه به ویژه در رشته های تخصصی و درمانی که حساسیت کاری وجود دارد افزایش می یابد.
رییس سازمان نظام پزشکی استان زنجان اظهار کرد: تعدادی از شکایات این بخش در اداره نظارت درمان معاونت درمان علوم پزشکی، برخی به صورت مستقیم در نظام پزشکی و مواردی هم در دادگستری و دادستانی رسیدگی می شود.
وی با بیان اینکه تعداد قصور پزشک متغیر است، ادامه داد: بیشترین شکایات مربوط به حوزه جراحی است که به صورت تخصصی بخش زنان و زایمان، ارتوپدی و در بخش سرپایی نیز رشته دندانپزشکی را شامل می شود.
این مسوول درباره تصور عمومی مبنی بر اینکه پرونده های شکایات به نفع پزشکان مختومه می شود، گفت: این موضوع را کاملا رد می کنم، این صحبت ها و تصورات ناشی از فقدان آگاهی و شناخت نسبت به فرآیند رسیدگی به پرونده ها است چون اصلیترین رسالت سازمان نظام پزشکی، دفاع از حقوق عامه مردم و صیانت از جامعه پزشکی می باشد.
شکایت دلیل بر اثبات قصور پزشکی نیست، در برخی موارد به ویژه رشته های تخصصی و درمانی که حساسیت کاری وجود دارد، شمار اعتراض ها و شکایات بیماران بیشتر می شود.
وی با تاکید بر اینکه شکایت ها طبق فرآیند و مستندات بررسی می شود، اضافه کرد: اگر پرونده‌ای دارای پیچیدگی و ابهام زیادی باشد در هیات های بدوی رسیدگی می شود که در این بخش ۱۱ نفر از متخصصان استان عضویت دارند و در واقع خوشنام‌ترین های کادر درمان هستند.
محرمی افزود: نمایندگان پزشکی قانونی، دادستانی و قاضی هم در این هیات ها حضور دارند و هیچ خطایی و کوتاهی در رسیدگی به پرونده ها صورت نمی گیرد و اعضای حاضر با اختیارات و صداقت خاصی تلاش می کنند که حق به حقدار برسد.
وی با بیان اینکه فرآیند رسیدگی به شکایات نسبت به گذشته کاهش یافته و هیات های بدوی به ۲ شعبه افزایش یافته است، اظهار کرد: در حال حاضر هیچ پرونده معطلی نداریم و علاوه بر آن هیات تجدید نظر تشکیل شده و در صورت صدور رای و اعتراض به آن، دوباره بررسی می شود و حتی در صورت اعتراض مجدد به هیات عالی انتظامی سازمان نظام پزشکی ارجاع خواهد شد.
محرمی افزود: برخی پرونده ها ماهیت پیچیده ای داشته و نیاز به بررسی دقیق دارد، به عنوان مثال برای پرونده ای ۱۳ نفر از کادر درمان برای ارائه توضیحات به دادسرای انتظامی فراخوانده شدند و بعد از جمع بندی و قضاوت، رای نهایی صادر شد.
این مسوول با بیان اینکه پرونده هایی بوده که منجر به محکومیت پزشک شده است، اضافه کرد: در دوره کنونی نظام پزشکی همکارانی بودند که به خاطر خطا و قصور پزشکی محکوم به پرداخت دیه شدند، بنابراین اینکه گفته می شود کادر درمان محکوم نمی شوند حرف درستی نیست و بیان آن به دلیل بی اطلاعی و بی انصافی است.
فراهم شدن امکان ثبت شکایات پزشکی به صورت مجازی و حضوری
کارشناس مسوول بازرسی، ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات دانشگاه علوم پزشکی زنجان با بیان اینکه واحد بازرسی برای طراحی کوتاه‌ترین فرآیندهای ممکن جهت ثبت شکایات مردمی اقدام کرده است، ادامه داد: هم اکنون امکان ثبت این موارد به ۲ صورت حضوری و الکترونیکی فراهم شده است.
به گفته رحیمه سرمستی، در روش حضوری، مردم می‌توانند از طریق میزهای خدمت و کارشناسان و رابطان بازرسی مستقر در واحدها، شکایات خود را ثبت کنند.
وی افزود: در روش الکترونیکی نیز سامانه ۳۳۰۱۹۰، سایت الکترونیکی دانشگاه علوم پزشکی زنجان، سامانه تلفنی ۱۹۰ وزارت بهداشت و سامانه تلفنی ۱۱۱ استانداری زنجان آماده ثبت هرگونه شکوائیه است.
این کارشناس با اشاره به عوامل متعدد بروز خطاها یا قصور پزشکی، اضافه کرد: نباید هر رخدادی را به این موضوع نسبت داد به عنوان مثال در اتاق عمل مسائل حاشیه ای پیش بینی نشده ای بروز می کند که واقعا نمی توان کاری کرد و نباید آن را قصور تلقی کرد.
وی با بیان اینکه با گسترش زندگی شهرنشینی شمار مراجعه کنندگان به مراکز درمانی برای دریافت انواع خدمات افزایش یافته است، اضافه کرد: به طور قطع نمی توان گفت قصور یا خطای پزشکی در حال افزایش است یا روند کاهشی دارد؟ چون در این موارد باید شکایات به صورت تخصصی از تمامی ابعاد مختلف بررسی شود.
سرمستی با بیان اینکه بررسی شکایات دریافتی براساس نوع پرونده و موضوع آن انجام می گیرد، اظهار کرد: برخی پرونده‌ها اضطراری است و باید در کمترین زمان ممکن مورد رسیدگی قرار گیرد اما رسیدگی به برخی پرونده‌ها، بسته به موضوع آن، ممکن است زمانبر باشد.
برخی پرونده‌ها اضطراری است و باید در کمترین زمان ممکن مورد رسیدگی قرار گیرد اما رسیدگی به برخی پرونده‌ها، بسته به موضوع آن، ممکن است زمان بر باشد.این کارشناس با بیان اینکه این واحد به تمامی شکایات دریافتی رسیدگی می کند، ادامه داد: در برخی موارد نیز کارشناسان این حوزه به صورت میدانی وارد عمل می شوند هرچند مدیریت بازرسی حق صدور رای را ندارد و رای از طرق هیات بدوی رسیدگی به تخلفات اداری کارکنان یا هیات بدوی انتظامی هیات علمی انجام می گیرد.
وی با تاکید بر اینکه جامعه پزشکی، شریفترین و زحمتکش‌ترین گروه های جامعه هستند، خاطر نشان کرد: خطا یا قصور پزشکی علت های مختلفی دارد ولی کمبود نیروی انسانی از جمله دلایل بروز این مسائل است و باید به این مهم توجه کرد.
افزایش ۳۰ تا ۴۰ درصدی قصور پزشکی در زنجان
مدیرکل پزشکی قانونی استان زنجان نیز با بیان اینکه یکی از وظایف مهم این اداره کل رسیدگی به پرونده های مربوط به قصورهای پزشکی "کادر درمان"است، ادامه داد: مردم به ویژه شاکیان به ۲ طریق مراجعه به سازمان صنفی یعنی سازمان نظام پزشکی یا دادگستری می توانند قصور پزشکی را پیگیری کنند.
بابک غیاثی افزود: در صورت شکایت از طریق دادگستری پرونده از طریق مرجع قضایی به پزشکی قانونی ارجاع داده می شود و در کمیسیون های مربوط از تمامی ابعاد مختلف مورد بررسی قرار می گیرد.
وی با بیان اینکه یکی از اعضای هیات بدوی نظام پزشکی، پزشک پزشکی قانونی و دیگری قاضی است و در هیات تجدید نظر نیز مدیر کل پزشک قانونی یا قاضی عضویت دارند، اضافه کرد: بررسی قصور یا خطای پزشکی طبق مراحل مختلفی انجام می گیرد و باید به این مهم توجه داشت مراحل تجدید نظر، کمیسیون پزشکی قانونی سه نفره، پنج نفره، استان مجاور، کمیسیون تهران و کمیسیون عالی را در بر می گیرد.
این مسوول با تاکید بر اینکه شمار خطاها یا قصور پزشکی در حال افزایش است و کمیسیون های پزشکی نیز با هدف پاسخگویی در مدت یک و نیم تا ۲ ماه تشکیل می شود، ادامه داد: پیش از این مدت زمان رسیدگی به پرونده ها طولانی بود اما با اقدامات انجام شده و با اتخاذ راهکارها مدت زمان رسیدگی را به کمتر از یک ماه کاهش داده ایم.
وی اظهار کرد: متاسفانه درصد قصور و خطاهای پزشکی در استان نسبت به سال قبل افزایش دارد که دلیل آن افزایش آگاهی مردم و از طرفی دیگر شمول دیه است که موجب شده افراد به دنبال پیگیری شکایت های خود در این بخش باشند.
غیاثی با تاکید بر اینکه طی ۱۰ ماهه امسال (از ابتدای فروردین تاپایان دیماه) پرونده های مربوط به قصور پزشکی در پزشکی قانونی استان نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳۰ تا ۴۰ درصد رشد دارد، افزود: یک سوم پرونده های ارجاعی به کمیسیون های پزشکی این اداره کل مربوط به قصور کادر درمان است.
وی با بیان اینکه بالاترین رتبه های قصور پزشکی در بین رشته های تخصصی به دندانپزشکی اختصاص دارد، اضافه کرد: رشته های زنان و زایمان، ارتوپدی و جراحی پلاستیک در رتبه های بعدی قرار دارد که شکایات ارجاعی به صورت دقیق و بر مبنای اظهارات شاکیان ثبت شده و در کمیسیون پزشکی نیز به صورت تخصصی در هر رشته مبتنی بر مدارک دریافتی بررسی می شود.
بالاترین رتبه های قصور پزشکی در بین رشته های تخصصی به دندانپزشکی اختصاص دارد،همچنین رشته های زنان و زایمان، ارتوپدی و جراحی پلاستیک در رتبه های بعدی قرار دارد.این مسوول اظهار کرد: قصور یا خطاهای پزشکی در پزشکی قانونی به صورت تخصصی و در همان رشته ای که شکایت شده مورد بررسی قرار می گیرد اما این مهم در کمیسیون های مربوط به نظام پزشکی با حضور افراد عضو که در واقع در انتخابات این صنف شرکت کرده اند، برگزار می شود.
وی درخصوص ذهنیت عمومی مبنی بر اینکه پرونده های شکایت به نفع پزشکان مختومه می شود، افزود: حکمی که از سوی نظام پزشکی صادر می شود بیشتر صنفی و شامل تذکر و اخطاریه است اما پزشکی قانونی چون زیر نظر مرجع قضایی قرار دارد موارد را از تمامی ابعاد بررسی کرده و به پرداخت دیه حکم می دهد بنابراین بررسی آن همه جانبه و به دور از طرفداری و نگاه حمایتی از یک گروه است.
مدیر کل پزشکی قانونی استان زنجان با بیان اینکه پزشکی قانونی با صداقت و درستی شکایات مربوط را بررسی می کند، ادامه داد: در مواقعی نیز امکان دارد قصور رخ داده، متوجه کادر پزشکان نباشد و به نوعی در اثر عوارض درمان رخ بدهد اما در حالت کلی این اداره کل تلاش دارد، با برگزاری جلسات توجیهی برای کادر پزشکی، آمار قصور و خطاهای پزشکی را در استان کاهش دهد تا حتی رفتار بهتری را با مراجعه کننده داشته باشند.
وی یادآوری کرد: کمبود نیروی انسانی می تواند از جمله علل بروز خطا یا قصور پزشکی باشد، از طرفی باید توجه داشت هیچ پزشکی حاضر نیست به بیمار خود آسیب برساند و از طرفی نباید انگار کرد که وجود تعرفه های پزشکی پایین نیز از دیگر علت های افزایش این موضوع در جامعه است.
برآیند:
طبق نظر متخصصان خطا یا قصور پزشکی در جامعه اجتناب ناپذیر است اما بروز همین موضوع، چالش هایی را ایجاد می کند و باید با آگاهی بخشی به عموم و توجیه کادر درمان جلوی افزایش آن را گرفت و گامی موثر در کاهش تبعات بعدی این موضوع برداشت.