در کمتر از نیم قرن پیش یا به عبارت بهتر تا زمان پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ که هیچ کدام از مناطق روستایی کهگیلویه و بویراحمد به جاده های دسترسی آسفالت دسترسی نداشتند و جاده های مناطق شهری هم بسیار ناهموار بود بسیاری از مردم روستایی و عشایرنشین رنگ و روی شهرها را تنها چند بار در طول زندگیشان می دیدند.
در آن روزگاران اهالی مناطق روستایی خود با پای پیاده و وسایلشان یا اصطلاح بار آنان با استفاده از چهارپایانی مانند الاغ حمل می شد به همین دلیل به عنوان مثال برای سفر از یکی از روستاهای شهرستان گچساران تا به شهر دوگنبدان چندین روز در راه بودند.
آن طور که افراد سالخورده ساکن کهگیلویه و بویراحمد در خاطر دارند آن دوران کمبود شدید زیرساخت های جاده ای سبب شده بود که مسافرت بیشتر به منظور تامین مایحتاج زندگی و به شکل دسته جمعی و یا به اصطلاح آن زمان قافله باشد به همین علت تا فراهم شدن شرایط سفر مدت زیادی طول می کشید.
به گفته این افراد طولانی شدن سفر تا چندین هفته،سختی های راه به علت پیاده روی، شرایط باران و آفتاب از سختی های سفرهای آن دوران بود که البته این در صورتی بود که قافله از خطر راهزن ها در امان می ماند.
این افراد با اشاره به اینکه در آن زمان بسیاری از راه های دسترسی بین روستاهای کهگیلویه و بویراحمد به شکل خاکی و راه های داخل روستا به شکل مالرو بود یادآوری می کنند که جاده های مال رو به همت افراد محلی با برداشتن سنگ های مسیر درست می شد.
معاملات «خِرخِرَکی»
یکی از اهالی مناطق روستایی گچساران می گوید:در آن زمان اهالی محصولات تولیدی مازاد مصرف خود را به گویش محلی «خِرخِرَکی»( پایاپای) به روستاهای اطراف عرضه و در ازای آن اقلام مورد نیازشان را دریافت می کردند.
کریم حسن زاده تاکید کرد:برای مثال مردم برخی روستاهای گچساران در طول سال به شکل قافله یا کاروان محصولاتی مانند انگور، مویز، انجیر، پیاز، روغن حیوانی و غیره را به مناطق دور دست کهگیلویه و بویر احمد و بهبهان می بردند و در ازای آن گندم ،برنج ،قند،چای،پوشاک و سایر مایحتاج را با خود می آوردند.
وی عنوان کرد: نکته تلخ این موضوع فاسد شدن بسیاری از محصولات کشاورزی مانند میوه تا فراهم شدن شرایط سفر قافله بود.
او با یادآوری خاطره ای از خواهرش کوچک پنج ساله اش که در چندین هفته در حسرت داشتن لباسی به شکل دختر همسایه بود تصریح کرد:در آن زمان چون زنان و دختران کمتر توانایی جسمی سفر به شکل پیاده داشتند لباس های آنان به صورت پارچه از سوی مردان خریداری می شد و انتخاب آنان محدود به لباس های دختران روستا بود.
التهاب لحظات بیماری
یکی از بانوان ساکن شهر دوگنبدان که پیش از پیروزی انقلاب در روستای نیمدور از توابع باشت زندگی می کرد می گوید: التهاب لحظات شدت گرفتن بیماری یا حادثه برای یکی از اهالی سخت ترین تجربه زندگی در شرایط نبودن جاده های ارتباطی مناسب بود.
شاه بگم رمضانی با اشاره به اینکه در چنین شرایطی چند تن از مردان جوان روستا برای آوردن پزشک از شهر به روستا پیش قدم می شدند تاکید کرد: در برخی موارد تا رسیدن پزشک بیمار جان به جان آفرین تسلیم می کرد.
وی با یادآوری اینکه در آن دوران به دلیل غیرممکن بودن انتقال زنان باردار به شهر وضع حمل آنان از سوی قابله های کم سواد انجام می شد تصریح کرد: نبودن جاده های ارتباطی در زمان پیش از پیروزی انقلاب اسلامی منجر به جان باختن زنان زیادی می شد.
ارمغان های انقلاب برای روستاییان کهگیلویه و بویراحمد
مدیرکل راه و شهرسازی کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به اینکه تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی یک کیلومتر راه روستایی آسفالت در روستاهای استان وجود نداشت گفت:در چهار دهه اخیر پنج هزار کیلومتر راه روستایی در کهگیلویه و بویراحمد ایجاد شده است.
محمد راستا با یادآوری اینکه تا زمان پیروزی انقلاب اسلامی ۷۲درصد از جمعیت ۲۴۰ هزار نفری استان در آن زمان روستانشین بودند خاطرنشان کرد: حدود سه چهارم ساکنان استان تا چهار دهه پیش سختی های زیادی را به دلیل نبود زیرساخت های جاده ای تحمل می کردند.
وی با اشاره به اینکه زیرساخت های راه های ارتباطی استان در همه مناطق شهری و روستایی پس از انقلاب متحول شده گفت:در این مدت۲۰ کیلومتر تونل در استان ساخته شده که در نوع خود کم نظیر است.
راستا با اشاره به اینکه برای ساخت هر کیلومتر تونل ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز است تاکید کرد: تحقق این زیرساخت ها برای ارتقای جاده های استان به ویژه در مناطق کوهستانی با تلاش و سرمایه گذاری های فراوان انجام گرفته است.
وی ابراز کرد:با احداث این تونل ها انجام سفر برای شهروندان کهگیلویه و بویراحمدی آسان تر و همچنین مسیر جاده ها کوتاه تر شده است.
وی عنوان کرد: همچنین در چهار دهه گذشته ۱۵۰ پل بزرگ به مساحت بیش از ۱۰۰ متر در مسیر جاده های استان ایجاد شده که با صرف هزینه های زیاد صورت گرفته است.
راستا تصریح کرد: تاکنون ۶ هزار و ۵۰۰ کیلومتر جاده ارتباطی در کهگیلویه و بویراحمد ساخته شده که یکهزار کیلومتر از این میزان اصلی، ۵۰۰ کیلومتر راه فرعی و بقیه جاده های روستایی است.
وی با یادآوری اینکه برای ساخت هر کیلومتر راه اصلی ۲۵ میلیارد تومان اعتبار نیاز است افزود: زیرساخت های ایجاد شده سرمایه بزرگ برای مردم استان است.
نهضت راهسازی ادامه دارد
مدیرکل راه و شهرسازی کهگیلویه و بویراحمد گفت:به غیر از جاده پاتاوه دهدشت هم اکنون ۳۴ طرح بزرگ راهسازی در این استان با بیش از ۹۲۵ میلیارد تومان سرمایه گذاری در دست ساخت است.
وی عنوان کرد:جاده های یاسوج به شیراز، سمیرم و بابامیدان گچساران به باشت،گچساران به باباکلان،دهدشت به سوق، دهدشت به سمت چرام از مهمترین راه های در حال ساخت هستند.
مدیرکل راه و شهرسازی کهگیلویه و بویراحمد تصریح کرد:با هدف افزایش ایمنی سفر چهارخطه کردن جاده تا ۳۰ کیلومتر ورودی شهرهای بزرگ کهگیلویه و بویراحمد در اولویت برنامه های این اداره است.
راستا تاکید کرد: تاکنون ۶۰کیلومتر از جاده یاسوج به سمیرم ، پنج کیلومتر جاده کمربندی یاسوج و۱۶ کیلومتر در مسیر یاسوج به شیراز چهارخطه شده است.
وی عنوان کرد: جاده طرح چهارخطه یاسوج به شیراز ۶۵ درصد پیشرفت،تقاطع مهریان ۳۰ درصد و دهدشت به چرام ۹۵ درصد پیشرفت فیزیکی در دست ساخت است.
جاده پاتاوه به دهدشت
معاون عمرانی استانداری کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به روند اجرای پروژه ملی پاتاوه - دهدشت گفت: با برنامه ریزی های انجام شده این طرح تا پایان سال ۱۴۰۱ افتتاح رسمی خواهد شد.
کیامرث حاجی زاده اظهار داشت: پروژه بزرگ ملی پاتاوه به دهدشت به طول ۱۳۶ کیلومتر که از مهمترین طرح های عمرانی استان است ۹۷درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
وی بیان کرد: این طرح هم اکنون زیر بار ترافیکی رفته است و بهره برداری موقت شده و محل تردد مردم استان است.
حاجی زاده تصریح کرد:۴۰۰ میلیارد تومان از محل اعتبارات سفر رییس جمهور برای این طرح مصوب شده که تاکنون ۱۵۰ میلیارد تومان از این میزان اختصاص و به این طرح تزریق شده است.
وی اضافه کرد: این طرح از سوی قرارگاه در حال رفع نقاط حادثه خیز و ساماندهی یکی از تونل های دچار ریزش است.
حاجی زاده شتاب در روند اجرایی این طرح طی ۲ سال اخیر را نشان از توجه دولت به محرومیت زدایی دانست و گفت: جاده پاتاوه به دهدشت به عنوان کریدور شمال به جنوب یکی از مهمترین طرح های عمرانی کهگیلویه و بویراحمد بشمار می رود که روند اجرای آن با حمایت دولت در مراحل پایانی قرار گرفته است.
وی تاکید کرد: طرح احداث جاده پاتاوه به دهدشت علاوه بر کارکرد ملی آن، پنج بخش مهم و پرجمعیت استان شامل بخش کبگیان در شهرستان دنا، شهرستان مارگون، بخش های چاروسا و دیشموک در کهگیلویه و بخشی از شهرستان لنده را از بن بست جاده ای و محرومیت خارج می کند.
حاجی زاده عنوان کرد: به قیمت امروز حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان برای جاده پاتاوه به دهدشت سرمایه‌گذاری شده است.
عملیات اجرایی این جاده ملی در سال ۷۴ آغاز و برای سهولت کار طرح به چهار قطعه تقسیم شد که طول قطعه های اول و سوم آن به ترتیب ۲۸ و ۲۶ کیلومتر و قطعه های دوم و چهارم آن نیز به ترتیب ۱۸ و ۶۳ کیلومتر است.
۱۳ تونل به طول هشت هزار و ۲۰۰ متر و تعداد ۱۸ دستگاه پل بزرگ بالای دهانه ۱۶ متری در این جاده طراحی شده است.
هرچند کهگیلویه وبویراحمد همچنان از دسترسی به آزادراه و راه های ریلی محروم و جاده های دسترسی برخی نقاط ناهموار است اما نگاهی به راه های ارتباطی عمدتا خاکی استان در پیش از پیروزی انقلاب اسلامی و مقایسه آن با زیرساخت های ایجاد شده امروزی نشان دهنده تحولی بزرگ در این حوزه است ضمن اینکه طرح های در دست ساخت به ویژه جاده پاتاوه به دهدشت نویدبخش آینده ای بهتر در خصوص زیرساخت های جاده ای است.