با هر درختی که در باغهای قصردشت شیراز سر فرو می آورد و در نبرد باغها و برج ها، پرچم سبز بر زمین می نهد،بیم و امیددرچشمان دو گروه موج می زند.گروهی امید دارند که در نبرد برجها و باغها روزی پیروزی برجها را جشن بگیرند و برای گروهی بیم آن می رود که نکند این پرچم سبز را دیگر در اهتزار نبینند.
در این میان هستند کسانی که خود را دلسوزان طبیعت، حامیان فضای سبز، پاسداران محیط زیست ومدافعان هوای پاک وطبیعت سرشارقصردشت شیراز می دانند و با عکس العمل های مختلف سعی می کنند به نوعی از افتادن هر درخت دراین باغها ابراز نگرانی، ابراز انزجار، ابراز تاسف و ابراز نارضایتی کنند. کسانی نیز هستند که با افتادن هر درخت تاحد گریستن برای باغهای شیراز دل می سوزانند و در تکاپوی یافتن راهکاری برای بقای بیشتراین میراث سالها زندگی سبز، می کوشند.
باغهای قصردشت شیراز که در منطقه شمال غرب این شهر قراردارندبا سابقه ای چند ده ساله تاکنون نسل های مختلف را در زیر درختانش پذیرا بوده است. گفته می شود این باغها که اکنون وسعت آن به کمتر از یک هزار هکتار کاهش یافته افزون بر چهار هزار هکتار وسعت داشته وبخشی از سرزندگی و هوای مطبوع شیرازکه درتاریخ از آن به عنوان شهر گل و بلبل یاد شده است مدیون آن است.
این ادعا نیز چندان دور از ذهن نیست که روزگاری شیراز را به عنوان شهر باغها می شناخته اند و قطعا باغهای قصردشت در کنار باغ نظر ، باغ ارم و باغ دلگشا، باغ جهان نما و باغ عفیف آباد سهمی در این شهرت داشته است.
آنچه از اظهار نظرها و اسناد تاریخی مشهود است آنست که طرحهای مختلفی تاکنون برای نگهداشت باغهای قصردشت شیراز ارائه شده که برخی از آنها بیش از 30 سال قدمت دارند و به دوران قبل از انقلاب باز می گردند. نتیجه اغلب این طرحها که عمده آن با نظر مشاوران و پژوهشگران دانشگاهی تدوین شده این بوده است که شهرداری شیراز جایگاهی اصلی در حفظ این باغها دارد و در نهایت شهرداری اجرای طرح را عهده دار شده است.
باغ های قصردشت و دغدغه نمایندگان مجلس
علیرضا پاک فطرت نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی چندی پیش در نشست خبری در جمع خبرنگاران گفت: در ۵ سال گذشته به شدت وسعت باغات قصردشت شیراز کاهش پیدا کرده است و این باغات در حال تفکیک و ساخت و ساز است.
وی بیان کرد: اقدام قابل توجهی در ۵ سال گذشته در خصوص تملک باغات گروه یک شیراز انجام نشده و شهرداری و شورای فعلی شیراز باید به این مساله به صورت جدی ورود پیدا کنند.
نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی مهمترین مساله در مدیریت شهری را توجه به فضای سبز و محیط زیست دانست و تاکید کرد: باغات شیراز در حال از دست رفتن است که یکی از دلایل آن خشکسالی است و ضروری است که فکری برای تامین آب مورد نیاز این باغ ها شود.
گروه یک ، خط قرمز در نگهداری باغ ها
سرپرست اداره استحفاظی باغات قصردشت شهرداری شیراز اخیرا در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: مساحت باغات گروه یک شیراز اکنون ۹۸۶ هکتار است که حفاظت از آن خط قرمز مدیریت ارشد استان و شیراز است.
محمدمهدی اسماعیلی افزود: باغات گروه یک شیراز به آن دسته از باغهای سرسبز این شهر در محدوده قصردشت گفته می‌شود که شهرداری شیراز و استانداری فارس اجازه تغییر کاربری حتی یک مترمربع از این باغات را نمی دهد.
وی با بیان اینکه در حال حاضر مجموعا هزار و ۴۳۱ هکتار باغ در شیراز وجود دارد گفت: مساحت باغات گروه یک شیراز اکنون ۹۸۶ هکتار است و گروه ۲ نیز شامل ۱۸ هکتار و حریم کمربندی سبز شیراز می شود.
سرپرست اداره استحفاظی باغات قصردشت شهرداری شیراز افزود: ۳۷ هکتار از باغات شیراز نیز در گروه ۳ شامل بافت روستایی مانند مهدی آباد و دینکان قرار دارد.
وی با بیان اینکه ۷۸ هکتار از باغات شیراز نیز در قالب گروه ۴ و ساخت و سازهای پراکنده در سطح شهر شیراز قرار دارد به ایرنا گفت: باغات فاز یک گروه ۵ شیراز نیز ۱۷۱ هکتار در منطقه دراک و ۵۲ هکتار نیز در مناطق دنا و صرافی قرار گرفته است.
اسماعیلی ادامه داد: در فاز ۲ گروه ۵ باغات شیراز نیز ۸۹ هکتار باغ وجود دارد که جمعا در قالب همه گروه های باغات هزار و ۴۳۱ هکتار باغ در شیراز وجود دارد.
وی با بیان اینکه مدیریت ارشد شهری و استانی فارس برای حفظ باغات گروه یک شیراز پافشاری دارد و هیچ نوع تغییر کاربری در این حوزه اجازه داده نمی شود گفت: بر اساس قانون می توان باغ های فاز یک گروه پنج را با هدف نگهداری از باغات گروه یک تغییر کاربری داد.
سلامت هوای شیراز در گرو نگهداری از باغ ها و فضای سبز شهری
قاسم نهاوندی معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست فارس نیز در حاشیه همایش پیاده روی بزرگ شهروندان شیرازی در پیاده رو سلامت شیراز بر لزوم تلاش همه مسوولان برای پاسداشت هوای پاک در شیراز و نقشی که باغ های قصر دشت در این زمینه ایفا می کنند تاکید و یاد آوری کرد : ۸۹ درصد از آلودگی هوا در کلانشهرها ناشی از تردد وسایل نقلیه است.
وی با اشاره به این نکته که هوای شیراز به مدد باغ های این شهر نسبت به سایر کلان شهرها در کشور از وضعیت مطلوب تری برخوردار است افزود: اگر قدردان این نعمت الهی نباشیم و نکات محیط زیستی را رعایت نکنیم در سال های آتی ممکن است از این موهبت برخوردار نباشیم.
این مقام مسئول هشدار داد که نمونه برداری های اخیر حاکی از این است که در سالهای اخیر کمی اعداد بالاتر از حد مجاز رفته است و اگر این روند متوقف نشود ممکن است شاهد افزایش، آلودگی هوا در شیراز باشیم.
او با ارائه آماری از وضعیت هوا در شیراز طی سال های اخیر گفت: در سال ١۴٠٠ تنها دو روز پرخطر برای تمام گروه ها وجود داشته و این آمار درسال ١۴٠١ به ٩ روز رسیده است و این در حالی است که طی سال ١۴٠٠ تنها ١۵ روز ناسالم برای گروه های حساس وجود داشته اما در سال ١۴٠١ به ٣٩ روز ناسالم رسیده است.
نهاوندی با تاکید بر لزوم کاهش استفاده از خودروهای تک سرنشین بر همت مسوولین در توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی تاکید کرد.
باغ های شیراز و آسیب های سالهای اخیر
رئیس کمیسیون عمران و حمل ونقل شورای اسلامی شهر شیراز هم معتقد است : باغ های شیراز در سالهای اخیر دچار آسیب های زیادی شده و صیانت از آنها در زمره ماموریت های اصلی مدیریت شهری است.
علی اکبر سلطانی از اهالی شیراز به عنوان شهروندانی فرهنگ مدار و دلسوز یاد کرد و اظهار داشت: به منظور صیانت از این سرمایه های گرانبها، حوزه ویژه باغات با نگاهی کلان تر نسبت به حوزه استحفاظی راه اندازی خواهد شد و با این راهکار سد محکمی در برابر قلع و قمع درختان توسط افراد سودجو می سازیم.
وی از دغدغه جدی شهردار و شورای اسلامی شهر نسبت به باغات خبر داد و افزود: باغ های قصردشت فرصت گرانبهایی برای تلطیف آب و هوای کلانشهر و گردشگری شیراز هستند.
سلطانی در بخش دیگری از سخنانش از اجرای طرح زاگرس سبز در ارتفاعات و کاشت 100 هزار نهال درخت نارنج در سال جاری خبر داد و افزود: با راهکاری مختلف به دنبال توسعه و نگهداری از فضای سبز شهری هستیم.
رئیس کمیسیون عمران و حمل ونقل شورای اسلامی شهر شیراز خاطرنشان کرد: مجموعه اتوبوسرانی شهر شیراز دارای جوان ترین ناوگان حمل و نقل عمومی در میان کلانشهرهای کشور است و به منظور بهبود این آمار تعداد یکصد و بیست دستگاه اتوبوس به این ناوگان افزوده خواهد شد.
شیراز و ویژگی های منحصر بفرد در فضای سبز
معاون محیط زیست و خدمات شهری شیراز هم با اشاره به برخی ویژگیهای فضای سبز ارتفاعات اطراف شهر گفت: هر کدام از این فضاها می تواند تبدیل به یک تفرجگاه شود و شهروندان می توانند برای کوهنوردی به این فضاها سر بزنند و در انجا بذر بکارند.
غلامرضا غلامی افزود:شیراز از نظر فضای سبز شهری منحصر به فرد است،در کنار ارتفاعات بکر شهر بخش زیادی از باغهای زیبای قصردشت و مکانهایی مثل پیاده راه های سلامت در اختیار مردم است،درکدام جای ایران چنین ظرفیتی وجود دارد که رودخانه و چنین باغهایی در کنار هم باشند؟ هوای پاک امروز مرهون این فضاهای سبز است و ما در سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری برنامه های بسیاری برای توسعه اینگونه فضاها داریم.
در هر حال چنانچه طرح ساماندهی باغهای قصردشت شیراز به درستی اجرا شود و عواید شهرداری شیراز از محل واگذاری بخشی از باغها که استعداد باغ بودن را از دست داده اند صرف تملک سایر باغها شود یا شناسنامه قضایی برای باغها صادر شود تحول چشمگیری در توسعه فضای سبز شیراز بوجود می آید.